Geplaatst op

Spirituele doorbraakervaringen en innerlijke verrijking, waaronder in speelfilms!

Wake up, Neo!

The Matrix (1999)

Doorbraakervaringen, zoals bijvoorbeeld een mystieke ervaring of een bijna-doodervaring, zijn zeer belangrijke veroorzakers van veranderingen in de menselijke psyche en hebben aan de basis gestaan van de wereldculturen, aldus filosoof en theoloog Harry  Moody (1997).

Eigenlijk is het vreemd dat er tot nu toe zo weinig aandacht aan is besteed door de intellectuele bovenlaag. In het ergste geval worden ze als een vorm van psychopathologie gezien terwijl het misschien wel de meest heilzame ervaringen zijn die een mens in zijn of haar leven kan hebben, benadrukt Moody. Zo beschouwde William James dergelijke ervaringen als het meest accurate beeld dat we van de ziel kunnen krijgen, aldus Moody, die stelt dat één van de kenmerken van mystiek bewustzijn is dat de ervaring onuitsprekelijk is. Een moment van doorbraak laat ons zien dat de conventionele manieren waarop we hebben geleerd na te denken over godsdienst, geloof en God oppervlakkig en inadequaat zijn. Dat is de reden dat Paulus verwijst naar de openbaring tijdens zijn doorbraakervaring door middel van de uitdrukking “onuitspreekbaar geschenk”. Als we zo’n moment hebben beleefd,  begrijpen we opeens dat het gewone bewustzijn niet in staat is de raadselen van dit soort momenten te begrijpen; we zien in dat begrippen als eeuwigheid, God, liefde en dood alleen volkomen kunnen worden ervaren, aldus Moody.

Moody stelt dat het begrip “doorbraak” langzaam maar zeker uit de gratie is geraakt. Echter aan het einde van de jaren zestig, na een halve eeuw psychoanalyse, werd duidelijk dat de methoden van de psychotherapie allesbehalve een immer werkzaam wondermiddel waren, benadrukt hij. Freud had,  ten onrechte, al helemaal geen hoge pet op van mystieke ervaringen. Gelukkig komt de aandacht voor deze ervaringen weer terug. Hoewel sommigen beweren dat een dergelijke ervaring niet meer dan een trucje van de hersenen is, zijn er aanwijzingen vanuit de kwantumfysica dat ons bewustzijn wel degelijk kan bestaan buiten de hersenen om. Bernardo Kastrup (auteur, filosoof en computerwetenschapper)  benadrukt  dat we op aarde als het ware gedissocieerd zijn van een extra bewustzijnslaag, waar we als we sterven (of op aarde een doorbraakervaring hebben) weer mee in contact kunnen komen! Bovendien, en dat is misschien nog wel het belangrijkste, is dat mensen die tijdens hun leven een dergelijke ervaring hebben meegemaakt, nadien meer vanuit hun “hogere ik” oftewel vanuit universele waarden gaan leven, zoals liefde en dankbaarheid in plaats vanuit overlevingsemoties zoals angst en woede. Denk bijvoorbeeld aan Saulus die Paulus werd. Kortom, het is zowel een heilzame ervaring voor de betrokkene als voor de (kleinere of grotere) wereld waarin  hij of zij leeft.

Enkele voorbeelden van speelfilms waarin doorbraakervaringen een belangrijke rol spelen:

It is a Wonderful Life (1946), Jonathan Livingston Seagull (1973). A Christmas Carol (1997), The Matrix (1999), Groundhog Day (1993), Little Buddha (1993), The Trumanshow (1998), The Legend of Bagger Vance (2000), The Shack (2017).

 Bron:

 Passages van de ziel; de vijf fasen van spirituele ontwikkeling in de grote wereldreligies en in ons eigen leven op weg naar innerlijke verrijking. geschreven door de filosoof  H.R. Moody (1997

 

 

 

Geplaatst op

De terugkeer naar de Bron

The function of the One is now to return to the Source…

Matrix Reloaded (2003)

