Geplaatst op

De film Living; de wake-up call van een ambtenaar

‘Het gebeurde beetje bij beetje. De ene dag ging vooraf aan de andere. Ik was niet gelukkig of ongelukkig. Het is gek dat ik dat niet merkte’

Mr. Williams in de film Living

Afgelopen zondag naar de film Living (2022) geweest in Lantaren Venster in Rotterdam. De film , een remake van de film Ikiru,  gaat over een ambtenaar, hoofd ruimtelijke ordening Williams (Bill Nighy), die van zijn arts hoort dat hij nog maar enkele maanden te leven heeft. Toen hij jong was wilde Mr. Williams altijd een gentleman worden. Dat is hem ook gelukt maar sluipenderwijs  raakt hij gevangen in een situatie waardoor hij geleefd wordt.  Echter, hij heeft het zelf niet in de gaten. Niet voor niets heeft een vrouwelijke ex-collega hem in het verleden de bijnaam Mr. Zombie gegeven…

Door de boodschap van de arts wordt hij  wakker geschud en besluit hij om te gaan onderzoeken wat nu eigenlijk echt moeite waard is in het leven.  Behalve het feit dat hij zelf alle levendigheid had verloren was hij ook niet echt betrokken bij het welzijn van de mensen waar hij beroepshalve mee te  maken kreeg. Zo legde hij achteloos dossiers op een stapel ‘it will do no harm’ die alsmaar rond circuleerden op het stadhuis, van de ene afdeling naar de andere, zonder dat iemand er iets mee deed. Ook zijn collega’s waren als het ware in slaap gesukkeld.

Geïnspireerd door onder meer een man die hem mee op sleeptouw neemt het nachtleven in en zijn levendige ex-collega Mrs. Harris transformeert hij in een ander mens die in de enkele maanden die hem nog resten ten volle gaat leven.  Als hij na enkele maanden weer terugkeert op zijn werk besluit hij dingen heel anders aan te pakken. en belanden er geen dossiers mee op een stapel waar ze nooit meer van af komen. In tegendeel, hij gaat hij er op een betrokken wijze mee aan de slag en houdt in de gaten of een project m.b.t. een speeltuintje eindelijk in orde gemaakt word. In dat speeltuintje vind hij uiteindelijk zichzelf weer terug, alvorens hij overlijdt. Met name zijn jonge collega Mr. Wakeling raakt geïnspireerd door de transformatie van Mr. Williams en spoort aldus zijn collega’s aan om niet in de lethargie te vervallen, waardoor het leven op het stadhuis zo gekenmerkt werd.

 

Geplaatst op

Van het duister naar het Licht

There’s a smile on my face
For the whole human race
Why it’s almost like being in love…

Groundhog Day (1993)

Verlichting – het proces van licht binnen brengen – is impliciet een sleutelaspect van alle andere metaforen die tot nu toe aan de orde gekomen zijn.  Voor wat betreft geestelijke verlichting stelt Eckart Tolle dat het  huidige moment een poort naar verlichting is, een hogere staat van aanwezigheid waarin al je zorgen, angsten en emotionele pijn verdwijnen. We lijden omdat we ons identificeren met tijd, stelt Tolle. We torsen ons verleden soms als een loden last met ons mee en maken ons zorgen over een toekomst die eigenlijk helemaal niet bestaat. “Er is nooit een moment dat je leven niet ‘nu’ is,” zegt Tolle in zijn boek De Kracht van het Nu. “Besef dat het huidige moment alles is dat je ooit zult hebben. Maak van het nu het belangrijkste aandachtspunt van je leven.”

Een andere  visie op geestelijke verlichting wordt verwoord door Frans Langenkamp, antropoloog. Hij zegt daarover het volgende: “Over verlichting hoort men te weten dat wat men in de verschillende spirituele tradities verlichting (satori, nirwana, kensho, moksha, bevrijding, redding etc.) noemt, niets anders is dan een symptoom van geestelijke volwassenheid.  Eenvoudig gesteld: Wat men vroeger verlichting noemde is niets anders dan geestelijke volwassenheid. Onze geest omvat denken en voelen (‘hoofd’ en ‘hart’). Wanneer ons denken (hoofd) volledig ontwikkeld is, betekent dit dat we in alle omstandigheden wijs zijn. Wanneer ons voelen (hart) volledig ontwikkeld is, betekent dit dat we in alle omstandigheden liefdevol zijn. Verlichting staat dan ook voor de volledige ontwikkeling van hoofd en hart, van verstand en gevoel. Het staat voor de volledige ontwikkeling van onze mannelijke en onze vrouwelijke eigenschappen. Hierdoor worden we geïntegreerde, ontspannen, natuurlijke en authentieke mensen. Verlichting staat dus in werkelijkheid voor ware menswording. Wanneer we eenmaal dit realistische inzicht in verlichting hebben, wordt de weg om ‘verlichting’ te bereiken automatisch duidelijk. We kunnen aan onszelf werken om emotioneel en intellectueel volwassen te worden. Mijns inziens is het dan ook beter om het mysterieuze begrip ‘verlicht worden’ niet meer te gebruiken, en voortaan te spreken van ‘geestelijk volwassen worden’. Liefde, sympathie, respect, invoelingsvermogen, tolerantie zijn allemaal inherente eigenschappen van de toestand van geestelijke volwassenheid”, aldus Langenkamp.

Als er één film is die op aansprekende wijze weergeeft wat verlichting, ofwel geestelijke volwassenwording  in samenhang met het leven in het hier en nu  inhoudt is het wel Groundhog Day met Bill Murray  als Phil in de hoofdrol. Als Phil na veel vallen en opstaan eindelijk door heeft waar het in het leven om gaat, zoals het beoefenen van liefde en dankbaarheid, lijkt hij daarmee belangrijke poorten naar het nu gevonden te hebben en is hij een gelukkig man geworden! Andere speelfilms met als thema geestelijke verlichting zijn: Little Buddha (1993), Peaceful Warrior (2006), Il Giovane Favoloso (2014), Le Libertin (2000), En Kongelig Affaere (2012), La Montaña Sagrada (1973), Into the Badlands (2015), the Razors Edge (1984), Magic in the Moonlight (2014), Man on the Moon (1999).

Bronnen onder meer:

The Unfolding Self. Varieties of Transformative Experience (1998). R. Metzner. Origin Press.

De Kracht van het NU; gids voor een gelukkig leven (2013), E. Tolle. Uitgeverij Ankh Hermes, Utrecht.

De vele misverstanden over verlichting. In: Boeddhistisch Dagblad 30 januari 2019, F. Langenkamp.

BesteLijst.com.

 

 

Geplaatst op

Het oplichten van de sluiers van illusie:

“Welcome to the real world”  (Morpheus  als hij Neo verwelkomt aan boord van  de Nebuchadnezzar, The Matrix, 1999)

In deze blog wordt de tweede metafoor behandeld die het proces beschrijft van het verkrijgen van een weidser bewustzijn: het oplichten van de sluiers van illusie. Een metafoor die niet alleen terug te vinden is in diverse wijsheidsleren, maar ook in bepaalde speelfilms! Deze metafoor verwijst naar het feit dat we een breder spectrum van de realiteit beginnen waar te nemen dan we ooit eerder voor mogelijk hebben gehouden. In verschillende religieuze tradities en bewustzijnsstromingen wordt gesteld dat de wereld zoals we die met ons alledaagse bewustzijn waarnemen een schaduwspel is van verschijnselen, dat wil zeggen illusoir en vergankelijk. Een bekend voorbeeld uit de filosofie is de allegorie van de Grot van Plato.

