Geplaatst op

Over vergeving

“Er is niemand die jouw leven beter kent dan een broer die ongeveer even oud is als jij. Beter dan wie ook weet hij wie en wat je bent. Mijn broer en ik zeiden sommige onvergeeflijke dingen tegen elkaar op de laatste dag dat we elkaar zagen, maar, ik probeer dat achter me te laten…en voor deze reis moet ik mijn trots in slikken. Ik hoop maar dat ik niet te laat ben”.

Alvin Straight beschrijft in The Straight Story (1999) zijn behoefte om dingen in orde te maken met zijn broer, voordat ze beiden sterven.

Hieronder enkele handvatten en filmtips die helpend kunnen zijn in het proces van vergeving:

Kijk naar je eigen fouten. Mensen hebben van nature de neiging tot vermijding en wraak(gevoelens); vergeving helpt om deze zaken te overstijgen. Maak een lijst of houdt een dagboek bij waarin je opschrijft hoe je anderen tekort hebt gedaan zodat ze zich door jouw toedoen gespannen, boos of angstig hebben gevoeld, zelfs in schijnbaar triviale situaties.

Neem een weloverwogen besluit om iemand te vergeven die jou tekort gedaan heeft. Vergeving doet de ander goed, maar is op de eerste plaats goed voor jezelf. Het werkt bevrijdend om wrok, boosheid en bitterheid los te laten die verbonden zijn met jouw onvermogen om anderen te vergeven.

Schrijft de voordelen van vergeving op. Denk na over een persoon en een situatie waarin je je tekort gedaan voelde. Neem 20 minuten om de voordelen op te schrijven die je hierdoor hebt ervaren. Breidde het je wereldbeeld uit? Nam een van je kwaliteiten toe. Verschafte het je een ruimer perspectief of een dieper zelfbegrip?

Geef een ander de kans om grootmoedig te zijn. Denk aan het vaak gemaakte onderscheid tussen “Het spijt mij” en “Wil je mij vergeven”? Als je het laatste doet, stel je je niet alleen kwetsbaar en open op, maar je geeft ook kracht en controle aan de persoon die je tekort hebt gedaan. Zodoende geef je hem of haar de mogelijkheid om nobel en grootmoedig te zijn.

Lees boeken over vergeving. Bijvoorbeeld: Boek van Vergeving; van wond naar wonder. Willem Glaudemans (2013). Uitgeverij Ankh- Hermes BV en/of De Keuze; Leven in Vrijheid. Edith Eger (2018). Uitgeverij Bruna. Dit laatste boek gaat ook over zelfvergeving.

Wees geduldig. Als er iets is dat onderzoekers hebben ontdekt, dan is het dat vergeving een proces is dat tijd nodig heeft; vergeven is niet iets dat je zomaar even doet. Geduld, openheid, en eerlijke reflectie zijn sleutelingrediënten. Aan vergeving zijn meerdere emoties verbonden en je kunt verschillende stadia van vergeving ervaren (deze kunnen gelijk zijn aan die van een rouwproces, waarbij vergeving loslaten inhoudt). Neem de tijd om deze gevoelens en pijn te onderkennen en te doorvoelen; vergeven is iets dat vaak steeds opnieuw moet gebeuren, waarbij je echter wel steeds verder kunt komen in het proces.

 Films over vergeving

  • Dead Man Walking (1995, V.S.)
  • Regret to Inform (1998, VS)
  • The Straight Story (1999, VS)
  • In My Country (2004, Engeland, Ierland, Zuid-Afrika)
  • Departures (2008, Japan)
  • Incendies (2010, Canada)
  • The Railway Man (2013, Engeland, Australië)
  • Under Sandet (2015, Denemarken, Duitsland)
  • Coco (2017, VS)
  • The Shack (2017, VS)
  • A Beautiful Day in the Neighborhood (2019, V.S)

Bron: Positive Psychology at the Movies 2; Using Films to Build Character Strenghts and Well-Being (R.M. Niemiec & D. Wedding). Hogrefe, 2013.