De hierboven genoemde metafoor beschrijft de reis als een ervaring van transformatie; je vertrekt vanuit huis waarbij je de gewone, familiare wereld achter je laat, reist naar een plaats ver weg of naar een magische “andere wereld”, waardoor je verandert wordt. Vervolgens reis je terug naar de plaats waar je familie en vrienden wonen, of je stam, je volk, om vervolgens op een nieuwe manier verder te leven. De hier beschreven metafoor heeft eerder de transformatieve kwaliteit van een terugreis dan een heenreis. Het menselijk leven wordt hierbij gezien als een vorm van verbanning, een vreemde omgeving waarin je je een buitenstaander voelt en van waaruit je wilt terug keren naar je werkelijke thuis, de plaats waar je vandaan kwam, je bron en je oorsprong. Het leven zelf kan gezien worden als een grote heenreis, die een aanvang neemt bij de geboorte met als doel om tijdens ons aardse leven te leren en te exploreren. Het pad van spirituele evolutie wordt gezien als een naar binnen keren, terugkerend naar de wereld van geest en Licht waar we vandaan zijn gekomen. De transformatieve terugreis kan vergeleken worden met de ervaring van een “ontwaken” en een “dood-hergeboorte” (zie eerder behandelde metaforen). Deze reis wordt ook wel beschreven als een (proces van) verhoging van bewustzijn. In zowel Westerse als Aziatische tradities, is het terugkeerthema een essentiële component van spirituele leerscholen.

In een typisch transformatieproces, nadat iemand een  “ontwaken” of een doorbraakervaring heeft meegemaakt, wordt de dagelijkse, vertrouwde wereld ervaren als vreemd, alsof je er niet echt toe behoord. Al heb je maar een glimp meegemaakt van de hogere rijken van bewustzijn, als je het zonlicht hebt ervaren, buiten de Grot van Plato, dan kun je je verloren voelen omdat je je niet echt meer verbonden voelt met het oude, de illusoire schaduwen binnen de gevangenisgrot. Zie bijvoorbeeld het gedicht van astronaut Wubbo Ockels beschreven bij de metafoor van Ontwaken uit de droom van de realiteit. Echter, je bewust worden van de conditie van verbanning of vervreemding, is altijd de eerste stap om de terugreis te aanvaarden! Veel gevoelige individuen ervaren op een zeker moment dat er ergens in hun leven een vergissing gemaakt is: ze zijn op de verkeerde plaats, of in de verkeerde eeuw geboren, verloren in een woestenij, of op drift geraakt in een oceaan van illusies.

Bovengenoemd thema is terug te vinden in boeken zoals De Vreemdeling van Albert Camus, The Outsider van Colin Wilson of Vreemdeling in een Vreemd Land van Robert Heinleich. Ook in films is dit onderwerp natuurlijk terug te vinden! Voorbeelden hiervan zijn Jonathan Livingston Seagull (1973), The Man Who Felt to Earth (1976), , Little Buddha (1993), The Prince of Egypt (1998), The Matrix Trilogy[1] (1999-2003), en The Lord of the Rings Trilogy (2001-2003).

Boekentip: In Passages van de ziel; de vijf fasen van spirituele ontwikkeling in de grote wereldreligies en in ons eigen leven op weg naar innerlijke verrijking geschreven door de filosoof  H.R. Moody (1997) wordt (onder meer) de fase van de terugkeer uitgebreid beschreven. Een aanrader!

Bron onder meer: The Unfolding Self. Varieties of Transformative Experience (1998). R. Metzner. Origin Press.

 

[1] Inmiddels is in 2021 ook de Matrix 4 uitgebracht.

Geplaatst op

Reis naar de plaats van Visie en Kracht

Some journeys take us far from home. Some adventures lead us to our destiny.

The Chronicles of Narnia: The Lion, the Witch and the Wardrobe (2005)

Het gevoel van onze beweging door de altijd veranderende stroom van levenservaringen als een reis,  is een ervaring die veel mensen kennen. Ons leven is als een reis, met een begin, een midden, en een eind; het betreft een uitgaan, zich uitbreidend in de wereld, een terugkeer, of een zich vestigen. Zowel de mystiek als de mythologie van over de gehele wereld spreken over transformatie in termen van een reis naar een ander land, langs een rivier, een berg op, door de wildernis, naar de diepten van de aarde, of een zoektocht naar een verborgen kasteel vol wonderen.  Het doel van de reis is altijd  ons eigen Zelf, ons centrum, de kern van het zijn. Als onze reis succesvol is geweest, is de wereld als het ware getransformeerd, dat wil zeggen dat we met een frisse blik, een nieuwe wereld zien. De succesvolle reiziger is nu bekrachtigd als een leraar, genezer of een ziener.

