Geplaatst op

24 positieve psychologiekwaliteiten voor meer levensgeluk

In deze blog komen 24 kwaliteiten aan de orde die, als je er mee aan de slag gaat, onder andere kunnen leiden tot 1) meer positieve emoties, 2) betrokkenheid, 3) positieve relaties, 4) een betekenisvol leven en 5) het bereiken van doelen. In de volgende blogs zullen deze kwaliteiten, die ook in veel speelfilms aan te treffen zijn, één voor één verder uitgewerkt worden, met voorbeelden van speelfilms erbij.

Als we kijken over een periode van meer dan 3000 jaar dan valt op dat er in zo’n 200 culturele bronnen van over de hele wereld steeds zes deugden of domeinen aangetroffen worden: 1) wijsheid en kennis, 2) moed, 3) menselijkheid, 4) gematigdheid, 5) rechtvaardigheid en 6) transcendentie (overstijging). Deze bronnen variëren van de Bijbel tot de filosofie van Aristoteles, de geschriften van Benjamin Franklin en de Samoerai code. Seligman (2002) stelde op basis van voornoemde domeinen een lijst samen met 24 menselijke kernkwaliteiten. Deze zullen hieronder uitgewerkt worden.

1. Wijsheid en kennis (cognitieve vaardigheden die het verwerven en gebruiken van kennis bevorderen):

  • creatief zijn
  • nieuwsgierig zijn (in de goede zin van het woord)
  • een open houding hebben, dingen van alle kanten kunnen bekijken
  • leergierig zijn
  • perspectief zien, goed advies aan anderen kunnen geven

2. Moed ( kwaliteiten die ervoor zorgen dat het doel ondanks tegenwerking wordt behaald):

  • moedig zijn
  • volhardend zijn ondanks obstakels
  • integer zijn en verantwoordelijkheid nemen voor eigen emoties en gedrag
  • levendig, energiek en vitaal zijn

3. Menselijkheid (zachtheid, mededogen)

  • liefdevol zijn en waardering uiten in relaties met anderen
  • vriendelijk zijn en goede dingen voor anderen doen
  • sociaal intelligent zijn en je kunnen inleven in de motieven en emoties van anderen

4. Rechtvaardigheid (kwaliteiten die zorgen voor een gezond sociaal leven);

  • rechtschapen zijn en loyaal zijn aan de groep waartoe iemand behoort
  • eerlijk en fair zijn en iedereen gelijk behandelen
  • leiderschapskwaliteiten hebben en anderen aanmoedigen

5. Zelfbeheersing (kwaliteiten die beschermen tegen excessen):

  • vergevingsgezind zijn en accepteren dat anderen tekortkomingen hebben
  • bescheiden zijn
  • voorzichtig zijn en geen onnodige risico’s nemen
  • zelfcontrole hebben over emoties en gedrag

6. Transcendentie (kwaliteiten die verbinden met het universum en zorgen voor zingeving):

  • kunnen genieten van de mooie en bijzondere dingen van het leven
  • dankbaar zijn en de tijd nemen om dit uit te drukken
  • hoop hebben, het beste van de toekomst verwachten en daaraan werken
  • humor hebben en de lichte kant van het leven kunnen zien
  • spiritueel zijn en geloven in een hoger doel en de zin van het bestaan

Voor de liefhebbers twee opdrachten:

1). Wetenschappelijk onderzoek heeft uitgewezen dat er bepaalde kwaliteiten zijn die in (zeer) hoge mate verbonden zijn met welbevinden, te weten vitaliteit, hoop, liefde, dankbaarheid en nieuwsgierigheid. Dit worden ook wel de levenssatisfactiekwaliteiten genoemd. Ga voor jezelf na welke kwaliteiten je hiervan bij jezelf herkent. Echter, ook de andere kwaliteiten zijn verbonden aan welbevinden. Kijk welke 5 à 6 kwaliteiten kenmerkend voor je zijn en/of waar je mee aan de slag wilt en probeer die zoveel mogelijk zowel privé als op het werk in te zetten. Eventueel kun je een en ander bijhouden in een dagboek.

