Net zoals een kaars niet kan branden zonder vuur, zo kunnen wij niet leven zonder een spiritueel leven
Gautama Boeddha
Can’t crush a soul here. That’s what life on earth is for.
Soul (2020)
Van alle kwaliteiten die in de vorige blogs aan de orde gekomen zijn, is het begrip spiritualiteit het meest omvattend qua draagwijdte en betekenis. Daarnaast is het waarschijnlijk de meest onbegrepen kwaliteit. Het overlapt met elk van de andere kwaliteiten, in die zin dat elk van deze kwaliteiten gezien kan worden als een pad naar, wat wel omschreven wordt, als het heilige. Hierbij gaat het niet om iets “zweverigs”, integendeel!
Goed beschouwd is elk mens spiritueel. Spiritualiteit gaat namelijk over dat wat ons beweegt, dat wat zin, betekenis geeft aan ons leven. Het gaat over ons bewust worden van en bewust zijn van die ‘drive’. Dit kan met inbegrip van, maar ook volledig los staan van religie, van godsdienst of van een geloof in een transcendente werkelijkheid van welke aard dan ook. Spiritualiteit is in veel gevallen juist heel aards en ligt dichtbij de persoon zelf. Naasten, familie, werk, hobby’s kunnen allemaal gezien worden als drijfveren, beweegredenen en zingevende factoren voor mensen.
In speelfilms is spiritualiteit aan te treffen bij karakters die zich verbinden met “iets groters of meer omvattends”, waarbij ze blijk geven van een diep geloof, zich bezighouden met religie of religieuze praktijken, deelnemen aan spirituele praktijken of het opbouwen van de gemeenschap, danwel op zoek zijn naar een hoger doel of betekenis. Een belangrijk concept in dit soort speelfilms is de reis van de held (Campbell, 1949), een van de meest voorkomende metaforen in films, waarbij het ten diepste gaat om wat een inwijding in een weidser bewustzijn genoemd kan worden. Zoals eerder opgemerkt gaat het hier absoluut niet om iets zweverigs maar om een manier van “in-de-wereld-zijn” wat zowel de betrokkene zelf als diens omgeving goed doet.
Praktische toepassingen:
Om spiritueel te ontwaken en meer betekenis in het moment te vinden is het van belang dat we, in plaats van op de automatische piloot te leven, met bewuste aandacht in het hier en nu leren leven.
- Lees boeken op het gebied van spiritualiteit zoals bijvoorbeeld De Kracht van het Nu van Eckhart Tolle , De Zeven Wetten van Spiritueel Succes van Deepak Chopra of de boeken van Thich Nhat Hanh.
- Gebruik de pauzeknop om in contact met het heilige te komen. Vertraag je levenstempo zoveel mogelijk. Wees je er van bewust dat je op een reis bent en dat elk moment een gelegenheid is om je te verbinden met datgene wat kostbaar en heilig is. Oefen ermee om bewust en mindful in het leven te staan. Wees aanwezig met betrekking tot je lichaam, geest en de externe wereld wanneer je auto rijdt, eet, luister, spreekt, werkt en wandelt.
- Doe de sterfbedtest. Peterson en Seligman (2004) moedigen mensen aan hoe ze de volgende zin af zouden maken als ze zouden weten dat ze zouden sterven: Ik zou willen dat ik meer tijd had besteed aan —–. Dit gedachte-experiment maakt ons er met name van bewust wat echt belangrijk in het leven is. Schrijf de antwoorden op en hang ze op op een goed zichtbare plek als een reminder.
- Implementeer een van de 13 spirituele gereedschappen in je leven:
- Meditatie
- Gebed
- Roeping/betekenis/het nastreven van een hoger doel
- Acceptatie van jezelf en anderen (ondanks “fouten”)
- Ethische waarden en gedragingen,
- Een onderdeel zijn van iets dat groter is dan jezelf
- Vergeving, dankbaarheid, liefde, vriendelijkheid en compassie
- Het doen van vrijwilligerswerk en liefdadigheid
- Het deelnemen aan rituelen en ondersteuning van de gemeenschap
- Sociale rechtvaardigheid
- Je laten inspireren door spirituele rolmodellen
- Bibliotherapie
- Je bewust zijn van het heilige van het leven
Films op het gebied van spiritualiteit
- The Wizzard of Oz (1939, V.S.)
- Stalker (1979, Rusland)
- Gandhi (1982, India/ Groot-Brittannië/ V.S.)
- Run Lola Run (1998, Duitsland)
- The Five People You Meet in Heaven (2004, V.S.)
- Un Buda (2005, Argentinië)
- 10 Questions fort he Dalai Lama (2006, V.S.)
- Peaceful Warrior (2006, V.S.)
- Kung Fu Pandaserie(2008, 2011, 2016, V.S.)
- Des Hommes et des Dieux (2010, Frankrijk)
- I Am (2010, V.S.)
- The Way (2010, V.S.)
- Happy (2011, V.S)
- Awake, the Life of Yogananda (2014, V.S.)
- Dying to Know (2014, V.S.)
- Inssaei (2016, Ijsland)
- Walk With Me (2017, V.S)
- A Hidden Life (2019, V.S., Duitsland)
- Soul (2020, V.S.)
- Memoria (2021, o.m. Thailand)
Bronnen onder meer:
Positive Psychology at the Movies 2. Using Films to Build Characterstrenghts and Well-Being. 2nd Edition. Niemiec, R.M., Wedding, D. (2014). Boston: Hogrefe Publishers.
Mariska Overman, theoloog en docent in spirituele zorg, omgaan met de dood en rouw en zingeving (in: Trouw 7 januari, 2013).