De Reis van de Held of de monomythe kan gezien worden in termen van metaforische, mythologische en symbolische beeldspraak. De metafoor kan een fysieke reis betreffen waarin het karakter door het land reist of naar onbekende landen en culturen. De reis kan echter ook een puur psychologische reis betreffen (emotioneel en cognitief) waarin het karakter op een plaats verblijft maar door of over obstakels, stressoren, pieken en dalen reist en uiteindelijk op de een of andere manier veranderd is. De spirituele metafoor, de “donkere nacht van de ziel” (Johannes van het Kruis) benadrukt de noodzaak om door de pijn heen te gaan zodat uiteindelijk genade en vrede ervaren worden als de reis beëindigd is . Het reismotief is gerelateerd aan  vele kwaliteiten of sterke kanten. Bijvoorbeeld:  Alvin Straight in The Straight Story (1999) is op een interessante fysieke reis waarbij hij  op zijn grasmaaier door verschillende staten in de V.S. reist; op een ander niveau, vertegenwoordigt zijn reis een vergevingsproces.  In de film The Way (2011) probeert een vader met het overlijden van zijn zoon om te gaan  door de beroemde El Camino te lopen. Voor de vader wordt deze reis een helende reis die hem helpt om zijn zoon zowel te herdenken, te eren als in het reine te komen met zijn verlies door de reis af te maken die zijn zoon gestart was. Sommige gedeelten van de reis loopt hij alleen en andere gedeelten met de steun van anderen. Voor de vader is het een geheiligde reis.

De heldenreis is een geliefd thema bij regisseurs en is dan ook in veel films aan te treffen.  Hieronder enkele voorbeelden. Een aantal klassiekers zijn: E.T. (1982), Gone with the Wind (1939), Pretty Woman (1989), Ghost (1990), Beauty and the Beast (1991), Dances with Wolves (1990), Cinderella (1950), de Star Wars– en de Indiana Jones films die allemaal een held(in) hebben die naar een nieuwe spirituele of culturele wereld reist (Rockefeller, 1994). In aanvulling hierop zijn vele andere films op dit thema gemaakt. Wie kent niet The Lord of the Rings trilogie! Een oudere film die ook niet onvermeld mag blijven is The Trumanshow (1998). Meer recente films  die ik kan aanbevelen zijn onder meer The Leisure Seeker (2017) ),The Last Right (2019) , Supernova (2020) en C’mon C’mon (2021).

Bronnen:

Positive Psychology at the Movies 2. Using Films to Build Character Strenghts and Well-Being. 2nd Edition. Niemiec, R.M., Wedding, D. (2014). Boston: Hogrefe Publishing

The Unfolding Self. Varieties of Transformative Experience (1998). R. Metzner. Origin Press.

 

 

Geplaatst op

Reiniging door innerlijk vuur:

De vierde metafoor die het proces van het verkrijgen van een weidser bewustzijn beschrijft  gaat over “reiniging door innerlijk vuur”.  Ook deze metafoor is weer in diverse speelfilms aan te treffen!

 For the heart is an organ of fire, The  English patiënt,(1996)

Deze metafoor verwijst naar aan een proces van innerlijke reiniging dat de blokkades en   begrenzingen, die gerelateerd zijn aan een toestand van innerlijke verdeeldheid, als het ware “wegbrandt”. In de Divina Commedia van Dante wordt dit proces beschreven aan de hand van het Purgatorium, waar de helse staat van gevangenschap en innerlijke duisternis achtergelaten wordt. In de profetische boeken van het Oude Testament zijn er talloze toespelingen terug te vinden met betrekking tot de reinigende kracht van het vuur. God spreekt tot Mozes vanuit het brandende braambos en verschijnt aan de Egyptenaren in een pilaar van vuur. De profeet Elijah wordt opgenomen in een vurige strijdwagen (Koningen 2:11-12). En in het Thomasevangelie zegt Jezus “Iedereen die mij nabij is, is nabij het vuur en ieder die ver van mij is, is ver verwijderd van het Koninkrijk.” In het Hindoeïsme wordt dit proces gesymboliseerd door Shiva Nataraja, het beeld van de godheid die danst in een ring van vuur, terwijl hij trapt op een dwerg, wiens naam “vergetelheid” betekent. Aldus symboliseert Shiva Nataraja de kracht van het innerlijk vuur dat ons helpt om  onwetendheid te overstijgen, om wakker te worden en de beperkende obstakels, die ons ware potentieel in een dwergachtige toestand gevangen houdt, te overstijgen. In veel oude mythische tradities, in de alchemie en in sprookjes, ontmoeten we de archetypische figuur van de vuurspuwende slang of draak. Vaak gaat het om een draak die in een berg leeft, waar hij een schat bewaakt “een kostbare parel”. De vuurdraak belichaamt de creatieve krachten van de natuur. Voor de Europese alchemisten en ook voor de Chinese taoïsten en de meeste inheemse Sjamanistische inheemse culturen, zijn de wereld van de Geest en de wereld van de natuur verenigd, en niet gescheiden zoals in de Westers rationalistische mentaliteit.