Geplaatst op

Nederigheid

Als je nederig bent zal niets je raken, lof noch schande, omdat je weet wie je bent

Moeder Theresa

Het kenmerk van een ware held is nederigheid

Kung Fu Panda

Robert Long zong het vroeger al: dankbaar moet je zijn, nederig en klein. Niet bepaald een reclame voor de kwaliteit nederigheid! Mogelijk is dit het gevolg van het feit dat nederigheid ten onrechte geassocieerd wordt met een lage zelf-waardering en nietswaardigheid.  Waarachtige nederigheid houdt echter het volgende in: een accurate inschatting van de eigen  mogelijkheden,  erkenning van de eigen beperkingen, openheid voor nieuwe ideeën, de eigen successen in perspectief kunnen zetten, de waarde van alles en iedereen kunnen zien en “zichzelf kunnen vergeten”[1] (Tangney, 2000, 2002).

Het woord nederigheid is etymologisch gerelateerd aan het Latijnse woord humilis (laag, deemoedig) en humus (aarde); mensen die deemoedig zijn, zijn psychologisch gezien geaard en “down to earth”. Hoewel nederigheid verwant is aan bescheidenheid, kan nederigheid gezien worden als een interne kracht, die gerelateerd is aan het besef dat men niet het centrum van het universum is, wat uiterst bevrijdend kan zijn!  In The Trumanshow (1998), die gebaseerd is op de mythe van de Grot van Plato, wordt dit op weergaloze wijze weergegeven.

In tegen stelling tot nederigheid is bescheidenheid  meer extern en gerelateerd aan gedragingen, zoals hoe men zich kleedt, iemands houding en publieke verklaringen.

Recente studies hebben de kwaliteit nederigheid gerelateerd aan vriendelijkheid. Mensen die nederig zijn, zijn meer behulpzaam naar mensen die in nood zijn, dan mensen die minder nederig zijn.  Ook zouden mensen met voornoemde kwaliteit genereuzer en meer vergevingsgezind zijn. Omdat nederigheid voorkomt dat mensen teveel met zichzelf bezig zijn en ook zorgt voor een beter begrip van zichzelf en van anderen, is het een relevante kwaliteit voor leiderschap, met name charismatisch leiderschap. Zie bijvoorbeeld de film Ghandi (1982).

Praktische tips:

  • Wees je bewust van je sterfelijkheid. De volgende Boeddhistische oefening kan daarbij behulpzaam zijn. Visualiseer je eigen dood. Stel jezelf bijvoorbeeld voor dat je lichaam vergaat in het graf. Deze oefening helpt om ons ervan bewust te maken dat we maar tijdelijk op deze aarde zijn. Leer jezelf aan om als je ’s morgens opstaat tegen jezelf te zeggen “ ik ben een schepsel dat zal sterven”. Dit kan helpen om te bitterzoete overgangen in het leven te waarderen. Variaties op deze oefening, genaamd “stervensreflectie” en “bewustzijn van sterfelijkheid” zijn bestudeerd door psychologen op het vakgebied van de positieve psychologie en zijn gerelateerd aan een toename in dankbaarheid ( Frias, Watkins, Webber, & Froh, 2011).
  • Erken je fouten en verontschuldig je naar anderen als dat nodig is.
  • Leer van narcisten. In het dagelijks leven, de wereldpolitiek en in films kunnen we zien wat deze mensen voor schade aan kunnen brengen. Dit kan helpend zijn om ons bewust te maken van de waarde van nederigheid en bescheidenheid. Het kijken naar de neiging van jezelf om op dingen aanspraak te maken, gevoelens van grandiositeit of superioriteit, en jezelf (te) belangrijk vinden, kan je vertellen hoe ver je nog te gaan hebt. Probeer voornoemde neigingen te beperken.
  • Probeer bescheiden te zijn. Mensen houden ervan om over zichzelf te praten, soms meer dan wat dan ook. Oefen jezelf erin om jezelf te “vergeten” door niet over jezelf te praten in bepaalde situaties of voor een bepaalde periode (bijvoorbeeld voor een dag). Zet je problemen en je behaalde successen opzij en besteed meer aandacht aan luisteren.
  • Loop blootsvoets en voel de aarde. Deze eenvoudige oefening kan verrassend behulpzaam zijn om je te helpen te verbinden met de aarde en meer “geaard” te worden.