2). Het ‘spotten’ van positieve psychologie kwaliteiten. Meestal gaat het in films, net zoals in het echte leven, om een combinatie van kwaliteiten. Hieronder worden enkele films genoemd die meerdere domeinen en kwaliteiten in bijzonder sterke mate bevatten. Ga voor jezelf na welke je daarvan in de volgende films herkent. The Matrix Trilogy (1999), Amélie (2001), The Pursuit of Happines (2006), Ghandi (1982), Charlie and the Chocolate Factory (2005) en The Wizard of Oz (1939).

Bronnen:

Positive Psychology at the Movies 2. Using Films to Build Characterstrenghts and Well-Being. 2nd Edition. Niemiec, R.M., Wedding, D. (2014). Boston: Hogrefe Publishers.
Positieve Psychologie in de Praktijk. Bannink, F. (2011). Amsterdam: Hogrefe Uitgevers.
Seligman, M.E.P. (2002) Authentic Happiness. New York: Free Press.

Geplaatst op

Filmverhalen doen ertoe

(Film)verhalen doen ertoe; ze doen er zelfs heel erg toe, omdat ze de beste manier zijn om ons leven te redden
F. MConnell, 1979

Op het eerste gezicht klinkt dat misschien vreemd, maar bij nadere beschouwing gaat het hier over iets heel wezenlijks. Wij zijn de helden in ons eigen levensverhaal. Het soort verhaal dat we onszelf over onszelf vertellen heeft veel te maken met de soort persoon die we zijn en die we kunnen worden. Als we een boek lezen of een film zien gaat dat uiteraard over andere mensen of fictieve figuren, maar op een diep niveau realiseren we ons dat wij ook die helden zijn of kunnen worden (McConnell, 1979).

Kortom, als een film ons echt raakt, wórden we de hoofdpersoon, in elk geval gedurende de tijd dat we naar de film kijken. Soms werkt een film zelfs in die mate door dat die ons wezenlijk verandert waardoor we uiteindelijk anders, in de zin van bewuster, in het leven komen te staan. Het gaat hierbij natuurlijk met name om films die een appèl op ons doen om de beste versie van onszelf te worden.

Maar hoe ziet die ontwikkeling voor wat betreft het worden van de beste versie van onszelf er nu globaal uit? Hieronder wordt het model van de psycholoog en psychiater K. Dabrowski (1902-1980) beschreven dat weergeeft hoe de ontwikkeling van individu naar persoonlijkheid eruit ziet. Deze ontwikkeling wordt vaak pas in gang gezet na het doormaken van een crisis. In veel films maakt de hoofdpersoon dan ook een crisis door waarbij er op hem of haar een appèl wordt gedaan om “wakker” te worden, wat te maken heeft met een bepaalde manier van in het leven staan, die je zielsbewust zou kunnen noemen.

De ontwikkeling van individu tot persoonlijkheid (K. Dabrowski)

  • van lagere naar hogere waarden
  • van egocentrisch naar alterocentrisch (de ander centraal) ¹
  • van impulsief en reflexmatig naar reflectief en zelfgestuurd
  • van “socializen” naar sterk betrokken zijn bij anderen
  • van gericht zijn op sociale normen naar gericht zijn op idealen
  • van automatisch naar autonoom gedrag
  • van conformistisch naar authentiek gedrag
  • van relativisme van waarden naar universele hiërarchie van waarden
  • van imitatie naar creatief gedrag
  • van bepaald door erfelijkheid en omgeving naar zelfbepaald leven
  • van traditionele religie (bescherming, macht) naar eigen mystieke ervaringen
  • van voorwaardelijke en zelfzoekende liefde naar allesomvattende liefde

¹ Natuurlijk is het ook belangrijk om er voldoende voor jezelf te kunnen zijn, anders kun je er ook niet voor anderen zijn. Pas dan helpt anderen goed doen ook om onszelf goed te voelen. Een absolute aanrader in dit kader is de film Groundhog Day (1993), waarbij we zien hoe Phil gelukkig wordt door anderen te helpen.