Een belangrijk begrip met betrekking tot deze metafoor betreft de evolutionaire energie die onder meer bekend is onder de naam kundalini, maar ook  als Shakti, Durga, Elah, Shekinah of Athena en die door christelijke mystici heilige geest genoemd wordt. Dit betreft een bij de meeste mensen latent aanwezige oerbron van energie. Deze energie wordt wel voorgesteld als een slang die slapend opgerold ligt aan de basis van de ruggengraat (kundalini betekent opgerold). Als deze energie wordt opgewekt, en opstijgt langs de ruggengraat, hetgeen gepaard gaat met het openen van energiecentra of chakra’s brengt dit vaak een geestelijke transformatie teweeg. In allerlei (religieuze) tradities wordt naar dit proces verwezen, veelal op symbolische wijze. Bijvoorbeeld door de halo of de afbeelding van een energiepatroon, rond een ontwaakt wezen.  De onderscheidende factor in de voortgang, ontwikkeling en evolutie van bovengenoemde energie is ethiek. Daarom is het belangrijk om daar eerst mee aan de slag te gaan. Een voortijdig kundalini- ontwaken kan mensen (namelijk )uit balans brengen.

De psycholoog R. Metzner benadrukt  het volgende voor de gemiddelde persoon die een transformatieve ervaring ondergaat, of het nu spontaan is of als gevolg van therapie: “ besteed aandacht aan de pijn, leer ervan, onthoud je intentie in dit proces  en onthoud dat het een begin en een einde heeft. Bewust ervaren van een periode van purificatie kan ons helpen om een houding van nederigheid en ontvankelijkheid aan te leren, wanneer we de boodschappen van lichaam en psyche leren te begrijpen en hun signalen leren beschouwen als een gids om te groeien.”

Enkele voorbeelden van toepasselijke films en documentaires:

  • Sneeuwwitje (1937),
  • Doornroosje (1959/2002)
  • The Prince of Egypt (1998)
  • The Secret of Solomon’s Key revealed (2006)
  • Prince of Persia (2010),
  • Inner Worlds, Outer Worlds (2012)
  • Kundalini Awakened; Aura’s, Chakra’s and Light Energy (2013)
  • Cinderella (2015),
  • Awakening the Goddes: an exploration of kundalini (2017),
  • Spiritual Awakening: Journey tot he Inner Self (2021)

Leestip:

Ecce Homo; de beeldtaal van de Bijbel, Annermarie Wegh (2013), Nederlandse Auteurs Uitgeverij, Blaricum

Kundalini ontwaken; de zeven wondertekens & de vijf wijze meisjes, Annemarie Wegh (2015). Nederlandse Auteurs Uitgeverij, Blaricum.

Bronnen onder meer:

The Unfolding Self. Varieties of Transformative Experience (1998). Ralph Metzner. Origin Press.

 

 

 

Geplaatst op

De universele symbooltaal in de speelfilm: 12 sleutelmetaforen

De taal van symbolen is de gemeenschappelijke taal van de mensheid. Het is de taal die we nog steeds gebruiken en begrijpen – in dromen, in poëzie en kunst, in de visies en stemmen die ons vertellen over het heilige en het mysterie (Ralph Metzner)

 In de vorige blog is, aan de hand van de Theorie van Positieve Desintegratie (Kazimierz Dabrowski), beschreven hoe ontwikkeling in de volwassenheid of persoonstransformatie er globaal en idealiter uitziet. In de volgende blogs komen twaalf sleutelmetaforen aan de orde die het proces van menselijke evolutionaire groei beschrijven. Deze keren niet alleen keer op keer terug in de wereldliteratuur en de heilige tradities van over de hele wereld, maar ook in speelfilms!