Films die (meer) nederigheid kunnen bevorderen

  • The Pride of the Yankees (1942, V.S.)
  • The Keys of the Kingdom (1944, V.S.)
  • Monsieur Vincent (1946, Frankrijk)
  • Gandhi (1982, India/Groot-Brittannië)
  • The Fourth Wise Man (1985, V.S.)
  • Rainman (1988, V.S.)
  • The Trumanshow (1998, V.S.)
  • The Prince of Egypt (1998, V.S.)
  • Charisma (1999, Japan)
  • The Legend of Bagger Vance (2000, V.S.)
  • Son of the Bride (2001, Argentinië/Spanje)
  • The Tiger and The Snow (2005, Italië)
  • 10 Questions for the Dalai Lama (2006, V.S.)
  • Peaceful Warrior (2006, V.S.)
  • Fearless (2006, China/Hong Kong/V.S.)
  • Departures (2008, Japan)
  • Kung Fu Panda (2008, V.S.)
  • A Somewhat Gentleman (2010, Noorwegen)
  • The Two Popes (2019, Groot-Brittannië/ Italië / Argentinië/V.S.)
  • A Hidden Life (2019, Duitsland/V.S.)

Bronnen onder meer:

Positive Psychology at the Movies 2. Using Films to Build Characterstrenghts and Well-Being. 2nd Edition. Niemiec, R.M., Wedding, D. (2014). Boston: Hogrefe Publishers.

340 Ways to Use VIA Character Strenghts by Tayyab Rashid & Afroze Anjum. University of Penssylvania, 2005.

 

 

[1] Dit betekent natuurlijk niet dat je niet goed voor jezelf zorgt. Dat laatste is juist een voorwaarde om jezelf te kunnen vergeten!

Geplaatst op

Waardering voor schoonheid en uitmuntendheid (kunnen genieten van de mooie en bijzondere dingen in het leven)

 

Aanwezigheid is noodzakelijk om je bewust te kunnen zijn van de schoonheid, de luister en de heiligheid van de natuur…Als je je bewust hiervan wilt worden, moet eerst je verstand zwijgen. Je moet even je persoonlijke bagage van problemen, verleden, toekomst en al je andere kennis loslaten, want anders zie je zonder te zien, hoor je zonder te horen. Je totale aanwezigheid is nodig.          

Eckhart Tolle

Tot op de dag van vandaag heb ik geen idee waar die twee Italiaanse dames over zongen. De waarheid is, ik wil het niet weten. Sommige dingen kunnen beter ongezegd blijven. Ik houd ervan om te denken dat ze over zo iets moois zongen, dat het eigenlijk niet in woorden uit te drukken is…en dat je hart daarom pijn doet. Ik vertel je, die stemmen gingen omhoog…hoger en verder dan waarover iemand in deze grauwe plaats durft te dromen. Het was alsof een mooie vogel in onze kleurloze kleine kooi fladderde en de wanden ervan liet verdwijnen. En voor heel even, voelde iedereen in de Shawshank zich vrij.

The Shawshank Redemption

Waardering voor schoonheid en uitmuntendheid omvat verschillende dimensies, waaronder een overweldigend gevoel van eerbied of ontzag, verwondering, bewondering, verbazing en verheffing. Het wordt een kwaliteit of een sterke kant in mensen wanneer ze de goedheid, schoonheid en bijzondere dingen om zich heen leren zien. Deze ervaring leidt over het algemeen tot een gevoel van eerbied en verbinding dat vaak gepaard gaat met de drang om iets te willen betekenen voor anderen (mensen, dieren of de natuur in het algemeen).

Peterson en Seligman noemen drie typen ervaringen van schoonheid die kunnen inspireren tot het doen van het goede: 1) Fysieke schoonheid (bijvoorbeeld een zonsondergang), 2) vaardigheid of talent (bijvoorbeeld een symfonie), 3. deugd of morele goedheid (bijvoorbeeld een vriendelijke daad)

Er zijn verschillende studies gedaan op het gebied van eerbied, verheffing en dergelijke. Het ervaren van eerbied is onder meer verbonden met een groter gevoel van welzijn. Eerbied is bij mensen opgewekt in experimenten en bleek te leiden tot religieuze en spirituele gevoelens; met name eerbied voor de natuur leidt tot een gevoel van eenheid met anderen of het andere in het algemeen. Een  aanrader, naast natuurlijk jezelf in de natuur begeven (!), in dit kader is de documentaire Leaning into the Wind (2017) over de in Schotland gevestigde Engelse kunstenaar Andy Goldsworthy die op een bijzondere wijze als het ware cocreëert met de natuur. Een andere aanrader is het filmproject De fascinerende wereld van bomen van Monique Smulders (2019).

