Geplaatst op

De film Living; de wake-up call van een ambtenaar

‘Het gebeurde beetje bij beetje. De ene dag ging vooraf aan de andere. Ik was niet gelukkig of ongelukkig. Het is gek dat ik dat niet merkte’

Mr. Williams in de film Living

Afgelopen zondag naar de film Living (2022) geweest in Lantaren Venster in Rotterdam. De film , een remake van de film Ikiru,  gaat over een ambtenaar, hoofd ruimtelijke ordening Williams (Bill Nighy), die van zijn arts hoort dat hij nog maar enkele maanden te leven heeft. Toen hij jong was wilde Mr. Williams altijd een gentleman worden. Dat is hem ook gelukt maar sluipenderwijs  raakt hij gevangen in een situatie waardoor hij geleefd wordt.  Echter, hij heeft het zelf niet in de gaten. Niet voor niets heeft een vrouwelijke ex-collega hem in het verleden de bijnaam Mr. Zombie gegeven…

Door de boodschap van de arts wordt hij  wakker geschud en besluit hij om te gaan onderzoeken wat nu eigenlijk echt moeite waard is in het leven.  Behalve het feit dat hij zelf alle levendigheid had verloren was hij ook niet echt betrokken bij het welzijn van de mensen waar hij beroepshalve mee te  maken kreeg. Zo legde hij achteloos dossiers op een stapel ‘it will do no harm’ die alsmaar rond circuleerden op het stadhuis, van de ene afdeling naar de andere, zonder dat iemand er iets mee deed. Ook zijn collega’s waren als het ware in slaap gesukkeld.

Geïnspireerd door onder meer een man die hem mee op sleeptouw neemt het nachtleven in en zijn levendige ex-collega Mrs. Harris transformeert hij in een ander mens die in de enkele maanden die hem nog resten ten volle gaat leven.  Als hij na enkele maanden weer terugkeert op zijn werk besluit hij dingen heel anders aan te pakken. en belanden er geen dossiers mee op een stapel waar ze nooit meer van af komen. In tegendeel, hij gaat hij er op een betrokken wijze mee aan de slag en houdt in de gaten of een project m.b.t. een speeltuintje eindelijk in orde gemaakt word. In dat speeltuintje vind hij uiteindelijk zichzelf weer terug, alvorens hij overlijdt. Met name zijn jonge collega Mr. Wakeling raakt geïnspireerd door de transformatie van Mr. Williams en spoort aldus zijn collega’s aan om niet in de lethargie te vervallen, waardoor het leven op het stadhuis zo gekenmerkt werd.

 

Geplaatst op

Van fragmentatie naar heelheid

“ Alles begint met luisteren…”

Dirigent Daniel Daréus in de speelfilm As it is in Heaven (2004)

Een van de  belangrijkste thema’s in de literatuur die gaat over de transformatie van het bewustzijn is het volgende, namelijk dat de onsamenhangende, gescheiden delen van de psyche kunnen en moeten worden verenigd tot een harmonieus, geïntegreerd geheel. Daarvoor is het belangrijk om “naar binnen te luisteren.” Hoe meer we dat doen hoe meer een aanvankelijke conditie van verwarring, wanorde, en chaos geleidelijk plaats maakt voor een manier van zijn van waaruit we helder kunnen functioneren. In deze zijnstoestand zijn de verschillende delen van onze psychologische en fysieke totaliteit functioneel gecoördineerd en verenigd. William James (1958) sprak in dit kader over het “verdeelde zelf en het proces van unificatie.” In aanvulling hierop schreef Carl Gustav Jung (1967) over het proces van individuatie, on-deelbaar ofwel heel worden.
Bovengenoemde metafoor refereert aan de vereniging van de “tegenstellingen” en het belang van integratie. We kennen allemaal het gevoel dat we ons verstrooid of verdeeld voelen. Dit kan gezien worden als de psychologische basis voor de metafoor van fragmentatie naar heelheid of integratie. Een belangrijk aspect van “heling” en groei is het bijeenbrengen van deze fragmenten.

Er zijn verbanden tussen deze metafoor en sommige van de metaforen die eerder op deze website aan de orde gekomen zijn, zoals de metafoor “van gevangenschap naar bevrijding” en “”reiniging door innerlijk vuur.” Fragmentatie en verdeeldheid worden vaak gezien als identiek aan gevangenschap en afweer. Het proces van innerlijke reiniging “brandt” de versperringen en begrenzingen die een staat van verdeeldheid produceren als het ware weg. De metafoor van fragmentatie naar heelheid is ook gerelateerd het begrip van de tegenstellingen en hun vereniging. Van het vele naar ene, van dualiteit naar eenheid , kortom de richting van groei en evolutie is naar integratie, naar eenheid.

Om meer geïntegreerd te raken is het belangrijk om meer “naar binnen” te luisteren. De Joodse Etty Hillesum die tegen het decor van de 2e wereldoorlog verantwoording aflegt van haar groeiend geloof in de menselijke mogelijkheden zegt het in haar dagboeken als volgt:
“Niet denken, maar luisteren naar wat er binnen in je is. Wanneer je dat ’s morgens voor je aan het werk gaat een poosje doet, dan geeft dat een rust die de hele dag doorstraalt”.
Een toepasselijke metafoor met betrekking tot de gebruikelijke veelvuldigheid of meerstemmigheid in de psyche is het theater. In de psychologie van C.G. Jung bijvoorbeeld, heeft het “drama van de psyche “ vier hoofdkarakters – het ego, de persona, de schaduw en de anima of animus – Terwijl het Zelf analoog is aan de combinatie van de auteur, de producer en de director.