Deze metaforen (ook wel archetypen, dieptestructuren of primordiale beelden genoemd) kunnen dienen als wegwijzers op onze ontwikkelingsweg. Ze zijn niet alleen helpend voor mensen die er bewust voor kiezen om zichzelf te ontwikkelen, zoals monniken en nonnen of andere (spirituele) zoekers. Ook mensen die onverwacht met een crisis geconfronteerd worden en daardoor een onbekend (psychologisch) gebied betreden, kunnen baat hebben bij culturele bronnen, zoals bijvoorbeeld een speelfilm, waarin dergelijke metaforen voorkomen. Een goed voorbeeld hiervan is The Trumanshow (1998), die gebaseerd is op de mythe van de Grot van Plato. Hieronder volgt de eerste metafoor.

  1. Ontwaken uit de droom van de realiteit

Wake up, Neo (The Matrix)

Deze metafoor, die het proces van bewustwording beschrijft als een “ontwaken”, wordt aangetroffen in het Christendom, het Hindoeïsme, het Soefisme,  het Judaïsme en het gnosticisme. Ook is deze stijlfiguur  terug te vinden in een groot deel van de folklore, mythologie en literatuur en, zoals hierboven beschreven is, ook in de speelfilm. De ervaring van ontwaken wordt gekenmerkt door een uitgebreider bewustzijn, een meer objectieve perceptie van de realiteit en een groter gevoel van  in het hier en nu zijn. De filosoof Heraclites stelde al dat “Zij die slapen leven elk in een private wereld en zij die ontwaakt zijn leven in de ene Grote Wereld.’’ Wanneer iemand ontwaakt, is diegene zich niet alleen meer bewust van zowel diens meest innerlijke zelf, maar ook  van de wereld rondom zich heen; zo iemand staat meer in contact met het verleden alsook met toekomstige mogelijkheden. Religieuze, spirituele, maar ook wijsheidstradities benadrukken het belang van ontwaken omdat deze conditie niet alleen het individu zelf ten goede komt, maar ook de gemeenschap als geheel. Het kan hierbij zowel om een meer geleidelijk proces als om een plotseling ontwaken gaan, bijvoorbeeld door het meemaken van een levenscrisis.

Het onderstaande  gedicht, geschreven door astronaut en hoogleraar  Wubbo Ockels , na het doormaken van een zwaar hartinfarct, is een goed voorbeeld van de metafoor van ontwaken. Hierin is ook duidelijk te zien hoe hij, hiermee gepaard gaand, een grotere wereld ervaart (zie de opmerking van Heraclites).

Vanuit de kleine kamer van mijn bestaan
kijk ik met een observerende blik
naar dat wat zich achter glas bevindt
een scheiding van werelden
die vrijwel iedereen ontgaat
maar ik zie het als geen ander
hoe die wereld te klein kan voelen
te klein om weer naar terug te gaan
de angst de vorige onzin tegen te komen
de angst het mooie heldere gevoel
dat nu in elke hoek van mijn hersenen zit
te verliezen door de afleiding
van het dagelijks leven
tranen sluiten mijn observatie

Wubbo Ockels (2006)

Hieronder volgen een aantal films en documentaires waarin de metafoor van ontwaken uit de droom van de realiteit centraal staat.

  • Sneeuwwitje (1937. V.S)
  • Doornroosje (1959, V.S.)
  • Groundhog Day (1993, V.S.)
  • Little Buddha (1993, V.S.)
  • The Trumanshow (1998, V.S.)
  • Fight Club (1999, V.S.)
  • The Matrix (1999, V.S./Australië)
  • The Legend of Bagger Vance (2000, V.S)
  • Spring, Summer, Fall, Winter…and Spring (2003, Zuid-Korea)
  • The Island (2005, V.S.)
  • The Dhamma Brothers (2007, V.S.)
  • Inner Worlds, Outer Worlds (2012, Canada)
  • Awake the Life of Yogananda (2014, V.S.)
  • Samadhi (2017, Canada)
  • Samadhi: Part 2 – It’s Not What You Think (2018, Canada)
  • The Wisdom of Trauma (2021, Canada)

Bron onder meer:

The Unfolding Self. Varieties of Transformative Experience (1998). Ralph Metzner. Origin Press.

 

Geplaatst op

Films en mindfulness

Het leven staat alleen in het hier en nu tot onze beschikking. Het verleden is voorbij en de toekomst is nog niet aangebroken.

Boeddha

Het leven gaat vrij snel. Als je niet stopt en af en toe rond kijkt, zou je het kunnen missen.