Naar de waardering voor uitmuntendheid is veel minder onderzoek gedaan. Wat het dichtste bijkomt is waarschijnlijk de studie met betrekking tot bewondering, dat een reactie is op niet-morele uitmuntendheid of prestaties van anderen, bijvoorbeeld het geblinddoekt (!) oplossen van een Rubik’s kubus. Uit onderzoek blijkt dat dit bij waarnemer(s) leidde tot het ervaren van meer energie, de wens om e.e.a. te kopiëren, en om hierin te slagen.

De ervaring van mensen die kijken naar films met karakters die goedheid of schoonheid portretteren en zich daardoor geïnspireerd voelen om goed voor anderen te zijn wordt cinematische elevatie genoemd. Veel mensen ervaren dit bijvoorbeeld bij de film Ghandi  (1982) Als mensen een film zien waarin karakters niet-morele uitmuntendheid vertonen, bijvoorbeeld op het gebied van sport, en zich gemotiveerd voelen om zichzelf (op dat gebied) te verbeteren wordt dit cinematische admiratie genoemd.

Praktische toepassingen om meer oog te krijgen voor de schoonheid en bijzondere dingen in het leven :

  • Beoefen mindfulness. Lees bijvoorbeeld de Kracht van het Nu van Eckart Tolle of de boeken van Jon Kabat- Zinn en Thich Nhat Hanh. Voor de liefhebbers is ook Het Geheim van Shambhala van James Redfield (bekend van de Celestijnse Belofte) een aanrader.
  • Probeer elke dag de (innerlijke) schoonheid van het “gewone” gewaar te worden, zoals bijvoorbeeld regendruppels op een spinnenweb, een wolkenlucht, de glans in de ogen van iemand anders. Probeer je zintuigen te gebruiken om niet alleen “dieper” te zien, maar ook om bijvoorbeeld “dieper” te luisteren. Het ervaren van voornoemde schoonheid kan vervolgens weer een gevoel van dankbaarheid en liefde oproepen, waardoor je nog meer schoonheid kunt ervaren, waardoor je in een positieve flowspiraal kunt komen.
  • Probeer zo mogelijk elke dag in aanraking te komen met schoonheid en/ of uitmuntendheid die gecreëerd is door andere mensen bijvoorbeeld door het luisteren naar (klassieke) muziek die je diep raakt, een museumbezoek, of het doorbladeren van een kunsttijdschrift.
  • Stel jezelf open voor cinematische elevatie. Kies een film die je waarschijnlijk zal inspireren, bijvoorbeeld op grond van een recensie. Stel jezelf erop in om kwaliteiten, b.v. schoonheid, te ervaren. Stel je ook open om de emoties van de karakters te ervaren. Observeer de morele goedheid van de karakters. Als de film over is blijf dan een tijdje zitten. Wat inspireerde je het meest in een karakter? Voel je je geïnspireerd om ook het goede voor anderen te doen? Kijk eventueel ook of er andere hiermee samengaande kwaliteiten zijn aan te treffen, zoals bijvoorbeeld eerlijkheid, vergevingsgezindheid, of vriendelijkheid. Is er een doel dat je zou willen stellen dat geïnspireerd is door dit gevoel van motivatie?
  • Houd eventueel een (speciaal) dagboek bij gedurende een bepaalde periode waarin je in een paar zinnen schrijft over iets moois dat je opviel. Je kunt je op één soort type schoonheid focussen (natuur, artistiek of moreel) of op alle drie.

Films en documentaires die de waardering voor schoonheid en uitmuntendheid kunnen faciliteren.