De allegorie van de Grot van Plato

De gelijkenis van Plato’s Grot wordt in het verhaal door Socrates als volgt voorgesteld. Stel je de situatie voor van iemand die gevangen zit in een grot, met zijn rug gekeerd naar het vuur. Hij is zich van het bestaan van de gang achter hem niet bewust, want hij zit zodanig vastgeketend dat hij alleen maar voor zich uit kan kijken. Het enige wat hij ziet, zijn de schaduwen op de rotswand van voorwerpen die achter zijn rug door mensen worden gedragen. De gevangene houdt uiteraard de schaduwen voor de werkelijkheid. Pas wanneer hij zich op een of andere wijze van zijn ketenen kan bevrijden en zich naar boven, naar de uitgang en het vuur begeven, neemt hij de echte voorwerpen waar. Hij is echter niet gewend aan het licht en zal pas na lange tijd daartoe in staat zijn. Als hij terugkeert naar de grot, zullen zijn medegevangenen echter niet weten waar hij het over heeft. Zij zullen hem zelfs als een gevaar zien en hem mogelijk doden.

De omvorming van bewustzijn houdt het transcenderen en het oplossen van dit schaduwspel van verschijnselen in. Maya  (Sanskriet; oorspronkelijke betekenis: illusie)  is een begrip uit het hindoeïsme en het boeddhisme, dat vertaald kan worden als “sluier van illusies”. Beide stromingen wijzen erop dat de mens meestal een wereldbeeld heeft dat ver van de werkelijkheid af staat. Dit onwerkelijke beeld is het resultaat van materiële waarneming via de zintuigen (empirisme) en een verkeerde interpretatie ervan. Omdat de mens hierdoor door een sluier van illusies is omgeven, wordt de ware toestand van de wereld aan het zicht onttrokken. Zowel het hindoeïsme als het boeddhisme gaan ervan uit dat deze toestand de mens verhindert het ware geluk te vinden. Volgens de Boeddha brengt het menselijke verstand in zijn normale toestand dukkha, wat vertaald kan worden met lijden, onbevredigdheid, en ellende in het algemeen. Samsara (Sanskriet en Pali: in cirkels ronddraaien) is de wereld zoals die we beleven vanuit een beperkte bewustzijnstoestand; de wereld die wordt overheerst door dualiteiten, door emoties van irritatie, boosheid, begeerte, verwarring en de gedachte van afgescheidenheid.

Het aloude inzicht dat het door illusies heen zien is gerelateerd aan inzicht wordt ook onderschreven door McKee en Barber (1999) die wijsheid definiëren als het “doorzien van illusies”. Dit is consistent met Langer’s (1982, 2002) onderscheid tussen mindfulness en mindlessness. Mindfulness betreft het zien van dingen zoals ze werkelijk zijn – met openheid in plaat van vooringenomenheid, acceptatie in plaats van verzet en nieuwsgierigheid in plaats van desinteresse. Door het beoefenen van mindfulness kunnen we helderder (leren) waarnemen en het huidige moment ervaren. Met andere woorden: de echte wereld kunnen we ervaren als we in dit moment stappen en direct ervaren wat er nu is, te weten in ons bewustzijn, voorbij het denken.
In de film The Matrix kan de Matrix (met andere woorden de niet echte wereld) gezien worden als een symbool voor hoe we ons verliezen in het constante denken ofwel in de wereld van ons ego. Andere films waarin deze metafoor een belangrijke rol speelt zijn: The Trumanshow (1998), The Matrix (1999), Little Buddha (1993), Lady in the Water (2006) The Adjustment Bureau (2011) en Room (2015),

Bronnen onder meer:

The Unfolding Self. Varieties of Transformative Experience (1998). Ralph Metzner. Origin Press.

Geplaatst op

Films en mindfulness

Het leven staat alleen in het hier en nu tot onze beschikking. Het verleden is voorbij en de toekomst is nog niet aangebroken.

Boeddha

Het leven gaat vrij snel. Als je niet stopt en af en toe rond kijkt, zou je het kunnen missen.

Ferris Bueller

Mindfulness houdt het van moment tot moment aandacht besteden aan onze ervaringen in. Twee kwaliteiten spelen daarbij een belangrijk rol: zelfregulering met betrekking tot   aandacht en een houding van nieuwsgierigheid, openheid en acceptatie. Mindfulness is het tegenovergestelde van op de automatische piloot leven, een staat van onbewustheid die over  het algemeen een groot deel van ons dagelijks leven uitmaakt.

Mindfulness  lijkt voor sommige mensen misschien een wat zweverig begrip, maar dat is het   absoluut niet.  Integendeel, we zijn in feite pas echt in de realiteit als we zoveel mogelijk met onze volledige aandacht in het hier en nu zijn. Mindfulness helpt ons ook om minder te lijden omdat, als we niet oppassen, we bijna voortdurend bezig zijn met het verleden of de toekomst, wat vaak een tobberige karakter heeft; onze emoties zijn gewoonlijk voor een groot deel van “negatieve” aard. Dat zit nu eenmaal in de evolutie; van oudsher konden we het beste overleven als we ons op het ergste hadden voorbereid. Echter, die overlevingsstand, die vaak gepaard gaat met overlevingsemoties zoals angst, woede of afkeer, kan niet alleen een ongunstige invloed op onze gemoedstoestand hebben, maar ook op ons lichamelijk welzijn.

Met het beoefenen van mindfulness train je het vriendelijk richten van je aandacht. Dat wil zeggen dat je er niet over oordeelt als je merkt dat je aan het piekeren bent of je somber voelt, maar dat je het eenvoudigweg opmerkt en je aandacht terugbrengt naar het hier en nu.  Hierdoor kun je ook je aandacht beter richten op wat je helpt om je beter te voelen,  bijvoorbeeld op je kenmerkende kwaliteiten of sterke kanten (zie voor inspiratie evt.  de voorgaande blogs). Wellicht krijg je energie van het leren van iets nieuws, creatief bezig zijn, lekker te gaan sporten of iets aardigs doen voor een ander.

 Mindfulness en films:
Door mindful naar een film te kijken kun je extra profiteren van de deugden en/of kwaliteiten die in de film aan bod komen, in de zin van je erdoor te  laten inspireren. Daarnaast kun je jezelf beter leren kennen door op een niet oordelend manier op te merken welke emoties je bij het kijken ervaart; ook de overlevingsemoties horen erbij en maken je ervan bewust wat belangrijk voor je is! Daarnaast kan het op deze wijze kijken naar een film cathartisch (reinigend) werken doordat er emoties kunnen loskomen, die voorheen vastgehouden werden, zoals bijvoorbeeld verdriet. Hieronder worden tenminste zeven manieren beschreven waarop mindfulness in verband staat met films.