Voor de liefhebbers twee oefeningen

  1. Bekijk een film en kijk welke van de bovenstaande zaken in de film aan te treffen zijn. Hierbij wat (klassieke) aanraders:
    Fictie: The Trumanshow (1998), The Matrix (1999), Groundhog Day (1993)
    Non-fictie: Ghandi (1982)
  2. Probeer je voor te stellen dat je, over hopelijk pas vele jaren, op je sterfbed ligt. Stel je voor hoe je op dat moment zult wensen te hebben geleefd. Wat is echt van belang? Wat zou je besluiten te veranderen of anders te doen? Begin er indien mogelijk vandaag nog mee!

Bronnen:

McConnell, F. (1979). Storytelling and Mythmaking: Images from Film and Literature. New York. Oxford Press.
K. Dabrowski: https://nl.wikipedia.org/wiki/Theorie_van_positieve_desintegratie.
Solomon. L.D. (2001). Het Joodse Boek van Leven en Sterven. Kosmos-Z&K Uitgevers B.V. Utrecht.

Geplaatst op

Films kunnen ons een nieuw perspectief op onszelf, de wereld en onze problemen geven waardoor onze kwaliteit van leven kan toenemen

“So, in planning a new picture, we don’t think of grown-ups and we don’t think of children, but just of that fine, clean unspoiled spot deep down in every one of us, that the world has maybe made us forget and may our pictures can help recall”
Walt Disney

Universele wijsheid in films

Met name positieve psychologiefilms die gericht zijn op verwerkelijking van ons potentieel (zie eerdere blogs), spreken tot die onaangetaste, zuivere kern waar Walt Disney het over heeft; een kern die in ieder van ons aanwezig is. Door regelmatig contact met deze kern te maken, kunnen we ons beter en sterker gaan voelen en meer bereid om gezonde actie te ondernemen.
Bij nadere beschouwing bevatten veel films universele wijsheid. Het bijzondere van films is dat ze alle grenzen en verschillen kunnen overstijgen, of het nu gaat om culturele, religieuze, geografische grenzen of geloofssystemen. Film is niet beperkt tot een land of een groep, maar overstijgt deze zaken omdat film over de (universele) “condition humaine” gaat.

Plot en subtekst: over de diverse lagen in de film

Films hebben vele lagen die de ervaring van de kijker vormen. De plot betreft de meer oppervlakkige structuur van een filmverhaal. De subtekst is de impliciete, meer verborgen betekenis van een filmverhaal: datgene wat niet wordt uitgesproken, maar uit het filmverhaal kan worden opgemaakt; met andere woorden, het begrip is vooral gericht op de (verborgen) boodschap die wordt gecommuniceerd.
Deugden en kwaliteiten bevinden zich in de subtekst van de film. Ook metaforen zijn terug te vinden in de subtekst. Kortom, deze zaken verschijnen als krachtige thema’s en motieven in een film, maar beneden de verhaallijn. Bijvoorbeeld, een verhaal over een man en zijn zoon in een concentratiekamp (La Vita è Bella, 1997) heeft een complexe subtekst waarbij sprake is van een ongelooflijke creativiteit, opoffering, veerkracht, en liefde.
Hoe meer we gevoelig leren worden voor de subtekst, hoe rijker onze ervaring m.b.t. de speelfilm en daardoor ons leven kan worden. Soms zelfs in die mate dat ons leven erdoor kan veranderen!

Zie de blog van 2 november 2018 om te leren gevoeliger te worden voor de subtekst.

