Liefde (onder meer liefdevol zijn en waardering uiten in relaties met anderen)
“Wij zijn allemaal slechts mens geworden in de mate waarin we van mensen hebben gehouden en in de gelegenheid waren van ze te houden”. Boris Pasternak
Happiness is love. Full stop. George Vaillant
Liefde is een van de kwaliteiten die in sterke mate samenhangt met welbevinden; er is sprake van een positieve relatie tussen liefde en geluk. Liefde is volgens psychologe Barbara Fredrickson de meest voorkomende positieve emotie. In liefde kunnen allerlei andere positieve emoties samenkomen, zoals vreugde, hoop, dankbaarheid en vergeving. In staat te zijn om onzelfzuchtig lief te hebben is wat ons uniek menselijk maakt, aldus psychiater George Vaillant, die na een levenslange wetenschappelijke studie tot de ontdekking kwam dat liefde het allerbelangrijkste is in het leven. Een bevinding die aansluit bij wat al eeuwenlang is beweerd door talloze wijze mannen en vrouwen. De kwaliteit liefde kan gezien worden als een capaciteit die zowel betrekking heeft op denken, voelen en gedrag en houdt ook het vermogen in om zowel van anderen te houden als zelf liefde te ontvangen. Uit onderzoek is gebleken dat dit onze geestelijke en lichamelijke gezondheid ten goede komt. Kortom, ook weer een belangrijke, zo niet de belangrijkste kwaliteit om mee aan de slag te gaan!
In deze blog wordt liefhebben met name als een vorm van levenskunst opgevat. Frank Andrews, van oorsprong chemo-fysicus, die later zijn werkterrein heeft verlegd naar de mens die hij wil helpen bij het oplossen van problemen en het opheffen van blokkades stelt in zijn boek “Liefhebben een Levenskunst” (1992) dat de grootste uitdaging in het leven is om zoveel mogelijk voortdurend en diep lief te hebben, ondanks de gebeurtenissen op ons levenspad. Hij stelt dat, omdat het grootste deel van ons leven nu eenmaal gaat om alledaagse dingen, het met name van belang is om daarmee te oefenen. Als we daarin getraind zijn wordt het ook gemakkelijker om deze kwaliteit in moeilijker situaties toe te passen. Wat dit laatste betreft is een absolute aanrader de aangrijpende film Incendies (2010). Deze film gaat over de gekte van oorlog, over goed en kwaad en hoe de grenzen daartussen onder druk vervagen, maar vooral ook over liefde als antwoord op deze onmenselijke omstandigheden.
Aanraders om liefdevoller te leven:
- Druk (verbaal en/of non-verbaal) je liefde uit naar degenen waar je van houdt, ongeacht wat er gebeurt, laat je liefde voor hen onvoorwaardelijk zijn.
- Druk je gevoel van liefde voor mensen waar je van houdt uit door fysieke gebaren (omhelzingen, kussen, knuffelen, een liefdevolle massage geven).
- Probeer zoveel mogelijk dagen of gelegenheden die voor jou en een dierbare ander belangrijk zijn, te vieren.
- Probeer je liefde zoveel mogelijk uit te breiden naar alles en iedereen waarmee je in aanraking komt, dus niet alleen naar mensen, maar ook naar dieren en planten. Cultiveer bewust zoveel mogelijk liefdevolle genegenheid en probeer dit gevoel tot uitdrukking te laten komen in al je gedachten, gedragingen en uitspraken.
“Stel je voor dat je hetzelfde leven leidt als nu, maar dat je diep en voortdurend liefhebt, geniet van de warmte van de ochtenddouche, met genoegen de geur opsnuift van het klaarmaken van het ontbijt, meezingt met de vogels onderweg naar je werk, het leuk vindt om over de weg te rijden, een atmosfeer van samenwerking voelt met je collega’s, je gezinsleden liefhebt en alles en iedereen in je nabijheid diep waardeert. Waar het om gaat is dat we, ongeacht uiterlijke omstandigheden, kunnen leren diep en voortdurend lief te hebben, op een zeer vergelijkbare manier als waarop we leren een sport te beoefenen of een muziekinstrument te bespelen” (Frank Andrews).
Films waarin liefde, in diverse vormen, een belangrijke rol speelt:
- Casa Blanca (1942, VS)
- The Best Years of Our Lives (1946, VS)
- Jezus Christ Superstar (1973, VS)
- Stalker (1979, Rusland)
- Cinema Paradiso (1988, Italië)
- The English Patiënt (1996)
- Monsieur Ibrahim (2003, Frankrijk)
- Away From Her (2006, Canada)
- Slumdog Millionaire (2008, UK)
- Incendies (2010 ,Canada/Frankrijk)
- The Shack (2017, VS)
- For Sama (2019, Groot Brittannië)
- A Hidden Life (2019, Duitsland, VS)
- Lazarro Felice (2019, Italië)
- The Cave (2019, Syrië/Denemarken, )
- The Invisible Life of Eurídice Gusmão (2019, Brazilië/ Duitsland)
- The Blue Caftan (2022, Marroko)
Bronnen onder meer:
- Het Joodse boek van Leven en Sterven. L.D. Solomon (2001). Utrecht: Kosmos-Z&K Uitgevers B.V.
- Liefhebben een levenskunst. Frank Andrews (1992). Den Haag: Mirananda.
- Positive Psychology at the Movies 2. Using Films to Build Characterstrenghts and Well-Being. 2nd Edition. Niemiec, R.M., Wedding, D. (2014). Boston: Hogrefe Publishers.
- Positieve Psychologie in de Praktijk. Bannink, F. (2011). Amsterdam: Hogrefe Uitgevers.
- 340 Ways to Use VIA Character Strenghts by Tayyab Rashid & Afroze Anjum. University of Penssylvania, 2005.