Van fragmentatie naar heelheid in de film As it is in Heaven

Een goed voorbeeld van een speelfilm die gebaseerd is op dit thema is de Zweedse film As it is in Heaven van Kay Pollack uit 2004. Deze film gaat over een dirigent, die in verband met gezondheidsklachten terugkeert naar zijn geboortedorp en daar, op verzoek van de dorpsbewoners, een koor opricht. Hierbij representeren de diverse koorleden de aanvankelijk onsamenhangende, gescheiden delen van de psyche. In de film staat Inger bijvoorbeeld voor het ego, Stig voor de persona, Lena voor de anima en Conny voor de schaduw. Ook in deze film is er aanvankelijk sprake van een tamelijk chaotische situatie, waarbij de koorleden nog moeten leren om met elkaar samen te werken. Uiteindelijk ontstaat er onder leiding van Daniel, de (innerlijke) dirigent een harmonieus koor.  (Bron: Luisteren naar binnen; zelfanalyse met de film As it is in Heaven als inspiratiebron E.J. Baas (2009)).

Andere voorbeelden van films die betrekking hebben op dit thema zijn Persona (1966), The Tree Faces of Eve (1957), en de The Family Stone (2005).

Deze tip kreeg ik van iemand die de film Inside-Out (2015) ook goed bij dit thema vindt passen, waarvoor hartelijk dank!

Leestip: Etty; de Nagelaten Geschriften van Etty Hillesum 1941-1943 (1991). Uitgeverij Balans.

Bronnen onder meer:

The Unfolding Self. Varieties of Transformative Experience (1998). Ralph Metzner. Origin Press.

Geplaatst op

De universele symbooltaal in de speelfilm: 12 sleutelmetaforen

De taal van symbolen is de gemeenschappelijke taal van de mensheid. Het is de taal die we nog steeds gebruiken en begrijpen – in dromen, in poëzie en kunst, in de visies en stemmen die ons vertellen over het heilige en het mysterie (Ralph Metzner)

 In de vorige blog is, aan de hand van de Theorie van Positieve Desintegratie (Kazimierz Dabrowski), beschreven hoe ontwikkeling in de volwassenheid of persoonstransformatie er globaal en idealiter uitziet. In de volgende blogs komen twaalf sleutelmetaforen aan de orde die het proces van menselijke evolutionaire groei beschrijven. Deze keren niet alleen keer op keer terug in de wereldliteratuur en de heilige tradities van over de hele wereld, maar ook in speelfilms!

Deze metaforen (ook wel archetypen, dieptestructuren of primordiale beelden genoemd) kunnen dienen als wegwijzers op onze ontwikkelingsweg. Ze zijn niet alleen helpend voor mensen die er bewust voor kiezen om zichzelf te ontwikkelen, zoals monniken en nonnen of andere (spirituele) zoekers. Ook mensen die onverwacht met een crisis geconfronteerd worden en daardoor een onbekend (psychologisch) gebied betreden, kunnen baat hebben bij culturele bronnen, zoals bijvoorbeeld een speelfilm, waarin dergelijke metaforen voorkomen. Een goed voorbeeld hiervan is The Trumanshow (1998), die gebaseerd is op de mythe van de Grot van Plato. Hieronder volgt de eerste metafoor.

  1. Ontwaken uit de droom van de realiteit

Wake up, Neo (The Matrix)

Deze metafoor, die het proces van bewustwording beschrijft als een “ontwaken”, wordt aangetroffen in het Christendom, het Hindoeïsme, het Soefisme,  het Judaïsme en het gnosticisme. Ook is deze stijlfiguur  terug te vinden in een groot deel van de folklore, mythologie en literatuur en, zoals hierboven beschreven is, ook in de speelfilm. De ervaring van ontwaken wordt gekenmerkt door een uitgebreider bewustzijn, een meer objectieve perceptie van de realiteit en een groter gevoel van  in het hier en nu zijn. De filosoof Heraclites stelde al dat “Zij die slapen leven elk in een private wereld en zij die ontwaakt zijn leven in de ene Grote Wereld.’’ Wanneer iemand ontwaakt, is diegene zich niet alleen meer bewust van zowel diens meest innerlijke zelf, maar ook  van de wereld rondom zich heen; zo iemand staat meer in contact met het verleden alsook met toekomstige mogelijkheden. Religieuze, spirituele, maar ook wijsheidstradities benadrukken het belang van ontwaken omdat deze conditie niet alleen het individu zelf ten goede komt, maar ook de gemeenschap als geheel. Het kan hierbij zowel om een meer geleidelijk proces als om een plotseling ontwaken gaan, bijvoorbeeld door het meemaken van een levenscrisis.