Voor de liefhebbers: nog meer over de subtekst in films en een oefening
Net zoals bijvoorbeeld Zenkoans of Bijbelverhalen kunnen bepaalde speelfilms ons helpen bij nieuwe manieren van denken over onszelf, de wereld en onze problemen. Als wij daarvoor gevoelig zijn of leren worden, kunnen zij ons zelfs voorbij een taalgebonden realiteit in de stilte van een onuitsprekelijk mysterie brengen en ons daardoor helen en een nieuw perspectief geven. Dit gebeurt met name als we het allerdiepste niveau van een (film)verhaal ervaren. Voor de goede orde, mensen hoeven daarvoor niet “gelovig” te zijn. Het gaat om een algemeen menselijke ervaring die iedereen kan overkomen. Als voorbeeld nemen we de Joodse traditie gezien de rijke gelaagdheid met betrekking tot de subtekst die daarin is aan te treffen:
In deze traditie worden vier niveau’s m.b.t. verhalen onderscheiden: expliciet, impliciet, interpretatief en mystiek (1) . Deze niveaus kunnen ook op films toegepast worden.
Het expliciete niveau is de plot (zie ook hierboven): wie heeft wat aangedaan, wanneer, waar, waarom en hoe. Op het impliciete niveau krijgen we het idee dat er meer aan de hand is met het filmverhaal. Op het interpretatieve niveau ervaren we dat het filmverhaal over ons gaat of lijkt te gaan. Het allerdiepste, het mystieke niveau, is niet in woorden uit te drukken. Het betreft een (gevoelde) ervaring, die onmogelijk precies te omschrijven is. Maar het is juist deze ervaring die het vertellen van film(verhalen) een krachtig voertuig maakt voor persoonlijke groei en heling.

Oefening:

Heb je een film gezien die je (2) een nieuw perspectief op jezelf, je problemen en/of de wereld heeft gegeven? Was er een scène in de film die je met name raakte? Wat maakte dat die film en/of scène je zo aansprak? Laat het dan weten via amber@filmsandflourishing.nl (3) als je wilt. Hieronder het verhaal van Dani over de film Annie (Huston, 1982) als voorbeeld.
De speelfilm Annie is voor mij een hele belangrijke film geweest, vooral in mijn jeugd, omdat  ik daar kracht uit kon putten in de moeilijkste tijden in mijn leven. Net als Annie heb ik vroeger in weeshuizen gewoond, ook ben ik in een pleeggezin opgegroeid. Doordat ik zag dat het goed kwam met Annie heeft deze film mij hoop en toekomstperspectief gegeven en gemotiveerd om door te gaan ondanks de soms zeer moeilijke omstandigheden in mijn leven (Rotterdam, Dani 21-11-2018).
Scène uit de film Annie “Tomorrow” 

(1) Peshat, remez, derash en sod.
(2) Waar ‘je’ staat lees desgewenst ook ‘u’.
(3)Vermeld dan de titel van de film en eventueel de scène en omschrijf op welke wijze de film(scène) van invloed is geweest op je leven. Als je het goed vindt dat je reactie t.z.t. op deze website vermeld wordt zodat anderen mogelijk ook door jouw bijdrage geïnspireerd kunnen worden, geef dan aan hoe je genoemd wil worden, b.v. alleen met je voornaam of onder pseudoniem.

Bronnen:

Opening the Inner Gates. New Paths in Kaballah and Psychology. Hofman. E. (1995). Shambhala, Boston, London.
Niemiec, R.M. & Wedding, D. (2013). Positive Psychology at the Movies 2. Using Films to Build Characterstrenghts and Well-Being. Boston: Hogrefe Publishing Corporation.

Geplaatst op

Richtlijnen om (veel) meer uit films te kunnen halen waardoor je levenskwaliteit kan toenemen

In de vorige blog is aandacht besteed aan de vele mogelijkheden van de film. In deze blog worden oefeningen beschreven om een en ander in praktijk te brengen *.