  • Mindful naar films kijken: Hierbij is het belangrijk dat je in contact bent met je ademhaling en je, zonder te oordelen, open stelt voor de ervaring van de film in het huidige moment.
  • Mindfulness opgeroepen in de kijker: De karakteristieken van de film zelf – beelden, geluid, muziek en acties – kunnen mindfulness bij de kijker uitlokken. Dit kan soms leiden tot een diepere staat van absorptie en flow.
  • Mindfulness afgebeeld in films: In onder meer de meditatieve film Walk With Me over de zen-boeddhistische commune in Plum Village onder leiding van Thich Nath Hanh (2017 ) komen verschillende manieren van meditatie aan bod, waaronder mindful wandelen en eten.
  • Mindfulness als karaktertransformatie: In dit soort films zien we vaak dat de hoofdpersoon aandachtige aanwezigheid heeft ontwikkeld, hetgeen leidt tot inzicht en verandering. Ook zien we vaak dat diegene daardoor veel “opgeruimder” wordt. Dit wordt met name aangetroffen in films die expliciet gaan over de “levensreis”, zoals The Straight Story (1999) of The Way (2010).
  • Momenten van Mindfulness: Vaak is het zo dat de karaktertransformatie van een filmkarakter in een dramatisch moment culmineert, b.v. in een zin in een conversatie of een beeld als een zwevende papieren zak zoals in American Beauty (1999). Wat het belangrijkste is in het leven wordt vaak in een enkel moment of als onderdeel van een scène Dergelijke scènes vertegenwoordigen vaak wendingen of momenten van een climax in een film. Zij  wijzen op inzicht van het karakter of op het plaatsvinden van een cruciale actie.
  • Symbolische beelden: Sommige cinematische beelden zijn in het bijzonder symbolisch. Deze beelden kunnen worden gebruikt door de filmmaker als een “symbool van mindfulness” voor de kijker en/of de karakters in de film. Voorbeelden hiervan zijn American Beauty (1999), waarin de hoofdpersoon een papieren zak die in de lucht zweeft filmt. Een ander voorbeeld betreft de kersenbloesems in The Last Samurai (2003).
  • Rapsodies van mindfulness: Deze term is gemunt door Johan Kabat-Zinn, een deskundige op het gebied van mindfulness. Hij gebruikt bovengenoemde uitdrukking om te verwijzen naar de klassieke novelle Walden geschreven door H.D. Thoreau, die in zijn geheel betrekking heeft op het ervaren van mindfulness. Er zijn ook films die beschouwd kunnen worden als rapsodies van mindfulness. Dit zijn films die thema’s op het gebied van mindfulness  afbeelden, terwijl ze tegelijkertijd  trachten het bewustzijn van de kijker te verdiepen. In dergelijke films is alles met elkaar verbonden, net zoals in een episch gedicht. Voorbeelden hiervan zijn Baraka (1992) Alone in the Wilderness (2004) en Into Great Silence (2005) en Samsara (2012).

Overige films  over mindfulness in combinatie met kwaliteiten/sterke kanten

  • Stalker (1979, Rusland)
  • Ferris Bueller’s Day Off (1986, V.S.)
  • Groundhog Day (1993, V.S.)
  • Little Buddha (1993, V.S.)
  • The Shawshank Redemption (1994, V.S.)
  • Doing Time, Doing Vipassana (1997, India, Israel)
  • Kundun (1997, V.S)
  • Dancer in the Dark (2000, Spanje/ Argentinië/Denemarken)
  • Ram/Dass; Fierce Grace (2001, V.S.)
  • Spring, Summer Autumn, Winter…and Spring (2003, Korea)
  • The Last Samurai (2003, V.S./Nieuw Zeeland)
  • Zen Noir (2006, V.S)
  • How to Cook Your Life (2007, Australie)
  • The Dhamma Brothers (2007, V.S.)
  • The Yes-man (2008, V.S.)
  • Kung Fu Panda (2008, V.S.
  • Buitiful (2010, Mexico/ Spanje)
  • An (2015, Japan)
  • Christopher Robin (2018, V.S.)
  • A Beautiful day in the Neighbourhood (2019, V.S)
  • The Octopus Teacher (2020, Zuid-Afrika)

Bronnen:

Mindfulness and Characterstrenghts. A Practical Guide to Flourishing. Niemiec, R.M. (2014). Boston: Hogrefe Publishing

Positive Psychology at the Movies 2. Using Films to Build Characterstrenghts and Well-Being. 2nd Edition. Niemiec, R.M., Wedding, D. (2014). Boston: Hogrefe Publishing.

 

 

 

 

Geplaatst op

Een open houding hebben en dingen van alle kanten kunnen bekijken

 

Als iemand in staat is om me te laten zien dat wat ik denk of doe niet goed is, wil ik dat met plezier veranderen, omdat ik de waarheid zoek, iets wat iemand nooit kan beschadigen. Het is de persoon die doorgaat met zelfmisleiding en onwetendheid die beschadigd wordt.

Marcus Aurelius, meditaties

Ik probeer je geest te bevrijden, Neo. Maar ik kan je alleen maar de deur laten zien. Jij bent degene die de deur door moet gaan.

Morpheus, die Neo aanmoedigt om dingen niet zo maar aan te nemen in The Matrix

Bij deze kwaliteit ligt het accent op logisch denken, redeneren en rationaliteit. Iemand die een  open houding heeft, is in staat om alle kanten van een opinie, idee, plan of geloof in ogenschouw te nemen, met name (ook) zaken die niet overeenkomen met zijn of haar eigen mening. Echter, hij of zij is daarbij eveneens kritisch (op een constructieve manier) en zal niet zomaar alles aannemen. Een belangrijk kenmerk van een open houding is ook dat iemand op basis van  “voortschrijdend inzicht”, bereid is van mening te veranderen als hij of zij inzichten opdoet die in tegenspraak zijn met verworven inzichten tot op dat ogenblik.

In het kader van het bovenstaande kan  een onderscheid gemaakt worden tussen een gefixeerde mind-set en een groei-mind-set. De gefixeerde mind-set omvat beperkt luisteren (naar anderen), rigiditeit, en het idee dat de eigen opvattingen superieur zijn aan die van anderen, terwijl de groei -mindset onder meer een open houding, flexibiliteit en veerkracht vereist. Dit stelt iemand in staat om te leren van zijn of haar fouten. Voor de groei-mindset zijn meerdere kwaliteiten of sterke kanten nodig. Met name de kwaliteiten een open houding hebben en nieuwsgierigheid in de goede zin van het woord zijn hierbij belangrijk.

Zeven strategieën om je geest meer te openen:

