Dankbaarheid

Dankbaar zijn en de tijd nemen om dit uit te drukken

Maybe gratitude has nothing to do with joy. Maybe being grateful means recognizing what you have for what it is; appreciating small victories; admiring the struggle it takes simply to be human. Maybe we’re thankful for the familiar things we know. And maybe we’re thankful for the things we’ll never know. At he end of the day, the fact that we have the courage to still be standing is reason enough to celebrate.
Dr. Meredith Grey, Greys Anatomy, “Thanks for the memories”(2005)

Dankbaarheid is naast hoop, vitaliteit, liefde, en nieuwsgierigheid (in de goede zin van het woord) een van de vijf kwaliteiten die zeer sterk samenhangen met welbevinden.
Dankbaarheid verwijst zowel naar het bewust stilstaan bij het feit dat iemand ons iets geeft alsook naar de tijd nemen om dit uit te drukken. Het kan om materiële zaken gaan, maar bijvoorbeeld ook om de tijd of aandacht die iemand aan ons besteedt. Ook het ervaren van een moment van schoonheid of vrede kan een gevoel van dankbaarheid oproepen. Peterson en Seligman (2004) onderscheiden persoonlijke dankbaarheid als dankbaarheid met betrekking tot een bepaald persoon en transpersoonlijke dankbaarheid als dankbaarheid met betrekking tot iets meer omvattends, zoals God of de kosmos. Onderzoek heeft uitgewezen dat dankbaarheid onder meer leidt tot meer optimisme, het eerder bereiken van doelen, minder negatieve gezondheidssymptomen, een betere stemming en een betere slaap. Ook is gebleken dat mensen die elke dag hun zegeningen tellen een toename in geluk en een vermindering van depressieve klachten over een langere termijn ervaren. Tenslotte is dankbaarheid een belangrijke emotie die mensen helpt om met stress om te gaan en veerkracht op te bouwen. Dankbaarheid voelen is ook een mooie manier om mindful stil te staan bij het moment. Kortom een van de simpelste en doeltreffendste manieren om ons goed te voelen, is door dankbaar te zijn.

Aanraders om meer dankbaarheid in het leven te ervaren

• Drie goede dingen. Probeer je elke avond drie dingen die je die dag hebt meegemaakt en waarvoor je dankbaar bent, voor de geest te halen. Wees specifiek en onthoud dat geen enkele gebeurtenis te klein is (b.v. iemand die je voor heeft laten gaan bij de kassa van de supermarkt omdat je maar één boodschap had). Als je jezelf wilt uitdagen, zorg dan dat je de dingen niet herhaalt (d.w.z. bedenk en noteer altijd nieuwe ervaringen waarvoor je dankbaar bent). Focus op het gevoel van dankbaarheid en voel wat dit in je lichaam doet, hoe dit je hart verwarmt.
• Toon dankbaarheid door het schrijven van een brief. Schrijf een brief aan iemand in je leven die je dankbaar bent. Zet, indien nodig, dapperheid of andere kwaliteiten in om je te helpen de brieven daadwerkelijk te versturen. Dit is een van de klassieke dankbaarheidsstrategieën die onderzoekers, clinici en coaches aanbevelen. Als je deze oefening herhaalt, zorg er dan voor dat de ontvangers zodanig verschillen dat de opdracht uitdagend voor je is: schrijf aan mensen waar je nauw mee verwant bent (b.v. aan familie), aan mensen uit je verleden (b.v. een leraar of lerares van vroeger), en aan mensen die je nauwelijks kent, maar die je toch op de een of andere manier dankbaar bent.
• Herinner je de moeilijke dingen. Dit is een van Emmons’s wetenschappelijk onderzochte strategieën, die hij in zijn boek Thanks! (2007) beschrijft om meer dankbaarheid te ervaren. Probeer zoveel mogelijk dankbaar te zijn voor de moeilijkheden die je in je leven ervaren hebt. Elk mens ervaart in min of meerdere mate op de een of andere manier pijn, moeilijkheden en lijden in zijn of haar leven, en je pijn heeft je waarschijnlijk sterker en veerkrachtiger gemaakt. Denk na over je verleden. Wat zijn mogelijk dingen waarvoor je dankbaar kunt zijn? Hoe kunnen deze zaken gezien worden als een zegen in plaats van een vloek. Een aanrader is het boek De Keuze van Edith Eger. De film Eternal Sunshine of The Spotless Mind (2004) herinnert ons eraan dat we onze pijnlijke herinneringen niet kunnen uitwissen; in plaats daarvan, is de oplossing dat we ons verleden omarmen, waarderen en accepteren. Vanuit deze acceptatie kan dankbaarheid ontstaan.
• Hang reminders op. Bevestig zelfklevende briefjes of andere reminders op plekken waar je regelmatig bent, zoals thuis, op je werk en in je auto. Probeer steeds als je deze briefjes ziet je te concentreren op dankbaarheid – dankbaarheid voor wat je doet, waar je ook bent en met wie je ook bent. Hoewel dit misschien wat geforceerd lijkt zul je, als je deze kwaliteit cultiveert, ontdekken dat dankbaarheid een automatisme wordt, waardoor je deze kwaliteit steeds meer zult ervaren.

Films waarin dankbaarheid een belangrijke rol speelt

• Stalker (1979)
• Groundhog Day (1993)
• It is a Wonderful Life (1946)
• Forest Gump (1994)
• The Shawshank Redemption (1994)
• Titanic (1997)
• The Pianist (2002)
• Finding Nemo (2003)
• The Pursuit of Happiness (2006)
• Into the Wild (2007)
• An (2015)
• Hacksaw Ridge (2016)
• Moonlight (2017)

Bronnen onder meer:

• Emmons, R.A. (2007.) Thanks! How the new science of gratitude can make you happier. New York, NY; Houghton Mifflin Company.
• Positive Psychology at the Movies 2. Using Films to Build Characterstrenghts and Well-Being. 2nd Edition. Niemiec, R.M., Wedding, D. (2014). Boston: Hogrefe Publishers.