Maar eerst wat opmerkingen vooraf. Als je naar kunst kijkt, bijvoorbeeld naar een schilderij of een goede film, zoek je in feite naar iets in jezelf, naar een beweging in jezelf. Dit gaat voorbij woorden, denken en logica. Je zoekt naar iets wat resoneert en wat je niet uit kunt leggen. Het gaat om een diffuus, gevoelig gebied waarbij de blik meer naar binnen gaat. In eerste instantie kijken we vaak alleen naar bijvoorbeeld een film. Als iemand je uitleg geeft kan kijken overgaan in zien. Daarom kan het zinvol zijn om vooraf goede recencies over een film te lezen zodat je meer uit dit medium kunt halen. Een volgende stap is gewaarzijn. Gewaarzijn is de stille onveranderlijke achtergrond waarin alle veranderingen van het bewustzijn worden opgemerkt. Bij gewaarzijn in relatie tot de film gaat het erom dat je zowel in contact bent met de film als met je lichaam en kijkt naar je denken. Hieronder volgt een oefening in gewaarzijn.

Zorg ervoor dat je comfortabel zit voor je een film gaat bekijken. Breng je aandacht eerst naar je lichaam, zonder dat je je daarvoor inspant, en daarna naar je ademhaling. Adem in en uit op een natuurlijke wijze. Besteed enige tijd aandacht aan hoe je ademhaalt terwijl je niets aan je ademhaling probeert te veranderen. Besteed ook aandacht aan delen van je lichaam waar je spanning voelt. Als je je hiervan bewust wordt, laat je adem dan naar deze delen van je lichaam toe gaan. Om spanning te verminderen kun je experimenteren met ademen naar elk deel van je lichaam dat gespannen is. Forceer je ademhaling nooit.

Je milde aandacht is voldoende om je te helpen om meer aanwezig en gebalanceerd te zijn, omdat die spontaan je ademhaling corrigeert en verdiept als het nodig is. Observeer je ervaring zonder kritisch te zijn of commentaar te leveren. Als je bijvoorbeeld merkt dat je aan het oordelen bent of je zorgen aan het maken bent, observeer dan de aard van je innerlijke dialoog als je terugkeert naar je ademhaling. Leg oordelen en zorgen bewust terzijde.

Zodra je kalm en gecentreerd bent kunt je gaan beginnen met het kijken naar de film. Het merendeel van de diepere inzichten ontstaan wanneer je zowel aandacht besteed aan het verhaal als aan jezelf. Breng gedurende het kijken je innerlijke aandacht naar een volledig lichaamsbewustzijn. Dit houdt in dat je je bewust bent van zowel je hoofd, je hart als je buik, kortom van alle delen van je lichaam. Zo nu en dan kun je aandacht besteden aan je ademhaling vanuit een innerlijk aandachtsgebied – je subtiele, altijd aanwezige intuïtieve kern. Observeer hoe de beelden, de ideeën, conversaties, en karakters in de film je ademhaling beïnvloeden. Probeer niet te analyseren als je aan het kijken bent. Wees volledig aanwezig bij de ervaring.

Na het bekijken van de film kun je op het volgende reflecteren:

Herinner je je wanneer je ademhaling veranderde toen je de film bekeek? Kan dit een aanwijzing zijn dat iets je uit balans bracht?

Vraag jezelf het volgende af: Als een deel van de film dat je raakte (in positieve of negatieve zin) een van je dromen was geweest, hoe zou je dan de symboliek daarin geduid hebben?

Merk op wat je aansprak of juist niet of waar je zelfs een afkeer van had in de film. Welke karakters spraken je met name aan en welke juist niet? Heb je je kunnen identificeren met een van de karakters?

Waren er een of meer karakters in de film die gedrag vertoonden dat jij ook zou willen nastreven? Ontwikkelden zij bepaalde competenties of andere capaciteiten die jij ook zou willen ontwikkelen?

Merk op of er aspecten waren in de film die met name moeilijk waren om naar te kijken. Kan dit gerelateerd zijn aan iets dat je wellicht onderdrukt hebt (schaduw)? Het ontdekken van onderdrukte aspecten in je psyche kan positieve kwaliteiten vrijmaken en je meer volledige en authentieke zelf helpen openbaren.
Heb je iets ervaren dat je verbond met je innerlijke wijsheid of “hoger zelf” terwijl je naar de film keek?