  1. Kom uit je comfortzone: We leven allemaal in de comfortzone waarin we ons veilig voelen, deze plek verlaten maakt ons bang omdat we niet weten wat we daarbuiten zullen aantreffen. Echter, om onze geest meer te openen is het belangrijk dat we die bekende ruimte verlaten om nieuwe dingen te proberen. Het is daarbij belangrijk om kleine stappen te zetten die je kunnen helpen om je comfortabeler te voelen in geval van onzekerheid, nieuwheid en verandering, tot ze een deel van je leven worden.
  2. Zet overal vraagtekens bij: Kinderen bevragen altijd van alles. Maar op een gegeven moment in ons leven stoppen we daarmee en accepteren we bijna alles onvoorwaardelijk. Om een open geest te ontwikkelen is het belangrijk dat we weer terugkeren naar die kinderlijke nieuwsgierigheid en ons opnieuw het waarom van alles afvragen. Op deze manier kunnen we zelfs díe dingen uitdagen die we altijd als vanzelfsprekend hebben ervaren, maar die mogelijk hun bestaansreden hebben verloren. Op dat moment kan onze wereld zich op een ongelooflijke manier uitbreiden.
  3. Wees niet bang om een vergissing te maken: We kunnen ons niet ontwikkelen als we bang zijn om fouten te maken. In plaats daarvan moeten we accepteren dat we, als we een ander pad inslaan, het normaal is dat we het soms verkeerd hebben. Dat is geen reden om gefrustreerd of ontmoedigd te raken. Onze fouten geven ons de gelegenheid om te leren en als mens te groeien waardoor we waardevolle lessen kunnen leren. Wanneer je jezelf de gelegenheid geeft om te falen, durf je paden in te slaan die vroeger door angst niet toegankelijk waren. Onthoud dat alleen degene die niets doet nooit iets verkeerds kan doen, maar daardoor ook niet als mens kan groeien.
  4. Erken je kwetsbaarheid: Een van de meest beangstigende dingen voor mensen is het erkennen van hun kwetsbaarheid. In een maatschappij die ons aanmoedigt om sterk te zijn is erkennen dat we kwetsbaar zijn not done. Echter, om een meer open geest te ontwikkelen moeten we eerst erkennen dat we niet alles weten en dat we niet onkwetsbaar zijn en dat we fouten kunnen maken. De oefening om je kwetsbaarheden te erkennen is een oefening in intellectuele nederigheid en wijsheid die erg stimulerend kan zijn.
  5. Laat de controle los: Je kunt je geest niet openen als je vasthoudt aan controle, aan je vooroordelen, je gebruikelijke manier van denken en doen. Als je nieuwe ideeën en ervaringen wilt toelaten in je leven, is het belangrijk om niet overal meer de controle over te willen hebben. Wanneer je begint te “stromen”, open je je ogen voor de wereld en je begint daarin allerlei schatten te ontdekken. Vasthouden aan controle is als met een beperkte visie door een tunnel rijden. Controle loslaten is als de wereld in 360 graden zien.
  6. Laat de behoefte om te oordelen los: Om een nieuw idee in onze al bestaande opvattingen in te passen is gemakkelijk. Wat moeilijker is, is om in onze mentale schema’s een ander en zelfs een idee dat ermee in tegenspraak is, op te nemen. Juist dat echter kan ons weer verder brengen in onze ontwikkeling. Om deze ideeën te laten binnenkomen moeten we ons oordeel tijdelijk opschorten, zodat we een psychologische afstand kunnen innemen die ons toestaat om de informatie zo objectief mogelijk te wegen. Vervolgens kunnen we besluiten of het nodig is om onze mentale schema’s te veranderen om er die ideeën in op te kunnen nemen.
  7. Open jezelf voor de wereld: De mensen, de natuur, de cultuur en zelfs de dingen die ons omringen vormen een indrukwekkende bron van inspiratie en kennis als we er voor open staan en kunnen ons in belangrijke mate verrijken. We hoeven alleen maar de intellectuele nederigheid te hebben om onze ogen ervoor te openen en er ons voordeel mee te doen. Zo kunnen bijvoorbeeld de mensen waarvan je het het minst verwacht je een waardevolle les leren.

Inspirerende films die een meer open houding en de bereidheid om zaken van verschillende kanten te bekijken kunnen bevorderen:

  • Rashômon (1950, Japan)
  • 12 Angry Man (1957, V.S.)
  • Solaris (1972, Rusland)
  • Stalker (1979, Rusland)
  • A Pure Formality (1994, Italië)
  • Before Sunrise (1995, V.S.)
  • Fargo (1996, V.S.)
  • The Matrix (1999, V.S./Australië)
  • No Man’s Land (2001, Bosnië)
  • Japanese Story (Australië, 2003)
  • Monsieur Ibrahim (Frankrijk, 2003)
  • The Terminal (2004, V.S.)
  • Before Sunset (2004, V.S.)
  • The Class (2008, Frankrijk)
  • Sherlock Holmes (2009, Groot-Brittannië)
  • Sherlock Holmes : A Game of Shadows (2011, Groot-Brittannië, V.S.)
  • Water (2015, India/Canada)
  • The Children Act (2017, Groot Brittannië)
  • Western (2017, Duitsland)

Bronnen onder meer:

Positive Psychology at the Movies 2; Using Films to Build Characterstrenghts and Well-Being. 2nd Edition. Niemiec, R.M., Wedding, D. (2014). Boston: Hogrefe Publishers.

340 Ways to Use VIA Character Strenghts by Tayyab Rashid & Afroze Anjum. University of Penssylvania, 2005.

https://psychology-spot.com/

 

 

Geplaatst op

Zelfcontrole (zelfcontrole hebben over emoties en gedrag)  

Zelfcontrole (zelfcontrole hebben over emoties en gedrag)

 Een enorme drang om te eten, om vreemd te gaan, of om een ander onderuit te halen: het zit allemaal verankerd in onze hersenen. Maar we kunnen onze slechte neigingen wel beïnvloeden.

Margriet Sitskoorn, neuropsycholoog

 Boven alles zelfcontrole  Cinderella (2015)

Iedereen heeft hebzuchtige, afgunstige, trotse, vraatzuchtige, geile, boze en luie hersenen. In Passies van het brein gaat neuropsycholoog Margriet Sitskoorn in op de hersenprocessen achter wat wel de  zeven hoofdzonden[1] genoemd wordt (hoogmoed, jaloezie, boosheid, vraatzucht, wellust, hebzucht en lusteloosheid) . Ze maakt duidelijk waarom het zo menselijk en verleidelijk is om toe te geven aan onze “slechte verlangens”: die prikkelen namelijk het beloningssysteem in het brein en bezorgen ons daarmee genot. Mede daarom is het soms zo moeilijk om ons zelf aan te sturen.

Zelfcontrole of zelfregulering kan als volgt omschreven worden: het betreft een verworven (of te verwerven!) vaardigheid die gepaard gaat met geestelijke rijping en training. Bij zelfcontrole zijn  duidelijke normen, het in de gaten houden (monitoren)  van het eigen gedrag, een goed gestructureerd plan, rekening houden met mogelijk op te treden obstakels en beoefening van deze kwaliteit van belang om gewenste veranderingen te bereiken (Bolt, 2004).

Een andere kwaliteit die verbonden is met zelfcontrole is voorzichtigheid. Interessant is ook dat zelfcontrole een van de kernkwaliteiten is, samen met hoop, vriendelijkheid, sociale intelligentie, en perspectief, die kunnen helpen om een buffer te vormen tegen de negatieve gevolgen van stress en trauma  (Park & Peterson, 2006c, 2009a). Zie in dit kader bijvoorbeeld de veel geprezen documentaire For Sama (2019). Van belang is het om te weten dat zelfcontrole niet onuitputtelijk is. Je kan het vergelijken met een spier, die je kunt trainen, maar die ook uitgeput kan raken. Als we onszelf uitputten door overmatige zelfcontrole, moeten we er weer even van uitrusten zodat de spier kan herstellen.

Zelfcontrole. Het klinkt als een saai braaf iets, maar zonder dat kunnen we in extreme gevallen “verloren” raken en in de goot eindigen. Daarnaast echter is zelfcontrole  belangrijk om grotere en/of kleinere doelen in je leven te bereiken. Zelfcontrole is ook gerelateerd aan andere kwaliteiten. Het goede nieuws is bovendien dat ons beloningssysteem ook geprikkeld kan worden door bijvoorbeeld het afvinken van to do lijstjes! En daarna heb je gelukkig geen kater of andere ellende, maar een blijvend goed gevoel.

Zoals bij alles kwaliteiten gaat het hier natuurlijk ook weer om de gulden middenweg. De filosoof Aristoteles stelde al dat de deugd in het midden ligt. Boeddha roept uit in de film (1993) Little Buddha (gebaseerd op het verhaal van Boeddha) “het gaat om de middenweg” als hij ontdekt dat extreem vasten  niet werkt.