Het onderstaande  gedicht, geschreven door astronaut en hoogleraar  Wubbo Ockels , na het doormaken van een zwaar hartinfarct, is een goed voorbeeld van de metafoor van ontwaken. Hierin is ook duidelijk te zien hoe hij, hiermee gepaard gaand, een grotere wereld ervaart (zie de opmerking van Heraclites).

Vanuit de kleine kamer van mijn bestaan
kijk ik met een observerende blik
naar dat wat zich achter glas bevindt
een scheiding van werelden
die vrijwel iedereen ontgaat
maar ik zie het als geen ander
hoe die wereld te klein kan voelen
te klein om weer naar terug te gaan
de angst de vorige onzin tegen te komen
de angst het mooie heldere gevoel
dat nu in elke hoek van mijn hersenen zit
te verliezen door de afleiding
van het dagelijks leven
tranen sluiten mijn observatie

Wubbo Ockels (2006)

Hieronder volgen een aantal films en documentaires waarin de metafoor van ontwaken uit de droom van de realiteit centraal staat.

  • Sneeuwwitje (1937. V.S)
  • Doornroosje (1959, V.S.)
  • Groundhog Day (1993, V.S.)
  • Little Buddha (1993, V.S.)
  • The Trumanshow (1998, V.S.)
  • Fight Club (1999, V.S.)
  • The Matrix (1999, V.S./Australië)
  • The Legend of Bagger Vance (2000, V.S)
  • Spring, Summer, Fall, Winter…and Spring (2003, Zuid-Korea)
  • The Island (2005, V.S.)
  • The Dhamma Brothers (2007, V.S.)
  • Inner Worlds, Outer Worlds (2012, Canada)
  • Awake the Life of Yogananda (2014, V.S.)
  • Samadhi (2017, Canada)
  • Samadhi: Part 2 – It’s Not What You Think (2018, Canada)
  • The Wisdom of Trauma (2021, Canada)

Bron onder meer:

The Unfolding Self. Varieties of Transformative Experience (1998). Ralph Metzner. Origin Press.

 

Geplaatst op

Veerkracht: het vermogen om te herstellen van stress en tegenslag

Als het niet binnen je bereik ligt om een situatie die je pijn bezorgt te veranderen heb je nog altijd de keuze om te bepalen met welke houding je dit lijden zult confronteren (Viktor Frankl)

The flower, that blooms in adversity, is the most rare and beautiful  of all (Mulan)

 Veerkracht is het vermogen om te herstellen van stress en tegenslag. Als er iets naars of verdrietigs gebeurt, kun je je behoorlijk ellendig voelen. Dat is normaal. Sterker nog: het voelen en accepteren van je emoties is het begin van een veerkrachtige reactie. Na verloop van tijd veer je vanuit die stress of dat verdriet, beetje bij beetje, weer terug naar je gewone zelf. Of misschien zelfs naar je betere zelf!

De voordelen van veerkracht.
Zakken voor een examen, een scheiding, ontslag, de dood van iemand waar je van houdt: groot verdriet en heftige tegenslag horen bij het leven. Met veerkracht zorg je dat je er, wat er ook gebeurt, weer bovenop komt. Soms zelfs sterker of wijzer dan voorheen! Maar gun jezelf de tijd om terug te veren. Dat maakt veerkracht ook iets anders dan altijd maar sterk zijn. Dan verander je niet. Juist het doorvoelen van de emoties en ze accepteren, is de voorwaarde voor groei.

 Tips om meer mentale veerkracht te ontwikkelen:

  1. Zeg direct ‘stop’ tegen gepieker als je gedachten de verkeerde kant opgaan. Breng je aandacht heel bewust terug naar het nu. Als je je volledig concentreert op wat je nu ziet, proeft en ruikt, kun je niet meer piekeren over wat nog moet komen.
  2.  Sta elke dag stil bij wat mooi en goed is in je leven, ontwikkel vaardigheden om ‘vanzelf’ het positieve te zien, bijvoorbeeld door bewust stil te staan bij dingen waar je dankbaar voor bent.
  3. Kom uit de slachtofferrol. Schuif je verantwoordelijkheid niet af op anderen, maar kijk wat jezelf kunt doen om je situatie beter te maken.
  4. Bedenk: nare of moeilijke dingen hoeven niet altijd zo te blijven. Geef wel je gevoelens de ruimte, maar blijf er niet in hangen. Ga ook hier weer op zoek naar wat jezelf kunt veranderen, dan heb je ook kans om je weer gelukkig(er) te gaan voelen.
  5. Kies was je aandacht geeft. Maak je niet druk om dingen waar je geen invloed op hebt, daardoor ga je je steeds machtelozer of bozer voelen. Verspilling van energie dus! Kies daarom bewust welke zaken jouw energie en emoties waard zijn. Vraag je steeds af: kan ik hier iets aan doen? Zo ja, bedenk dan welke stap je kunt zetten. Is het antwoord ‘nee’? Richt je aandacht dan op iets anders.
  6. Stop in gedachten elk probleem (en de bijbehorende emoties) in een denkbeeldige la en doe die goed dicht. Trek vervolgens een la tegelijk open. Dat geeft je rust om helder te blijven denken
  7. Houd op met doemscrollen. Kijk niet teveel naar negativiteit en ellende op sociale media. Kies een paar (vaste) momenten per dag waarop je je laat informeren. Als je zo positief mogelijk blijft kun je een inspiratiebron zijn voor de mensen om je heen!
  8. Lees boeken en bekijk films over mensen die over mentale veerkracht beschikken.