Het kan helpend zijn om de antwoorden op te schrijven.

NB Als sommige van de genoemde richtlijnen bruikbaar voor je blijken te zijn bij het bekijken van films, kun je overwegen om ze ook in je dagelijks leven toe te passen. Deze richtlijnen zijn bedoeld om je te helpen beter te leren waarnemen zodat je kwaliteit van leven kan toenemen.

Bronnen:

P. Thissen: Mindfull in het museum (Gemeentemuseum den Haag 14-12-2016)
B. Wolz (www.cinematherapy.com). NB Op deze website staan onder Index diverse speelfilms gerubriceerd op onderwerp, bijvoorbeeld onder het kopje Inspiratie: films over de ‘zoektocht naar betekenis’ of ‘het verkrijgen van hoop en bemoediging/vernieuwing’ en onder het kopje Persoonlijke issues: films die ‘boosheid en vergeving’ of het ‘nastreven van persoonlijke doelen en waarden’ als onderwerp hebben.

* Zoek indien nodig goede psychologische hulp voor je met de oefeningen gaat beginnen

Geplaatst op

De vele mogelijkheden van de speelfilm

Movies touch our hearts, and awaken our vision, and change te way we see things. They take us to other places. They open doors and minds.
Martin Scorcese (filmregisseur, documentairemaker, scenarioschrijver en acteur).

De speelfilm, uiteraard ter vermaak, maar de film heeft meer mogelijkheden. Dit medium kan ons ook helpen om (innerlijke) deuren te openen waardoor we kunnen helen en tot bloei kunnen komen.

Allereerst is het natuurlijk gewoon heerlijk om, al of niet met een zak popcorn, lekker te ontspannen bij een film, thuis, in de bioscoop, of elders. Dat is op zich al uiterst belangrijk, vooral in deze hectische tijd omdat we bijna constant “aan” staan. Kortom, soms is er niets fijner dan een “couch potato” te zijn en even helemaal niets te hoeven!

Maar voor mensen die zich (daarnaast) verder willen ontwikkelen is het goed om te weten dat de film nog veel meer mogelijkheden biedt. De psychotherapeute Birgit Wolz stelt dat films op de volgende wijze gebruikt kunnen worden: 1) prescriptief, 2) evocatief en 3) cathartisch.

Ad 1 Prescriptief: dat wil zeggen dat een film gebruikt kan worden als inspiratiebron voor specifieke gewenste kwaliteiten of gedrag. Deze benadering is gebaseerd op de aanname dat het kijken naar een film ons in een lichte trancestraat kan brengen, wat helpend kan zijn om met een rijp en wijs aspect in onszelf in contact te komen. Hierdoor kunnen we problemen beter aan en kunnen onze positieve kwaliteiten versterkt worden. Zo kunnen bepaalde films helpend zijn om onze zelfwaardering te versterken en ons leren om met bepaalde angsten om te gaan. Ook kunnen films bewerkstelligen dat we bijvoorbeeld in contact worden gebracht met onze moed en vastberadenheid. De combinatie van het kijken naar films met bewust gerichte aandacht, d.w.z. mindfull kijken, kan een helende werking hebben en bevorderlijk zijn voor onze persoonlijke ontwikkeling. Door films kunnen we ook toegang krijgen tot onontdekte kwaliteiten en deze vervolgens ontwikkelen.