 Aan de slag met (nog wat meer) zelfcontrole:

  • Stel voor zover gewenst/nodig “levensprojecten”, d.w.z. langer lopende trajecten, vast, zoals bijvoorbeeld het schrijven van een boek of het opzetten van een vrijwilligersproject. Hierbij kun je bijvoorbeeld denken aan wat je gerealiseerd cq bijgedragen zou willen hebben als je aan het eind van je leven op je geleefde leven terug kijkt. Stel eventuele subdoelen vast en evalueer die regelmatig, bijvoorbeeld  maandelijks of jaarlijks. Vier het bereikt hebben van de subdoelen (dopamine!) en neem zodoende even vrij ervan voor de broodnodige ontspanning van de “zelfcontrolespier”.
  • Stel een plan vast met behulp van SMART-doelen. SMART[2] staat voor specifiek, meetbaar, haalbaar, relevant en tijdgebonden. Als je doelen aan elk van deze vijf criteria voldoen dan vergroot je in belangrijke mate je kans om je doelen, waaronder het vergroten van je zelfcontrole, te behalen.
  • Volg een dagelijkse routine en stel eventueel een weekschema op, waarin je diverse activiteiten inplant, zoals gezondheidsgewoonten, werk of huishoudelijke klussen.
  • Beoefen mindfulness. Mindfulness houdt in het richten van de aandacht op het huidige moment met een nieuwgierige, open en accepterende houding. Onderzoek heeft uitgewezen dat beoefening van mindfulness helpend is bij zelfregulering. Hoe vaardiger je erin wordt om je geest erop te “betrappen” als die weer op de automatische pilootstand staat, hoe eerder je je aandacht weer kunt richten op het huidige moment. Als mindfulness nieuw voor je is, zijn de boeken van Kabat-Zinn (1990) of Nhat Hahn (1975) aan te bevelen.
  • Lees het boek Wilskracht; de herontdekking van de grootste kracht van de mens, geschreven door Roy F. Baumeister en John Tierney (2012).

Films  waarin zelfcontrole een belangrijke rol speelt:

  • In The Heat of the Night (1968, VS)
  • Mishima (A Life in Four Chapters (1985)
  • Little Buddha (1993)
  • Forest Gump (VS, 1994)
  • Spring, Summer, Autumn, Winter (2003, Zuid-Korea)
  • The Syrian Bride (2004, Israel/Frankrijk)
  • March of the Pinguins (2004, Frankrijk)
  • The Chorus (2004, Frankrijk)
  • Twilight (2008, VS)
  • Frozen (2013, VS)
  • Birdman (2014, VS)
  • Cinderella (2015, VS/Engeland)
  • Frozen 2 (2019, VS)
  • A Hidden Life (2019, Duitsland/VS)

Bronnen onder meer:

Passies van het brein; waarom zondigen zo verleidelijk is. Margriet Sitskoorn (2010). Amsterdam: uitgeverij Bert Bakker.

Positive Psychology at the Movies 2. Using Films to Build Characterstrenghts and Well-Being. 2nd Edition. Niemiec, R.M., Wedding, D. (2014). Boston: Hogrefe Publishers.

340 Ways to Use VIA Character Strenghts by Tayyab Rashid & Afroze Anjum. University of Penssylvania, 2005.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

[1] Voor de goede orde wil ik vermelden dat het ervaren van bepaalde emoties, zoalsl bijvoorbeeld boosheid,  heel normaal en gezond is, zie bijvoorbeeld de blog over vergeving. Het gaat er meer om dat we onszelf en anderen niet schaden door ze ongeremd uit te leven.

[2] Er is geen overeenstemming over waar elke letter van het acronym SMART voor staat. Hierboven wordt echter de meest gangbare conceptualisatie gebruikt.

Geplaatst op

Creativiteit (creatief zijn)

Echt goede films zijn niet alleen maar bedoeld om naar te kijken. Zij zijn bedoeld als inspiratiebron om onze verbeeldingskracht en creativiteit te versterken waardoor we het beste uit onszelf kunnen halen

Kent Sanders[1]

Ik denk dat ik er met mijn schilderijen voor kan zorgen dat mensen zich meer levend voelen

Vincent van Gogh (in de film At Eternity’s Gate)

Een creatief persoon is iemand die zowel qua ideeën als gedrag origineel is en/of kan inspelen op  veranderingen in zijn of haar omgeving en daardoor een betekenisvolle bijdrage kan leveren aan het eigen leven en/of dat van anderen (Peterson & Seligman, 2004).

Creativiteit kan onderscheiden worden in creativiteit met een grote C en creativiteit met een kleine c.

Grote C creativiteit (Simonton, 2000) wordt getypeerd door uitzonderlijke originaliteit  en vindingrijkheid die overduidelijk is waar te nemen door anderen. Hierbij kan men denken aan de creaties van beroemde schilders, dichters en filmmakers.

Kleine c creativiteit verwijst naar de dagelijkse creativiteit of vindingrijkheid, waarin mensen creatieve oplossingen verzinnen op de dagelijkse problemen waar ze mee te maken krijgen.

Creativiteit houdt ook het proces van flow in, dat wil zeggen een bewustzijnsstaat waarin men ervaart dat dingen op een automatische, moeiteloze, en sterk gefocuste manier gaan. Dit wordt ook wel genoemd in de “zone” zijn, waar men zowel vrij is van afleidingen, gepreoccupeerd zijn met zichzelf, als van zorgen. Een goed voorbeeld van in de “zone” of aandachtig aanwezig zijn is de scène The Field in de film The Legend of Bagger Vance (2000), een film die gebaseerd is op het Indiase epos de Bhagavad Gita. Hierin leert de door de eerste wereldoorlog getraumatiseerde golfspeler Junnah op een andere manier, d.i. mindful  waar te nemen, waardoor hij niet alleen volledig één wordt met wat hij aan het doen is (het golfspel), maar ook met de wereld om hem heen. In deze bewustzijnstoestand presteert iemand optimaal, vandaar dat ook veel topsporters leren hoe ze in de “zone” kunnen komen.

De film At Eternity’s Gate (2018) over het leven van Vincent van Gogh laat de relatie zie tussen grote C creativiteit en de hierboven beschreven bewustzijnsstaat, waarbij van Gogh in staat is een uitzonderlijke mate van schoonheid te ervaren en dit met behulp van zijn schilderijen tracht over te brengen op de kijker[2]. Inspirerende voorbeelden van kleine c creativiteit zijn onder meer La Vita è Bella (1997), The Terminal (2004) en Hors Normes (2019). Zie verder ook de lijst met aanbevolen films hieronder.

Aanraders om creatiever in het leven te staan:

  • Lees verhalen, boeken of kijk naar films (zie de lijst hieronder) over bekende creatieve personen om te ontdekken wat hen uniek maakt(e).
  • Reserveer regelmatig tijd voor creatieve bezigheden waar je het meest plezier in hebt. Denk minder aan resultaten, geld, roem en/of status die daar het gevolg van kunnen zijn, maar bekwaam je erin om zo volledig mogelijk op te gaan in de bezigheid zelf.
  • Oefen met divergent (afwijkend) denken. Onderzoek heeft aangetoond dat wanneer mensen vastlopen m.b.t. de oplossing van een probleem, het helpend kan zijn om tijdelijk afstand te nemen van het probleem en met iets anders aan de slag te gaan. Hierdoor kan ruimte ontstaan voor onbewuste creatieve ideeën.
  • Beoefen de een of andere vorm van meditatie. Onderzoek heeft aangetoond dat er een directe verbinding bestaat tussen mindfulness en creativiteit. Harvard wetenschapper Ellen Langer (2005) stelt dat als we op een aandachtige manier creatief zijn de omstandigheden van dat moment ons ingeven wat te doen.
  • Stel een originele en praktische lijst met oplossingen op gericht op uitdagingen waar jijzelf of anderen uit je omgeving mee geconfronteerd worden.