Films waarin veerkracht een belangrijke rol speelt:

  • It’s a Wonderful Life (1946, V.S.)
  • Ikiru (1952, Japan)
  • The Apu Trilogy (1955-1959, India)
  • The Thin Blue Line (1988, Verenigd Koninkrijk)
  • Three Colours: Blue (1993, Frankrijk/Polen/Zwitserland)
  • The Shawshank Redemtpion (1994, V.S.)
  • La Vita è Bella (1997, Italië)
  • Mulan (1998, V.S.)
  • All About My Mother (1999, Spanje/Frankrijk)
  • Dancer In The Dark (2000, Denemarken)
  • Time of the Wolf (2003, Frankrijk/Oostenrijk/Duitsland)
  • The Pursuit of Happyness (2006, V.S.)
  • The Diving Bell and the Butterfly (2007, Frankrijk/V.S.)
  • Dear Zachary: A Letter To A Son About His Father (2008, V.S.)
  • Rust And Bone (2012, Frankrijk/België)
  • Jagten (2012, Denemarken)
  • Kathy Says Good Bye (2016, VS/Frankrijk)
  • Leave No Trace (2018, V.S)
  • King Richard (2021, V.S.)

Bronnen onder meer:

Mentaal Vitaal, Trimbosinstituut
Saskia Engbers (25-08-2020) Gezondheidsnet
Tasteofcinema.com

Geplaatst op

Integriteit (integer zijn en verantwoordelijkheid nemen voor het eigen gedrag)

 Integriteit is het juiste doen, zelfs als niemand het ziet

C.S. Lewis

…Ik voel vanbinnen dat ik niet iets kan doen, waarvan ik geloof dat het verkeerd is.
Rechter Luben: heb je het recht om dat te doen?
Franz Jägerstätter: heb ik het recht om het niet te doen?   

A Hidden Life

Het woord integriteit komt van het Latijnse woord integritas dat heelheid betekent. Peterson en Seligman (2004) definiëren integriteit in gedragsmatige patronen:

  • Een regelmatig gedragspatroon dat consistent is met de waarden die iemand koestert (b.v. “practice wat you preach”).
  • Het publiekelijk uiten van morele overtuigingen, zelfs als die overtuigingen niet populair zijn (moed kan een voorwaarde zijn voor integriteit).
  • Anderen met zorg behandelen, zoals tot uitdrukking komt door middel van gevoeligheid voor de noden van anderen en het helpen van anderen in nood.

Samenvattend kan gesteld worden dat integriteit verder gaat dan het spreken van de waarheid. Integriteit houdt ook in de verantwoordelijkheid nemen voor hoe men denkt, voelt en doet. Het gaat om een authentieke (onvervalste) presentatie van zichzelf ten opzichte van anderen (oprecht zijn) en ook om  het innerlijke gevoel dat men een moreel coherent persoon is.

Voordelen van integriteit

De “zelfkennis” component van integriteit is adaptief[1]omdat die ons in staat stelt om ons gedrag te wijzigen zodat we effectiever in ons leven kunnen zijn. Carl Rogers (1961) definieerde de “volledig functionerende mens” als iemand die zich kan afstemmen op zijn of haar veranderende emotionele responsen en vervolgens deze informatie kan accepteren en in overeenstemming daarmee kan handelen.
Integer handelen heeft ook sociale voordelen. Onderzoek heeft aangetoond dat authentieke mensen worden gewaardeerd en dat ze profiteren van de sociale steun en de vele andere positieve uitkomsten die geassocieerd worden met het plezier hebben in hechte relaties met anderen. Integer zijn kan helpend zijn om een romantische partner aan te trekken én te behouden. Wanneer mensen wordt gevraagd naar verlangde kwaliteiten met betrekking tot een romantische partner, staat eerlijkheid bijna altijd bovenaan de lijst (Steen, 2003). We kunnen vrienden, familieleden en echtgenoten veel vergeven, maar het is bijzonder moeilijk om ze te vergeven als ze zich anders voordoen dan ze zijn.

Oefeningen om (nog) integerder in het leven te staan 

  • Probeer je gedrag in overeenstemming te laten zijn met je waarden.
  • Uit je morele overtuigingen indien nodig publiekelijk.
  • Behandel anderen met zorg, probeer gevoelig te zijn voor hun noden en hen indien mogelijk te helpen.
  • Zie af van het vertellen van leugentjes aan vrienden (waaronder onoprechte complimenten). Als je dat onverhoopt toch doet, geef het dan toe en bied gelijk je excuses aan.
  • Monitor jezelf en maak een lijst waarop je een leugen vertelt, zelfs al is het een kleine leugen. Probeer de lijst steeds iets korter te maken.