Ferris Bueller

Mindfulness houdt het van moment tot moment aandacht besteden aan onze ervaringen in. Twee kwaliteiten spelen daarbij een belangrijk rol: zelfregulering met betrekking tot   aandacht en een houding van nieuwsgierigheid, openheid en acceptatie. Mindfulness is het tegenovergestelde van op de automatische piloot leven, een staat van onbewustheid die over  het algemeen een groot deel van ons dagelijks leven uitmaakt.

Mindfulness  lijkt voor sommige mensen misschien een wat zweverig begrip, maar dat is het   absoluut niet.  Integendeel, we zijn in feite pas echt in de realiteit als we zoveel mogelijk met onze volledige aandacht in het hier en nu zijn. Mindfulness helpt ons ook om minder te lijden omdat, als we niet oppassen, we bijna voortdurend bezig zijn met het verleden of de toekomst, wat vaak een tobberige karakter heeft; onze emoties zijn gewoonlijk voor een groot deel van “negatieve” aard. Dat zit nu eenmaal in de evolutie; van oudsher konden we het beste overleven als we ons op het ergste hadden voorbereid. Echter, die overlevingsstand, die vaak gepaard gaat met overlevingsemoties zoals angst, woede of afkeer, kan niet alleen een ongunstige invloed op onze gemoedstoestand hebben, maar ook op ons lichamelijk welzijn.

Met het beoefenen van mindfulness train je het vriendelijk richten van je aandacht. Dat wil zeggen dat je er niet over oordeelt als je merkt dat je aan het piekeren bent of je somber voelt, maar dat je het eenvoudigweg opmerkt en je aandacht terugbrengt naar het hier en nu.  Hierdoor kun je ook je aandacht beter richten op wat je helpt om je beter te voelen,  bijvoorbeeld op je kenmerkende kwaliteiten of sterke kanten (zie voor inspiratie evt.  de voorgaande blogs). Wellicht krijg je energie van het leren van iets nieuws, creatief bezig zijn, lekker te gaan sporten of iets aardigs doen voor een ander.

 Mindfulness en films:
Door mindful naar een film te kijken kun je extra profiteren van de deugden en/of kwaliteiten die in de film aan bod komen, in de zin van je erdoor te  laten inspireren. Daarnaast kun je jezelf beter leren kennen door op een niet oordelend manier op te merken welke emoties je bij het kijken ervaart; ook de overlevingsemoties horen erbij en maken je ervan bewust wat belangrijk voor je is! Daarnaast kan het op deze wijze kijken naar een film cathartisch (reinigend) werken doordat er emoties kunnen loskomen, die voorheen vastgehouden werden, zoals bijvoorbeeld verdriet. Hieronder worden tenminste zeven manieren beschreven waarop mindfulness in verband staat met films.

  • Mindful naar films kijken: Hierbij is het belangrijk dat je in contact bent met je ademhaling en je, zonder te oordelen, open stelt voor de ervaring van de film in het huidige moment.
  • Mindfulness opgeroepen in de kijker: De karakteristieken van de film zelf – beelden, geluid, muziek en acties – kunnen mindfulness bij de kijker uitlokken. Dit kan soms leiden tot een diepere staat van absorptie en flow.
  • Mindfulness afgebeeld in films: In onder meer de meditatieve film Walk With Me over de zen-boeddhistische commune in Plum Village onder leiding van Thich Nath Hanh (2017 ) komen verschillende manieren van meditatie aan bod, waaronder mindful wandelen en eten.
  • Mindfulness als karaktertransformatie: In dit soort films zien we vaak dat de hoofdpersoon aandachtige aanwezigheid heeft ontwikkeld, hetgeen leidt tot inzicht en verandering. Ook zien we vaak dat diegene daardoor veel “opgeruimder” wordt. Dit wordt met name aangetroffen in films die expliciet gaan over de “levensreis”, zoals The Straight Story (1999) of The Way (2010).
  • Momenten van Mindfulness: Vaak is het zo dat de karaktertransformatie van een filmkarakter in een dramatisch moment culmineert, b.v. in een zin in een conversatie of een beeld als een zwevende papieren zak zoals in American Beauty (1999). Wat het belangrijkste is in het leven wordt vaak in een enkel moment of als onderdeel van een scène Dergelijke scènes vertegenwoordigen vaak wendingen of momenten van een climax in een film. Zij  wijzen op inzicht van het karakter of op het plaatsvinden van een cruciale actie.
  • Symbolische beelden: Sommige cinematische beelden zijn in het bijzonder symbolisch. Deze beelden kunnen worden gebruikt door de filmmaker als een “symbool van mindfulness” voor de kijker en/of de karakters in de film. Voorbeelden hiervan zijn American Beauty (1999), waarin de hoofdpersoon een papieren zak die in de lucht zweeft filmt. Een ander voorbeeld betreft de kersenbloesems in The Last Samurai (2003).
  • Rapsodies van mindfulness: Deze term is gemunt door Johan Kabat-Zinn, een deskundige op het gebied van mindfulness. Hij gebruikt bovengenoemde uitdrukking om te verwijzen naar de klassieke novelle Walden geschreven door H.D. Thoreau, die in zijn geheel betrekking heeft op het ervaren van mindfulness. Er zijn ook films die beschouwd kunnen worden als rapsodies van mindfulness. Dit zijn films die thema’s op het gebied van mindfulness  afbeelden, terwijl ze tegelijkertijd  trachten het bewustzijn van de kijker te verdiepen. In dergelijke films is alles met elkaar verbonden, net zoals in een episch gedicht. Voorbeelden hiervan zijn Baraka (1992) Alone in the Wilderness (2004) en Into Great Silence (2005) en Samsara (2012).