Ad 2 Evocatief: Films kunnen ook gebruikt worden voor zelfontdekking. Ze kunnen beschouwd worden als de “collectieve dromen” van onze tijd. Wanneer bepaalde films iets bij ons doen resoneren, raken ze aan het onbewuste deel van onze psyche (zie ook het citaat van I. Bergman elders op deze site). Het begrijpen van onze emotionele reactie op een film kan, evenals het begrijpen van onze dromen, als een venster op ons onderbewustzijn werken. Hierdoor kunnen we onze onbewuste innerlijke wereld op een bewust niveau brengen. Wanneer we onze reacties ten opzichte van filmkarakters begrijpen, kunnen we ons zelf leren kennen op een manier waar we ons voorheen niet bewust van waren. Dit kan bevorderlijk zijn voor het verkrijgen van een grotere geestelijke gezondheid. Ook kunnen we er een completer mens door worden. In feite kan alleen een meer omvattend bewustzijn ons helpen om ongezonde patronen los te laten en ons meer te verbinden met ons authentieke zelf. Bij dit proces worden films gebruikt op een evocatieve manier. In tegenstelling tot de de prescriptieve manier is de keuze van een film hier niet gebonden aan een bepaald soort film.

Ad 3 Cathartisch: Tenslotte kan een film gebruikt worden voor emotionele bevrijding. Door middel van catharsis (emotionele zuivering) kunnen verborgen of onderdrukte emoties los gemaakt worden. De natuur heeft ons voorzien van natuurlijke cathartische processen zoals lachen en huilen om ons door en voorbij onze pijn te voeren. Omdat veel films ideeën eerder door middel van emotie dan door intellect overbrengen, kunnen ze ervoor zorgen dat de neiging om gevoelens te onderdrukken wordt geneutraliseerd en daardoor het loskomen van emoties bevorderen. Door het uitlokken van emoties kan het kijken naar films deuren openen die anders gesloten blijven (zie het citaat van M. Scorcese). Voor velen van ons is het veiliger en daardoor gemakkelijker om onze verdedigingsmiddelen los te laten terwijl we naar een film kijken dan om dit te doen in het echte leven met of in de nabijheid van echte mensen. Door identificatie met een bepaald karakter en de toestand waarin het karakter zich bevindt, kunnen we emoties ervaren waar we voorheen geen toegang toe hadden. De wijsgeer Aristoteles stelde al dat “tragedische toneelstukken het vermogen hebben om de geest te louteren en ons helpen om te gaan met dié aspecten van het leven die niet door middel van rationele gedachten gereinigd kunnen worden.”

Bron:
onder meer B. Wolz. Website cinematherapy.com.

NB Onder het kopje Index op deze site zijn (positieve psychologie)films gerangschikt op onderwerp te vinden.

1  Het wordt aanbevolen om, indien nodig, goede professionele hulp te zoeken.

Geplaatst op

Films die ons raken en de beschaving van het hart

Search for the secret you hide
Search for the hero inside yourself
Until you find the key to your life

M People, tekst en muziek: Mike Pickering en Paul Heard

Bij nadere beschouwing blijkt de speelfilm in een zeer oude traditie te staan. Deze gaat terug op de initiatieriten en zet zich via het attische (Griekse) drama, mythen, sprookjes en de middeleeuwse mystiek voort tot in de eigentijdse psychologie*. Volgens Hammann hebben films die ons raken een bepaalde structuur. Deze is gebaseerd op de zogeheten Reis van de Held, ook wel monomythe genoemd die van alle tijden is en in allerlei culturen is aan te treffen. Of het nu gaat om het verhaal van Apollo, de Kikkerkoning uit het gelijknamige sprookje, het verhaal van Wodan of Boeddha of talloze andere figuren uit folklore en religie, de onderliggende structuur is altijd hetzelfde **.

De speelfilm staat in een zeer oude traditie …

Hierboven afgebeeld respectievelijk de ruïnes van Eleusis (bekend van de Eleusinische mysteriën), een Grieks theater, de mythische god Apollo, de Kikkerkoning uit het gelijknamige sprookje, de mystieke weg naar het Licht en een creatieve afbeelding van de geest/hersenen verwijzend naar de psychologie.