Films waarin creativiteit een belangrijke rol speelt:

  • La Vita è Bella (1997, Italië)
  • The Legend of Bagger Vance (2000,VS)
  • A Beautiful Mind (2001, VS)
  • Etre et avoir (2002, Frankrijk)
  • Pans’ Labyrinth (2006, Mexico)
  • Rosso come il cielo (2007, Italië)
  • Alice in Wonderland (1951/2010)
  • Monsieur Lazhar (2011, Canada)
  • At Eternity’s Gate (2018, VS/Engeland/Frankrijk)
  • Hors Normes (2019, Frankrijk)
  • The Cave (2019, Syrië/Denemarken)

Bronnen onder meer:

Positive Psychology at the Movies 2. Using Films to Build Characterstrenghts and Well-Being. 2nd Edition. Niemiec, R.M., Wedding, D. (2014). Boston: Hogrefe Publishers.

340 Ways to Use VIA Character Strenghts by Tayyab Rashid & Afroze Anjum. University of Penssylvania, 2005.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

[1] schrijver, musicus en hoogleraar, specialisaties theologie, kunst en techniek. Een specialiteit van hem is mensen helpen om toegang te verkrijgen tot hun creatieve potentieel.

[2] Een aanrader voor de liefhebbers is het boek: Eigenzinnig kunstzinnig. De visie van Carl Jung op kunst Tjeu van de Berk (2009). Zoetermeer: uitgeverij: Meinema.

Geplaatst op

Moed (moedig zijn)

“Be a warrior not a worrier’ (wees een strijder, geen piekeraar) E. Archer

Weet je, soms is alles wat je nodig hebt twintig seconden van idiote moed. Gewoon twintig seconden om dapperheid te omarmen. En ik beloof je, er komt iets groots uit voort.

We Bought a Zoo

Moed kan omschreven worden als een vrijwillige actie die ondanks risico, gevaar, of potentiele schade, ondernomen wordt. De dappere actie wordt vaak genomen vanuit het algemeen belang en gaat gewoonlijk samen met de waarden en opvattingen die samenhangen met een gezonde gemeenschap.

De film We Bought a Zoo (2011, VS) is gebaseerd op het waargebeurde verhaal van voormalig Guardian journalist Benjamin Mee (Matt Damon) die na de dood van zijn vrouw een vervallen dierentuin op het Amerikaanse platteland koopt van zijn laatste spaargeld. Het opknappen van de dierentuin gaat gepaard met enige hindernissen en ook privé komt er het één en ander om de hoek kijken. In zijn boek  De Ladder (2018) beschrijft Ben Tichelaar hoe zijn jongste dochter door de film werd geïnspireerd om op haar eerste schooldag in het voortgezet onderwijs op een onbekend meisje af te stappen en een gesprek te beginnen, iets wat ze anders niet zomaar gedaan had. Ze vertelde haar vader dat ze had gedacht: “laat ik maar doen wat ze in die film zeiden die we laatst zagen. Je weet wel We Bought a Zoo.” Dat kan het verschil maken tussen een vervelende of een leuke eerste dag op je nieuwe school, aldus haar vader.

We kunnen drie vormen van moed onderscheiden (Putnam, 1997):

  1. Fysieke moed. Deze vorm van moed vinden we bijvoorbeeld terug bij bepaalde beroepsgroepen zoals bij soldaten op het slagveld of politieofficieren die met gevaar voor eigen leven criminelen achtervolgen.
  2. Psychologische moed, waarbij iemand dapper zijn of haar innerlijke strijd en kwesties onder ogen ziet.
  3. Morele moed, waarbij iemand zijn of haar hoge ethische standaarden en authenticiteit in moeilijke tijden trouw blijft ongeacht eventueel verlies van vrienden, een baan of reputatie. Deze laatste vorm van moed komt overeen met de kwaliteit integriteit.

In deze blog komt vooral psychologische moed aan de orde. E. Archer schrijft hierover in haar boek Be a Warrior, Not a Worrier (2018) over: “Laat angst achter je. Ontdek je innerlijke strijder. Er is zoveel om je zorgen over te maken, werk, relaties, geld, gezondheid…Maar waarom zou je niet in plaats van in paniek te raken over wat er zou kunnen gebeuren, een ander pad kiezen – een pad waarop je je angst loslaat en je in plaats daarvan erop focust om zoveel mogelijk uit het leven halen?” Op deze manier komen ook onze amandelkernen (amygdala’s) in onze hersenen tot rust die een hele grote rol spelen bij het ontstaan van onze gevoelens. De amygdala’s scannen onze zintuigelijke waarnemingen op narigheid – vergelijkbaar met een virusscanner op de computer. Bij elke waarneming wordt op onbewust niveau de vraag gesteld: Is dit iets waar ik een hekel aan heb? Is dit iets wat me kan schaden? Is dit iets waar ik bang voor ben? Wanneer het antwoord ‘ja’ is, komen de amygdala’s in actie en zenden crisisboodschappen naar alle hersendelen. Acuut worden door het lichaam ‘vecht- of vluchthormonen’ afgescheiden, wat leidt tot een verhoogde hartslag en verhoogde bloeddruk. In stressvolle situaties verandert de amygdala in no-time in een grote rode pulserende bloemkool waardoor je lichaam in opperste staat van paraatheid wordt gebracht. Handig als er iets levensbedreigend gebeurt zoals een vrachtwagen of trein die op je af komt en de amygdala’s je sommeren om opzij te springen, maar niet bij alledaagse dingen, zoals een  onschuldig conflict met een huisgenoot of collega.

Aanraders om een strijd(st)er, in plaats van een piekeraar(ster), te worden:

  • Bekijk in welke situaties je je moediger kunt gedragen. Dit kan een nieuwe activiteit inhouden zoal bijvoorbeeld parachute springen, of iets eenvoudigs zoals in het midden van een bioscoopzaal gaan zitten in plaats van aan de zijkant als je enigszins last hebt van claustrofobie.
  • Focus op moedige uitkomsten. Uit onderzoek blijkt dat mensen die eraan werken om moediger te zijn zich vooral focussen op de uitkomsten van moedig gedrag. De psycholoog Philip Zimbardo (2007) benadrukt dat we allemaal potentiële helden zijn; als het nodig is kunnen we allemaal moedig zijn!
  • Laat je inspireren door iemand die je bewondert. Dat kan iemand uit je omgeving zijn, maar ook iemand uit een film. Bijvoorbeeld, als iemand zich vijandig en denigrerend naar je opstelt, kan het zinvol zijn om te denken aan de rol die Tom Cruise (lieutenant Daniel Kaffee) speelde in A Few Good Men (1992). Als het nodig is, streef dan het gedrag na van Kaffee, die veel moed vertoonde in zijn besluit om Colonel Nathan Jessup (Jack Nicholson) te confronteren.
  • Doe “alsof”. Adlereriaanse therapeuten moedigen hun cliënten aan om een bepaalde rol uit te probereren net zoals ze een kostuum proberen en het, als het niet past, weer uit doen. Soms past de rol verrassend precies, en kan men zich daardoor anders voelen, gedragen en, door zich zo te gedragen, een ander mens worden (Mosak & Maniacci, 2008).
  • Weersta sociale- of groepsdruk en probeer vooral vanuit waarden te leven die (ook) je omgeving ten goede komen. Spreek je uit, schrijf er zonodig over, neem deel aan een protest of sluit je aan bij een organisatie.