Overige films  over mindfulness in combinatie met kwaliteiten/sterke kanten

  • Stalker (1979, Rusland)
  • Ferris Bueller’s Day Off (1986, V.S.)
  • Groundhog Day (1993, V.S.)
  • Little Buddha (1993, V.S.)
  • The Shawshank Redemption (1994, V.S.)
  • Doing Time, Doing Vipassana (1997, India, Israel)
  • Kundun (1997, V.S)
  • Dancer in the Dark (2000, Spanje/ Argentinië/Denemarken)
  • Ram/Dass; Fierce Grace (2001, V.S.)
  • Spring, Summer Autumn, Winter…and Spring (2003, Korea)
  • The Last Samurai (2003, V.S./Nieuw Zeeland)
  • Zen Noir (2006, V.S)
  • How to Cook Your Life (2007, Australie)
  • The Dhamma Brothers (2007, V.S.)
  • The Yes-man (2008, V.S.)
  • Kung Fu Panda (2008, V.S.
  • Buitiful (2010, Mexico/ Spanje)
  • An (2015, Japan)
  • Christopher Robin (2018, V.S.)
  • A Beautiful day in the Neighbourhood (2019, V.S)
  • The Octopus Teacher (2020, Zuid-Afrika)

Bronnen:

Mindfulness and Characterstrenghts. A Practical Guide to Flourishing. Niemiec, R.M. (2014). Boston: Hogrefe Publishing

Positive Psychology at the Movies 2. Using Films to Build Characterstrenghts and Well-Being. 2nd Edition. Niemiec, R.M., Wedding, D. (2014). Boston: Hogrefe Publishing.

 

 

 

 

Geplaatst op

Spiritualiteit (spiritueel zijn en geloven in een hoger doel van dit bestaan)

Net zoals een kaars niet kan branden zonder vuur, zo kunnen wij niet leven zonder een spiritueel leven
                                                                                                                                                           Gautama Boeddha

Can’t crush a soul here. That’s what life on earth is for.

Soul (2020)

Van alle kwaliteiten die in de vorige blogs aan de orde gekomen zijn, is het begrip spiritualiteit het meest omvattend qua draagwijdte en betekenis. Daarnaast is het waarschijnlijk de meest onbegrepen kwaliteit. Het overlapt met elk van de andere kwaliteiten, in die zin dat elk van deze kwaliteiten gezien kan worden als een pad naar, wat wel omschreven wordt, als het heilige. Hierbij gaat het niet om iets “zweverigs”, integendeel!

Goed beschouwd is elk mens  spiritueel. Spiritualiteit gaat namelijk over dat wat ons beweegt, dat wat zin, betekenis geeft aan ons leven. Het gaat over ons bewust worden van en bewust zijn van die ‘drive’. Dit kan met inbegrip van, maar ook volledig los staan van religie, van godsdienst of van een geloof in een transcendente werkelijkheid van welke aard dan ook. Spiritualiteit is in veel gevallen juist heel aards en ligt dichtbij de persoon zelf. Naasten, familie, werk, hobby’s kunnen allemaal gezien worden als drijfveren, beweegredenen en zingevende factoren voor mensen.