In meer eigentijdse termen kan gesteld worden dat persoonlijke ontwikkeling zich goed laat omschrijven als een reis door een onbekend landschap. Deze reis kent zowel hoogte- als dieptepunten. Om onszelf te ontwikkelen en op koers te blijven is het belangrijk dat we van tijd tot tijd onze comfortzone verlaten en onze angsten overwinnen. Gelukkig worden we op onze reis geholpen door mentoren en persoonlijk kwaliteiten. Willen we ons ontwikkelen en ons ware potentieel verwerkelijken dan is het belangrijk om grenzen te verleggen, afscheid te nemen van een beperkt bewustzijn, onze schaduw recht in de ogen te kijken en soms moeten we daarvoor de donkere nacht van de ziel ervaren***.
Met name speelfilms gebaseerd op Reis van de Held kunnen ons helpen om, in alle vrijheid, richting te vinden in ons eigen leven. Vooral de positieve psychologiefilm, vaak gebaseerd op de Reis van de Held, kan gezien worden als een eigentijds medium dat ons kan inspireren om op een aansprekende manier ons potentieel te (leren) ontwikkelen. (Niemiec & Wedding, 2013) stellen dat een positieve psychologiefilm een film is waarin:

  1. een van de karakters, meestal de hoofdrolspeler, tenminste een kwaliteit bezit of ontwikkelt zoals bijvoorbeeld dapperheid, wijsheid, vriendelijkheid, vergevingsgezindheid of integriteit
  2. de held(in) wordt geconfronteerd wordt met obstakels, strijd of tegenslag waarbij hij of zij die kwaliteit(en) moet inzetten (om de reis goed te volbrengen AdR)
  3. het karakter laat zien hoe deze obstakels te overwinnen terwijl hij of zij die kwaliteit(en) ontwikkelt of ziet te handhaven en
  4. die gekenmerkt wordt door een toonzetting die hartverwarmend is of in sterke mate refereert aan de “condition humaine”.

Tot slot, bij nadere beschouwing gaat dit proces gepaard met een toename van bewustzijn van wat werkelijk van waarde is voor een gelukkig(er) eigen leven en een hiermee samenhangende eerbied voor alles wat leeft, waardoor de wereld ook weer een beetje mooier kan worden.

Bronnen:
*Hammann J. (2007).: Die Heldenreise im Film. Drehbücher, aus denen die Filme gemacht werden, die wirklich berühren. Frankfurt am Main: Zweitausendeins.
**Campbell, J. (1993). The hero with a thousand faces. London. Fontana Press.
***Bouma, M. (2010). Storytelling in 12 stappen. Op reis met de held. Amsterdam: Atlas Contact B.V.
****Niemiec, R.M. & Wedding, D. (2013). Positive Psychology at the Movies 2. Using Films to Build Characterstrenghts and Well-Being. Boston: Hogrefe Publishing Corporation.

Oefening:

Bekijk een speelfilm en ga na of u/je daarin de Reis van de Held, of delen daaruit, kunt herkennen en of de film aan de vier criteria van een positieve psychologiefilm voldoet.

Geplaatst op

Recensie op lezing over filmtherapie

Op 20 februari 2018 bezocht ik een lezing van Amber de Rooij over filmtherapie. Amber vertelde over de helende werking van een film op bijvoorbeeld mensen met een trauma. Een film kan ons leren op andere manieren tegen een probleem aan te kijken en creatiever te worden in het vinden van een oplossing. Om problemen te overwinnen komen eigenschappen als durf, vasthoudendheid, slimheid, eerlijkheid etcetera goed van pas. Filmhelden laten ons voorbeeldgedrag zien, zij tonen ons hoe we tegenslagen en angst kunnen overwinnen en sterker uit de strijd kunnen komen door onszelf te verbeteren en te ontwikkelen. Ik vind de film Intouchables een mooi voorbeeld. Amber toonde verscheidene filmfragmenten waarmee zij haar theorie illustreerde. Het was een boeiende en leerzame avond.

Sinds de lezing van Amber ervaar ik mijn wekelijkse filmclubavonden vaak anders dan voorheen, ze heeft mij geleerd met andere ogen te kijken.
Fenna Nuninga