Films waarin integriteit een belangrijke rol speelt:

  • To Kill a Mocking bird (1962, V.S.)
  • Pappilon (1973, 2017(remake),V.S.)
  • All the President’s Men (1976, V.S.)
  • Death Poets Society (1989, V.S.)
  • Schindler’s List (1993, V.S.)
  • The Shawshank Redemption (1994, V.S.)
  • Mulan (1998, V.S.)
  • Mudhalvan (1999, India)
  • The Insider (1999, V.S.)
  • Molly’s Game (2017, V.S.)
  • A Hidden Life (2019, V.S./Duitsland)
  • Just Mercy (2019, V.S.)
  • Dark Waters (2019, V.S.)
  • Belfast (2021, Groot Brittannië)
  • A Hero (2021, Iran)
  • Fantastic Beasts: The Secrets of Dumbledore (2022, Groot-Brittannië/V.S.)

Bronnen:

Ben Dean Ph.D. Universiteit van Pennsylvania Authentic Happiness Coaching Newsletter (2020).

Jonathan Haidt, (sociaal psycholoog Universiteit van Virginia). In: bovengenoemde newsletter.

Positive Psychology at the Movies 2; Using Films to Build Characterstrenghts and Well-Being. 2nd Edition. Niemiec, R.M., Wedding, D. (2014). Boston: Hogrefe Publishers.

 

 

[1]een term die afkomstig is uit de evolutionaire psychologie en betekent: alles wat zich zo aan de omgeving aanpast dat het de kans van overleven vergroot. Adaptie betekent letterlijk ‘aanpassen aan’. Iets is daarom adaptief wanneer het (voor de overleving van de soort) zinvol is.

Geplaatst op

Een open houding hebben en dingen van alle kanten kunnen bekijken

 

Als iemand in staat is om me te laten zien dat wat ik denk of doe niet goed is, wil ik dat met plezier veranderen, omdat ik de waarheid zoek, iets wat iemand nooit kan beschadigen. Het is de persoon die doorgaat met zelfmisleiding en onwetendheid die beschadigd wordt.

Marcus Aurelius, meditaties

Ik probeer je geest te bevrijden, Neo. Maar ik kan je alleen maar de deur laten zien. Jij bent degene die de deur door moet gaan.

Morpheus, die Neo aanmoedigt om dingen niet zo maar aan te nemen in The Matrix

Bij deze kwaliteit ligt het accent op logisch denken, redeneren en rationaliteit. Iemand die een  open houding heeft, is in staat om alle kanten van een opinie, idee, plan of geloof in ogenschouw te nemen, met name (ook) zaken die niet overeenkomen met zijn of haar eigen mening. Echter, hij of zij is daarbij eveneens kritisch (op een constructieve manier) en zal niet zomaar alles aannemen. Een belangrijk kenmerk van een open houding is ook dat iemand op basis van  “voortschrijdend inzicht”, bereid is van mening te veranderen als hij of zij inzichten opdoet die in tegenspraak zijn met verworven inzichten tot op dat ogenblik.

In het kader van het bovenstaande kan  een onderscheid gemaakt worden tussen een gefixeerde mind-set en een groei-mind-set. De gefixeerde mind-set omvat beperkt luisteren (naar anderen), rigiditeit, en het idee dat de eigen opvattingen superieur zijn aan die van anderen, terwijl de groei -mindset onder meer een open houding, flexibiliteit en veerkracht vereist. Dit stelt iemand in staat om te leren van zijn of haar fouten. Voor de groei-mindset zijn meerdere kwaliteiten of sterke kanten nodig. Met name de kwaliteiten een open houding hebben en nieuwsgierigheid in de goede zin van het woord zijn hierbij belangrijk.

Zeven strategieën om je geest meer te openen:

  1. Kom uit je comfortzone: We leven allemaal in de comfortzone waarin we ons veilig voelen, deze plek verlaten maakt ons bang omdat we niet weten wat we daarbuiten zullen aantreffen. Echter, om onze geest meer te openen is het belangrijk dat we die bekende ruimte verlaten om nieuwe dingen te proberen. Het is daarbij belangrijk om kleine stappen te zetten die je kunnen helpen om je comfortabeler te voelen in geval van onzekerheid, nieuwheid en verandering, tot ze een deel van je leven worden.
  2. Zet overal vraagtekens bij: Kinderen bevragen altijd van alles. Maar op een gegeven moment in ons leven stoppen we daarmee en accepteren we bijna alles onvoorwaardelijk. Om een open geest te ontwikkelen is het belangrijk dat we weer terugkeren naar die kinderlijke nieuwsgierigheid en ons opnieuw het waarom van alles afvragen. Op deze manier kunnen we zelfs díe dingen uitdagen die we altijd als vanzelfsprekend hebben ervaren, maar die mogelijk hun bestaansreden hebben verloren. Op dat moment kan onze wereld zich op een ongelooflijke manier uitbreiden.
  3. Wees niet bang om een vergissing te maken: We kunnen ons niet ontwikkelen als we bang zijn om fouten te maken. In plaats daarvan moeten we accepteren dat we, als we een ander pad inslaan, het normaal is dat we het soms verkeerd hebben. Dat is geen reden om gefrustreerd of ontmoedigd te raken. Onze fouten geven ons de gelegenheid om te leren en als mens te groeien waardoor we waardevolle lessen kunnen leren. Wanneer je jezelf de gelegenheid geeft om te falen, durf je paden in te slaan die vroeger door angst niet toegankelijk waren. Onthoud dat alleen degene die niets doet nooit iets verkeerds kan doen, maar daardoor ook niet als mens kan groeien.
  4. Erken je kwetsbaarheid: Een van de meest beangstigende dingen voor mensen is het erkennen van hun kwetsbaarheid. In een maatschappij die ons aanmoedigt om sterk te zijn is erkennen dat we kwetsbaar zijn not done. Echter, om een meer open geest te ontwikkelen moeten we eerst erkennen dat we niet alles weten en dat we niet onkwetsbaar zijn en dat we fouten kunnen maken. De oefening om je kwetsbaarheden te erkennen is een oefening in intellectuele nederigheid en wijsheid die erg stimulerend kan zijn.
  5. Laat de controle los: Je kunt je geest niet openen als je vasthoudt aan controle, aan je vooroordelen, je gebruikelijke manier van denken en doen. Als je nieuwe ideeën en ervaringen wilt toelaten in je leven, is het belangrijk om niet overal meer de controle over te willen hebben. Wanneer je begint te “stromen”, open je je ogen voor de wereld en je begint daarin allerlei schatten te ontdekken. Vasthouden aan controle is als met een beperkte visie door een tunnel rijden. Controle loslaten is als de wereld in 360 graden zien.
  6. Laat de behoefte om te oordelen los: Om een nieuw idee in onze al bestaande opvattingen in te passen is gemakkelijk. Wat moeilijker is, is om in onze mentale schema’s een ander en zelfs een idee dat ermee in tegenspraak is, op te nemen. Juist dat echter kan ons weer verder brengen in onze ontwikkeling. Om deze ideeën te laten binnenkomen moeten we ons oordeel tijdelijk opschorten, zodat we een psychologische afstand kunnen innemen die ons toestaat om de informatie zo objectief mogelijk te wegen. Vervolgens kunnen we besluiten of het nodig is om onze mentale schema’s te veranderen om er die ideeën in op te kunnen nemen.
  7. Open jezelf voor de wereld: De mensen, de natuur, de cultuur en zelfs de dingen die ons omringen vormen een indrukwekkende bron van inspiratie en kennis als we er voor open staan en kunnen ons in belangrijke mate verrijken. We hoeven alleen maar de intellectuele nederigheid te hebben om onze ogen ervoor te openen en er ons voordeel mee te doen. Zo kunnen bijvoorbeeld de mensen waarvan je het het minst verwacht je een waardevolle les leren.

Inspirerende films die een meer open houding en de bereidheid om zaken van verschillende kanten te bekijken kunnen bevorderen:

  • Rashômon (1950, Japan)
  • 12 Angry Man (1957, V.S.)
  • Solaris (1972, Rusland)
  • Stalker (1979, Rusland)
  • A Pure Formality (1994, Italië)
  • Before Sunrise (1995, V.S.)
  • Fargo (1996, V.S.)
  • The Matrix (1999, V.S./Australië)
  • No Man’s Land (2001, Bosnië)
  • Japanese Story (Australië, 2003)
  • Monsieur Ibrahim (Frankrijk, 2003)
  • The Terminal (2004, V.S.)
  • Before Sunset (2004, V.S.)
  • The Class (2008, Frankrijk)
  • Sherlock Holmes (2009, Groot-Brittannië)
  • Sherlock Holmes : A Game of Shadows (2011, Groot-Brittannië, V.S.)
  • Water (2015, India/Canada)
  • The Children Act (2017, Groot Brittannië)
  • Western (2017, Duitsland)

Bronnen onder meer:

Positive Psychology at the Movies 2; Using Films to Build Characterstrenghts and Well-Being. 2nd Edition. Niemiec, R.M., Wedding, D. (2014). Boston: Hogrefe Publishers.

340 Ways to Use VIA Character Strenghts by Tayyab Rashid & Afroze Anjum. University of Penssylvania, 2005.

https://psychology-spot.com/

 

 

Geplaatst op

Humor (humor hebben en de lichte kant van het leven zien)

Het is bekend dat humor, meer dan wat voor menselijke kwaliteit ook,  een heilzame afstand tot een situatie kan bewerkstelligen en een vermogen om erboven uit te stijgen, als is het maar voor een paar seconden.                                                                                Viktor E. Frankl (psychiater en holocaustoverlevende)

Van harte lachen is een goede manier om innerlijk te joggen zonder dat je de deur uit hoeft.                                           Norman Cousins in Anatomy of an Illness

De kwaliteit humor omvat volgens Peterson en Seligman (2004) de volgende drie elementen:

  1. De speelse herkenning, plezier in en of het scheppen van ongerijmdheid.
  2. Een gelijkmoedige en vrolijke kijk op tegenslag die iemand in staat stelt om de lichte kant van een situatie in te zien.
  3. Het vermogen om anderen aan het glim(lachen) te brengen.