In speelfilms is spiritualiteit aan te treffen bij karakters die zich verbinden met “iets groters of meer omvattends”, waarbij ze blijk geven van een diep geloof, zich bezighouden met religie of religieuze praktijken, deelnemen aan spirituele praktijken of het opbouwen van de gemeenschap, danwel op zoek zijn naar een hoger doel of betekenis. Een belangrijk concept in dit soort speelfilms is de reis van de held (Campbell, 1949), een van de meest voorkomende metaforen in films, waarbij het ten diepste gaat om wat een inwijding in een weidser bewustzijn genoemd kan worden. Zoals eerder opgemerkt gaat het hier absoluut niet om iets zweverigs maar om een manier van “in-de-wereld-zijn” wat zowel de betrokkene zelf als diens omgeving goed doet.

Praktische toepassingen:

Om spiritueel te ontwaken en meer betekenis in het moment te vinden is het  van belang dat we, in plaats van op de automatische piloot te leven, met bewuste aandacht in het hier en nu leren leven.

  • Lees boeken op het gebied van spiritualiteit zoals bijvoorbeeld De Kracht van het Nu van Eckhart Tolle , De Zeven Wetten van Spiritueel Succes van Deepak Chopra of de boeken van Thich Nhat Hanh.
  • Gebruik de pauzeknop om in contact met het heilige te komen. Vertraag je levenstempo zoveel mogelijk. Wees je er van bewust dat je op een reis bent en dat elk moment een gelegenheid is om je te verbinden met datgene wat kostbaar en heilig is. Oefen ermee om bewust en mindful in het leven te staan. Wees aanwezig met betrekking tot je lichaam, geest en de externe wereld wanneer je auto rijdt, eet, luister, spreekt, werkt en wandelt.
  • Doe de sterfbedtest. Peterson en Seligman (2004) moedigen mensen aan hoe ze de volgende zin af zouden maken als ze zouden weten dat ze zouden sterven: Ik zou willen dat ik meer tijd had besteed aan —–. Dit gedachte-experiment maakt ons er met name van bewust wat echt belangrijk in het leven is. Schrijf de antwoorden op en hang ze op op een goed zichtbare plek als een reminder.
  • Implementeer een van de 13 spirituele gereedschappen in je leven:
  1. Meditatie
  2. Gebed
  3. Roeping/betekenis/het nastreven van een hoger doel
  4. Acceptatie van jezelf en anderen (ondanks “fouten”)
  5. Ethische waarden en gedragingen,
  6. Een onderdeel zijn van iets dat groter is dan jezelf
  7. Vergeving, dankbaarheid, liefde, vriendelijkheid en compassie
  8. Het doen van vrijwilligerswerk en liefdadigheid
  9. Het deelnemen aan rituelen en ondersteuning van de gemeenschap
  10. Sociale rechtvaardigheid
  11. Je laten inspireren door spirituele rolmodellen
  12. Bibliotherapie
  13. Je bewust zijn van het heilige van het leven

Films op het gebied van spiritualiteit

  • The Wizzard of Oz (1939, V.S.)
  • Stalker (1979, Rusland)
  • Gandhi (1982, India/ Groot-Brittannië/ V.S.)
  • Run Lola Run (1998, Duitsland)
  • The Five People You Meet in Heaven (2004, V.S.)
  • Un Buda (2005, Argentinië)
  • 10 Questions fort he Dalai Lama (2006, V.S.)
  • Peaceful Warrior (2006, V.S.)
  • Kung Fu Pandaserie(2008, 2011, 2016, V.S.)
  • Des Hommes et des Dieux (2010, Frankrijk)
  • I Am (2010, V.S.)
  • The Way (2010, V.S.)
  • Happy (2011, V.S)
  • Awake, the Life of Yogananda (2014, V.S.)
  • Dying to Know (2014, V.S.)
  • Inssaei (2016, Ijsland)
  • Walk With Me (2017, V.S)
  • A Hidden Life (2019, V.S., Duitsland)
  • Soul (2020, V.S.)
  • Memoria (2021, o.m. Thailand)

Bronnen onder meer:

Positive Psychology at the Movies 2. Using Films to Build Characterstrenghts and Well-Being. 2nd Edition. Niemiec, R.M., Wedding, D. (2014). Boston: Hogrefe Publishers.

Mariska Overman, theoloog en docent in spirituele zorg, omgaan met de dood en rouw en zingeving (in: Trouw 7 januari, 2013).