Films waarin diverse vormen van moed een belangrijke rol spelen:

  • Ghandi (1982, India, Engeland)
  • Schindler’s List (1993, Duitsland)
  • Braveheart (1995, VS)
  • La Vita è Bella (1997, Italie)
  • The Kite Runner (2007, VS, China)
  • Into The Wild (2007, VS)
  • We Bought a Zoo (2011, V.S.)
  • Twelve Years a Slave (2013, V.S.)
  • Ballon (2018, Duitsland)
  • Dirty God (2019, België, Groot-Brittannië, Ierland, Nederland)
  • A Hidden Life (2019, Duitsland/VS)
  • The Cave (2019, Syrië/Denemarken)
  • Mjólk (2019, Ijsland)
  • Dark Waters (2019, V.S.)
  • The Duke (2020, Groot Brittannië)
  • Belfast (2021, Groot Brittannië)
  • Fantastic Beasts The Secrets of Dumbledore (2022, Groot-Brittannië/V.S.)
  • Till (2022, V.S.)

Bronnen onder meer:

Be a Warrior, Not a Worrier. How to Fight Your Fears and Find Freedom (wees een strijder en geen piekeraar. Hoe je je angsten kunt bestrijden en je vrijheid hervinden) Archer, E. (2018).

De Ladder. Waarom veranderen zo moeilijk is én…welke drie stappen wel werken. Tichelaar, B. (2018). Tyler Roland Press.

De werking van onze hersenen tijdens communicatie. Ronald van der Molen, In: Managersonline.nl. 20 februari 2015.

Positive Psychology at the Movies 2. Using Films to Build Characterstrenghts and Well-Being. 2nd Edition. Niemiec, R.M., Wedding, D.

Geplaatst op

Vergeving

Vergeving

“Er is niemand die jouw leven beter kent dan een broer die ongeveer even oud is als jij. Beter dan wie ook weet hij wie en wat je bent. Mijn broer en ik zeiden sommige onvergeeflijke dingen tegen elkaar op de laatste dag dat we elkaar zagen, maar, ik probeer dat achter me te laten…en voor deze reis moet ik mijn trots in slikken. Ik hoop maar dat ik niet te laat ben”.
Alvin Straight beschrijft in The Straight Story zijn behoefte om dingen in orde te maken met zijn broer, voordat ze beiden sterven.

Wat kan onder vergeving verstaan worden? Vergeving is volgens de algemene opvatting het iemand niet meer kwalijk nemen van een ernstige daad. Deze daad overtreft het gewone en is iets waarvoor sorry zeggen niet afdoende is. Vergeven wordt (doorgaans) gedaan door diegene die geestelijke of materiële schade heeft geleden.

Het klinkt misschien vreemd, maar het is belangrijk om niet te snel te vergeven! De Koreaanse Zenleraar Haemin Sunim (2019) stelt dat soms eerst woede en haat nodig zijn om je de afstand te geven die je nodig hebt om te helen; woede, stelt hij, is een beschermingsmechanisme, het geeft je de tijd om wonden te laten helen. Als je te vroeg wilt vergeven, is het alsof je elke keer een korstje wegkrabt, waardoor de wond open blijft. Met je hoofd geef je je hart toestemming om te helen. Maar soms luistert je hart niet. En dat mag, aldus Sunim, dan heeft dat tijd nodig. Als je die woede en haat te vroeg los laat, of als je vindt dat je die niet mag voelen, dan blijft dat verdriet zitten en wordt het steeds erger. Je moet anderen niet te snel vergeven, je moet eerst zelf helen. Sunim: Voel waar de woede of dat verdriet zit, klopt je hart sneller, zitten je schouders vast? Laat het er zijn, duw het niet weg. Dan ga je zien wat eronder zit. Volgens Sunim zit daar altijd liefde voor dit leven onder. Verdriet om liefde die je niet kreeg. Pas als dat geheeld is, kun je bijvoorbeeld je vader zien hoe die nu is, een oude man die fouten heeft gemaakt. Je kunt pas vergeven als je er aan toe bent (1). Uiteindelijk vergeef je een ander om jezelf te bevrijden van het verleden. Je brengt jezelf naar het heden. En uiteraard heeft de ander er vaak (veel) baat bij als je vergeeft.

(1) Indien nodig kan het zinvol zijn om (via je huisarts) een goede therapeut te zoeken, met name iemand die ervaring heeft met het werken met getraumatiseerde mensen. Hij of zij kan je bijvoorbeeld helpen met een zogeheten woede- en wraakprotocol, wat heel effectief kan zijn. Kijk daarna of je eventueel verder wilt werken aan vergeving.

Ben je toe aan vergeving, dan kun je wellicht iets hebben aan onderstaande adviezen:

Praktische toepassingen om te (leren) vergeven:

Kijk naar je eigen fouten. Mensen hebben van nature de neiging tot vermijding en wraak(gevoelens) en zoals hierboven gesteld is, hebben die ook hun functie; vergeving helpt om deze zaken (uiteindelijk) te overstijgen. Maak een lijst of houdt een dagboek bij waarin je opschrijft hoe je anderen tekort hebt gedaan zodat ze zich door jouw toedoen gespannen, boos of angstig hebben gevoeld, zelfs in schijnbaar triviale situaties.

Neem een weloverwogen besluit om iemand te vergeven die jou tekort gedaan heeft. Vergeving doet de ander goed, maar is op de eerste plaats goed voor jezelf. Het werkt bevrijdend om wrok, boosheid en bitterheid los te laten die verbonden zijn met jouw onvermogen om anderen te vergeven.

Schrijf de voordelen van vergeving op. Denk na over een persoon en een situatie waarin je je tekort gedaan voelde. Neem 20 minuten om de voordelen die je hierdoor hebt ervaren, op te schrijven. Verruimde het je wereldbeeld? Nam een van je kwaliteiten toe? Verschafte het je een ruimer perspectief of een dieper zelfbegrip?

Lees boeken over vergeving. Bijvoorbeeld: Boek van Vergeving; van wond naar wonder. Willem Glaudemans (2013). Uitgeverij Ankh- Hermes BV en/of De Keuze; Leven in Vrijheid. Edith Eger (2018). Uitgeverij Bruna. Dit laatste boek gaat ook over zelfvergeving.

Wees geduldig. Als er iets is dat onderzoekers hebben ontdekt, dan is het dat vergeving een proces is dat tijd nodig heeft. Vergeven is niet iets dat je zomaar even doet! Zie ook het advies van Sunim. Geduld, openheid, en eerlijke reflectie zijn sleutelingrediënten. Aan vergeving zijn meerdere emoties verbonden en je kunt verschillende stadia van vergeving ervaren (deze kunnen gelijk zijn aan die van een rouwproces (2), waarbij vergeving loslaten inhoudt). Vergeven is iets dat vaak steeds opnieuw moet gebeuren, waarbij je echter wel steeds verder kunt komen in het proces.

(2) De vijf fasen van rouw: Omgaan met verlies (Elisabeth Kübler Ross).