Deze onderzoekers benadrukken een vorm van humor die moreel gezien goed is en die mensen verder brengt, in die zin dat humor helpend kan zijn om wanhoop te boven te komen en de gezondheid te verbeteren. McGhee (1999) die er vanuit gaat dat speelsheid aan de basis ligt van humor, stelt dat lachen een gunstige uitwerking heeft op onder meer het immuunsysteem, het cardiovasculaire systeem (hart- en bloedvaten), het ademhalingssysteem en het musculaire systeem (de spieren). Voordelen voor de geestelijke gezondheid die hiermee samenhangen zijn onder andere verminderde stress, -angst, -onrust, een toegenomen gevoel van vreugde, een gevoel van controle en optimisme. Peterson en Seligman benadrukken dat humor en speelsheid kwaliteiten zijn met een toegevoegde waarde die met name nuttig zijn als ze gecombineerd worden met een andere kwaliteit, bijvoorbeeld vriendelijkheid.

Aanraders om het leven met meer humor te benaderen en (daardoor) lichter te leven:

  • Probeer het effect van je glimlach uit. Je kunt jezelf als een casestudie gebruiken (zie evt. ook de documentaire van Norman Cousins). Ga bijvoorbeeld naar een sociale plek (zoals een winkelcentrum of een sportieve bijeenkomst) en glimlach naar iedereen die je ontmoet. Maak oogcontact en merk op wat voor effect je gedrag op jezelf en anderen heeft. Probeer hetzelfde uit, maar dan op een misnoegde, verveelde manier. Merk op wat jezelf ervaart en hoe anderen reageren. Welke verschillen vallen het meest op? Welk pad wil je volgen? Een echte aanrader in dit kader is de film Groundhog Day [1](1994), waarin Phil (Bill Murray) van een chagrijnige, alleen op zichzelf gerichte, man transformeert in een uiterst beminnelijk mens en zo een bron van liefdevolle vriendelijkheid wordt omdat hij er eindelijk achter is gekomen waar het in het leven om gaat, waardoor hij zelf uiteindelijk ook echt gelukkig wordt.
  • Probeer het vermakelijke en de lichte kant in zoveel mogelijk situaties te zien, juist ook in moeilijke situaties. In aanvulling hierop kun je aan het einde van de dag bedenken wat de drie grappigste dingen waren die je hebt meegemaakt of waarin je een aandeel had. Wat vond je met name grappig in die situaties? Eventueel kun je ze opschrijven.
  • Sluit vriendschap met iemand met veel gevoel voor humor en spreek daar regelmatig mee af.
  • Probeer elke week een film te zien uit je favoriete komediegenre. Bekijk eerst wat je lievelingscategorie is. Bijvoorbeeld een luchtige film zoals Alice in Wonderland, een klassieker als Forest Gump of bijvoorbeeld een zwarte komedie van Tim Burton.
  • Wat zou een komiek zeggen? Vraag jezelf dit af, elke volgende keer als je je overweldigd voelt. Komieken maken grappen over zichzelf, lachen om hun problemen, en maken grappen over anderen om hen heen. Zij herinneren ons eraan om speels te blijven en onszelf niet te serieus te nemen, zelf als het leven uiterst serieus lijkt te moeten worden genomen. Komieken realiseren zich de ambiguïteit en grilligheid in situaties die verbonden is aan humor en ze kunnen nauwkeurig de vinger leggen op opgeblazenheid, hoogmoedigheid en arrogantie.

Films waarin humor in diverse verschijningsvormen een belangrijke rol speelt:

  • Zorba the Greek (1964, Engeland, Griekenland)
  • Amadeus (1984, VS)
  • Groundhog Day (1993, VS)
  • Ridicule (1996, Frankrijk)
  • La vita è bella (1997, Italië)
  • Patch Adams (1998, VS)
  • Murderball (documentaire, 2005, VS)
  • Intouchables (2011, Frankrijk)
  • Youth (2015, Italië)
  • Toni Erdman (2016, Duitsland)
  • The Other Site of Hope (2017, Finland)
  • Le Grand Bain (2018, Frankrijk)
  • Riders of Justice (2020, Denemarken)
  • The Duke (2020, Groot Brittannië)

Bronnen onder meer:

Humor as survival training for a stressed-out world: The 7 humor habits program. McGhee , P.E. (2010). Bloomington, IN; Author House.

Positive Psychology at the Movies 2. Using Films to Build Characterstrenghts and Well-Being. 2nd Edition. Niemiec, R.M., Wedding, D. (2014). Boston: Hogrefe Publishers.

PS Heb je zelf een tip voor een goede film  op dit gebied, laat het dan weten, het wordt zeer gewaardeerd!

[1] Het script van Groundhog Day is geschreven door Danny Rubin,een zenboeddhist, die zocht naar een manier om de essentie van de leer van Boeddha in een vorm te gieten die de westerse ziel aanspreekt.