Films die behulpzaam kunnen zijn bij het vergevingsproces

  • Dead Man Walking (1995, V.S.)
  • Regret to Inform (1998, VS)
  • The Straight Story (1999, VS) ]
  • In My Country (2004, Engeland, Ierland, Zuid-Afrika)
  • Departures (2008, Japan)
  • Incendies (2010, Canada)
  • The Railway Man (2013, Engeland, Australie)
  • Under Sandet (2015, Denemarken, Duitsland)
  • Coco (2017, VS)
  • The Shack (2017, VS)
  • A Beautiful Day in the Neighborhood (2019, V.S)

Bronnen onder meer:

  • Houden van dingen die niet perfect zijn: Compassie voor jezelf en anderen” H. Sunim (2019). Amsterdam: Uitgever de Boekerij.
  • Positive Psychology at the Movies 2; Using Films to Build Character Strenghts and Well-Being (R.M. Niemiec & D. Wedding). Hogrefe, 2013.
Geplaatst op

Vriendelijkheid

Vriendelijkheid (vriendelijk zijn en goede dingen voor anderen doen)

“Amélie heeft een vreemd gevoel van absolute harmonie. Het is een perfect moment, zacht licht, een bepaalde geur die in de lucht hangt, het rustige gemurmel van de stad. Ze ademt diep. Het leven is simpel en helder. Een golf van liefde overvalt haar, een drang om mensen te helpen” Uit de film Amélie

“Ik zou niet zijn wie ik nu ben zonder de onverwachte vriendelijkheid die ik in de gevangenis heb ervaren” Angela King (voormalig neo-nazi skinhead en nu vredesactiviste en medeoprichter Life after Hate in Trouw, 14 maart 2019)

De kwaliteit vriendelijkheid omvat een aantal dimensies die overlappen, zoals generositeit, koestering, zorgzaamheid, compassie, altruïstische liefde en aangenaamheid. Het cultiveren van deze kwaliteit kan levensveranderend zijn voor zowel degene die ermee aan de slag gaat (zie het citaat uit de film Amélie) als voor degene die (vooral onverwachte) vriendelijkheid ervaart (zie het citaat van Angela King). Het belang van liefdevolle vriendelijkheid wordt benadrukt in alle wereldreligies: bijvoorbeeld in het Christendom betekent caritas onzelfzuchtige liefde en vriendelijkheid jegens anderen. Caritas wordt gezien als de belangrijkste theologische deugd. In het Boeddhisme verwijst het woord metta naar liefdevolle vriendelijkheid, de opvatting dat we een verantwoordelijkheid hebben om zorg te dragen voor alle levende wezens.
Uit onderzoek is gebleken dat autonoom helpen, dat wil zeggen anderen helpen omdat men dat oprecht wil samenhangt met groter welbevinden, een positieve gemoedstoestand, vitaliteit en zelfwaardering. Gecontroleerd helpen daarentegen , dat wil zeggen anderen helpen omdat degene die helpt zich schuldig voelt, zich geforceerd voelt om te helpen, of een beloning krijgt als hij of zij helpt, leidt niet tot eerder genoemde positieve effecten en kan zelfs leiden tot verminderd welbevinden!
Een belangrijke voorwaarde om er voor anderen te kunnen zijn is vriendelijk zijn ten opzichte van jezelf oftewel zelfcompassie. De Koreaanse monnik en zenleraar Haemin Sunim benadrukt dat als we onze eigen imperfecties kunnen omarmen dat we dan ook milder voor anderen kunnen zijn: “Als we aardiger worden voor onszelf, kunnen we aardiger worden voor de wereld.”

Aanraders om meer liefdevolle vriendelijkheid te beoefenen:

  • Leer om te beginnen meer compassie te hebben met jezelf. Oefen om je bewust te zijn van je gedachten als er iets fout gaat (dat wil zeggen denk na over je denken). Ben je snel geneigd om jezelf te bekritiseren en hard over jezelf te oordelen? Probeer jezelf te begrijpen en te vergeven. Verzacht de hardheid die je naar jezelf voelt en wees je bewust van de realiteit dat je niet perfect kunt zijn en dat je veel kwaliteiten hebt die datgenen wat mis ging kunnen compenseren. Lees bijvoorbeeld het boek van Haemin Sunim “Houden van dingen die niet perfect zijn. Compassie met jezelf en anderen” (2019). Uitgever de Boekerij.
  • Leer indien nodig nee te zeggen zodat je geen “reddend slachtoffer” wordt. Hiermee kun je je geestelijke en lichamelijke gezondheid ondermijnen waardoor je er uiteindelijk voor niemand meer kunt zijn, ook niet voor jezelf.
  • Doe vrijwilligerswerk, als je agenda dit toelaat. NB Denk er ook aan om voldoende tijd voor jezelf inplannen, onder meer door lege plekken in je agenda te houden om gewoon eens lekker te kunnen doen wat er spontaan in je opkomt, waaronder ook misschien eens helemaal niets doen! Met andere woorden, leer ja te zeggen, maar doe dit selectief.
  • Probeer wat vriendelijker voor anderen te zijn. Met name onverwachte vriendelijkheid kan veel impact op een ander hebben (zie het citaat van Angela King), zelfs als het maar om kleine dingen gaat. Voor de liefhebbers: lees bijvoorbeeld het RAK boek, geschreven door Elise de Rijck (2016). Uitgeverij Lannoo. Probeer hierbij indien nodig “emotioneel onafhankelijk” te zijn. Een mooi voorbeeld in dit kader is de film Pride (2014), gebaseerd op een ware gebeurtenis, waarin een groep homo- en lesbische activisten gedurende het bewind van “iron lady” Margaret Thatcher volharden in het financieel helpen van mijnwerkers tijdens een staking in 1984, ondanks het feit dat de mijnwerkers daar aanvankelijk niet aan willen.
  • “Geef de zaden van compassie water in plaats van de zaden van boosheid en haat” (Thich Nhat Hahn, 2001). Met andere woorden: we hebben beide hoedanigheden in ons, maar we kunnen ervoor kiezen wat we voeden.Films waarin vriendelijkheid een belangrijke rol speelt:
  • Meet John Doe (1941, VS)
  • Being there (1979, VS)
  • Amélie (2001, Frankrijk)
  • Bagdad Café (1987, West-Duitsland)
  • Pay it Forward (2000, VS)
  • Akeelah and the Bee (2006, V.S.)
  • The Blind Side (2009, VS)
  • My Neighbour Totoro (2010, Japan)
  • Pride (Engeland, 2014)
  • Fuku Chan (2014, Japan, met Engelse ondertiteling)
  • An (2015, Japan)
  • The Other Site of Hope (2017, Finland)
  • Exit: Leaving Extremism behind (Noorwegen, 2019, documentaire)
  • Nous finirons ensemble (2019, Frankrijk)
  • A Hidden Life (2019, Duitsland/VS)
  • The Cave (2019, Syrië/Denemarken)
  • A Beautiful Day in the Neighborhood (2019, V.S)
  • Living (2022, Groot Brittannië)

Bronnen:

  • Houden van dingen die niet perfect zijn: Compassie voor jezelf en anderen” H. Sunim (2019). Amsterdam: Uitgever de Boekerij.
  • Positive Psychology at the Movies 2. Using Films to Build Character Strenghts and Well-Being. 2nd Edition. Niemiec, R.M., Wedding, D. (2014). Boston: Hogrefe Publishing.
  • Positieve Psychologie in de Praktijk. Bannink, F. (2011). Amsterdam: Hogrefe Uitgevers.