Geplaatst op

Liefde

Liefde (onder meer liefdevol zijn en waardering uiten in relaties met anderen)

“Wij zijn allemaal slechts mens geworden in de mate waarin we van mensen hebben gehouden en in de gelegenheid waren van ze te houden”. Boris Pasternak

Happiness is love. Full stop. George Vaillant

Liefde is een van de kwaliteiten die in sterke mate samenhangt met welbevinden; er is sprake van een positieve relatie tussen liefde en geluk. Liefde is volgens psychologe Barbara Fredrickson de meest voorkomende positieve emotie. In liefde kunnen allerlei andere positieve emoties samenkomen, zoals vreugde, hoop, dankbaarheid en vergeving. In staat te zijn om onzelfzuchtig lief te hebben is wat ons uniek menselijk maakt, aldus psychiater George Vaillant, die na een levenslange wetenschappelijke studie tot de ontdekking kwam dat liefde het allerbelangrijkste is in het leven. Een bevinding die aansluit bij wat al eeuwenlang is beweerd door talloze wijze mannen en vrouwen. De kwaliteit liefde kan gezien worden als een capaciteit die zowel betrekking heeft op denken, voelen en gedrag en houdt ook het vermogen in om zowel van anderen te houden als zelf liefde te ontvangen. Uit onderzoek is gebleken dat dit onze geestelijke en lichamelijke gezondheid ten goede komt. Kortom, ook weer een belangrijke, zo niet de belangrijkste kwaliteit om mee aan de slag te gaan!

In deze blog wordt liefhebben met name als een vorm van levenskunst opgevat. Frank Andrews, van oorsprong chemo-fysicus, die later zijn werkterrein heeft verlegd naar de mens die hij wil helpen bij het oplossen van problemen en het opheffen van blokkades stelt in zijn boek “Liefhebben een Levenskunst” (1992) dat de grootste uitdaging in het leven is om zoveel mogelijk voortdurend en diep lief te hebben, ondanks de gebeurtenissen op ons levenspad. Hij stelt dat, omdat het grootste deel van ons leven nu eenmaal gaat om alledaagse dingen, het met name van belang is om daarmee te oefenen. Als we daarin getraind zijn wordt het ook gemakkelijker om deze kwaliteit in moeilijker situaties toe te passen. Wat dit laatste betreft is een absolute aanrader de aangrijpende film Incendies (2010). Deze film gaat over de gekte van oorlog, over goed en kwaad en hoe de grenzen daartussen onder druk vervagen, maar vooral ook over liefde als antwoord op deze onmenselijke omstandigheden.

Aanraders om liefdevoller te leven:

  • Druk (verbaal en/of non-verbaal) je liefde uit naar degenen waar je van houdt, ongeacht wat er gebeurt, laat je liefde voor hen onvoorwaardelijk zijn.
  • Druk je gevoel van liefde voor mensen waar je van houdt uit door fysieke gebaren (omhelzingen, kussen, knuffelen, een liefdevolle massage geven).
  • Probeer zoveel mogelijk dagen of gelegenheden die voor jou en een dierbare ander belangrijk zijn, te vieren.
  • Probeer je liefde zoveel mogelijk uit te breiden naar alles en iedereen waarmee je in aanraking komt, dus niet alleen naar mensen, maar ook naar dieren en planten. Cultiveer bewust zoveel mogelijk liefdevolle genegenheid en probeer dit gevoel tot uitdrukking te laten komen in al je gedachten, gedragingen en uitspraken.

“Stel je voor dat je hetzelfde leven leidt als nu, maar dat je diep en voortdurend liefhebt, geniet van de warmte van de ochtenddouche, met genoegen de geur opsnuift van het klaarmaken van het ontbijt, meezingt met de vogels onderweg naar je werk, het leuk vindt om over de weg te rijden, een atmosfeer van samenwerking voelt met je collega’s, je gezinsleden liefhebt en alles en iedereen in je nabijheid diep waardeert. Waar het om gaat is dat we, ongeacht uiterlijke omstandigheden, kunnen leren diep en voortdurend lief te hebben, op een zeer vergelijkbare manier als waarop we leren een sport te beoefenen of een muziekinstrument te bespelen” (Frank Andrews).

Films waarin liefde, in diverse vormen, een belangrijke rol speelt:

  • Casa Blanca (1942, VS)
  • The Best Years of Our Lives (1946, VS)
  • Jezus Christ Superstar (1973, VS)
  • Stalker (1979, Rusland)
  • Cinema Paradiso (1988, Italië)
  • The English Patiënt (1996)
  • Monsieur Ibrahim (2003, Frankrijk)
  • Away From Her (2006, Canada)
  • Slumdog Millionaire (2008, UK)
  • Incendies (2010 ,Canada/Frankrijk)
  • The Shack (2017, VS)
  • For Sama (2019, Groot Brittannië)
  • A Hidden Life (2019, Duitsland, VS)
  • Lazarro Felice (2019, Italië)
  • The Cave (2019, Syrië/Denemarken, )
  • The Invisible Life of Eurídice Gusmão (2019, Brazilië/ Duitsland)
  • The Blue Caftan (2022, Marroko)

Bronnen onder meer:

  • Het Joodse boek van Leven en Sterven. L.D. Solomon (2001). Utrecht: Kosmos-Z&K Uitgevers B.V.
  • Liefhebben een levenskunst. Frank Andrews (1992). Den Haag: Mirananda.
  • Positive Psychology at the Movies 2. Using Films to Build Characterstrenghts and Well-Being. 2nd Edition. Niemiec, R.M., Wedding, D. (2014). Boston: Hogrefe Publishers.
  • Positieve Psychologie in de Praktijk. Bannink, F. (2011). Amsterdam: Hogrefe Uitgevers.
  • 340 Ways to Use VIA Character Strenghts by Tayyab Rashid & Afroze Anjum. University of Penssylvania, 2005.