  • Der Himmel über Berlin (1987, Frankrijk, Duitsland)
  • American Beauty (1999, VS)
  • Far Away So Close! (1993, Duitsland)
  • The Legend of Bagger Vance (2000, VS)
  • Amélie (2001, Frankrijk)
  • Waking Life (2001, VS)
  • The Story of The Weeping Camel (2003, Mongolië/Duitsland)
  • Genesis (2004, Frankrijk)
  • Departures (2008, Japan)
  • Midnight in Paris (2011, VS)
  • Leaning into the Wind (2017, Duitsland)
  • At Eternitity’s Gate (2018, VS/ Groot-Brittannië/ Frankrijk)
  • De fascinerende wereld van bomen (2019, Nederland)
  • Mrs. Lowry and Son (2019, Groot-Brittannië)

Bronnen onder meer:

  • Positive Psychology at the Movies 2. Using Films to Build Characterstrenghts and Well-Being. 2nd Edition. Niemiec, R.M., Wedding, D. (2014). Boston: Hogrefe Publishers.
  • De kracht van het nu in de praktijk. Tolle, E. (2004). Ankh-Hermes bv, Deventer.

 

Geplaatst op

Vergeving

Vergeving

“Er is niemand die jouw leven beter kent dan een broer die ongeveer even oud is als jij. Beter dan wie ook weet hij wie en wat je bent. Mijn broer en ik zeiden sommige onvergeeflijke dingen tegen elkaar op de laatste dag dat we elkaar zagen, maar, ik probeer dat achter me te laten…en voor deze reis moet ik mijn trots in slikken. Ik hoop maar dat ik niet te laat ben”.
Alvin Straight beschrijft in The Straight Story zijn behoefte om dingen in orde te maken met zijn broer, voordat ze beiden sterven.

Wat kan onder vergeving verstaan worden? Vergeving is volgens de algemene opvatting het iemand niet meer kwalijk nemen van een ernstige daad. Deze daad overtreft het gewone en is iets waarvoor sorry zeggen niet afdoende is. Vergeven wordt (doorgaans) gedaan door diegene die geestelijke of materiële schade heeft geleden.

Het klinkt misschien vreemd, maar het is belangrijk om niet te snel te vergeven! De Koreaanse Zenleraar Haemin Sunim (2019) stelt dat soms eerst woede en haat nodig zijn om je de afstand te geven die je nodig hebt om te helen; woede, stelt hij, is een beschermingsmechanisme, het geeft je de tijd om wonden te laten helen. Als je te vroeg wilt vergeven, is het alsof je elke keer een korstje wegkrabt, waardoor de wond open blijft. Met je hoofd geef je je hart toestemming om te helen. Maar soms luistert je hart niet. En dat mag, aldus Sunim, dan heeft dat tijd nodig. Als je die woede en haat te vroeg los laat, of als je vindt dat je die niet mag voelen, dan blijft dat verdriet zitten en wordt het steeds erger. Je moet anderen niet te snel vergeven, je moet eerst zelf helen. Sunim: Voel waar de woede of dat verdriet zit, klopt je hart sneller, zitten je schouders vast? Laat het er zijn, duw het niet weg. Dan ga je zien wat eronder zit. Volgens Sunim zit daar altijd liefde voor dit leven onder. Verdriet om liefde die je niet kreeg. Pas als dat geheeld is, kun je bijvoorbeeld je vader zien hoe die nu is, een oude man die fouten heeft gemaakt. Je kunt pas vergeven als je er aan toe bent (1). Uiteindelijk vergeef je een ander om jezelf te bevrijden van het verleden. Je brengt jezelf naar het heden. En uiteraard heeft de ander er vaak (veel) baat bij als je vergeeft.

(1) Indien nodig kan het zinvol zijn om (via je huisarts) een goede therapeut te zoeken, met name iemand die ervaring heeft met het werken met getraumatiseerde mensen. Hij of zij kan je bijvoorbeeld helpen met een zogeheten woede- en wraakprotocol, wat heel effectief kan zijn. Kijk daarna of je eventueel verder wilt werken aan vergeving.

Ben je toe aan vergeving, dan kun je wellicht iets hebben aan onderstaande adviezen:

Praktische toepassingen om te (leren) vergeven:

Kijk naar je eigen fouten. Mensen hebben van nature de neiging tot vermijding en wraak(gevoelens) en zoals hierboven gesteld is, hebben die ook hun functie; vergeving helpt om deze zaken (uiteindelijk) te overstijgen. Maak een lijst of houdt een dagboek bij waarin je opschrijft hoe je anderen tekort hebt gedaan zodat ze zich door jouw toedoen gespannen, boos of angstig hebben gevoeld, zelfs in schijnbaar triviale situaties.

Neem een weloverwogen besluit om iemand te vergeven die jou tekort gedaan heeft. Vergeving doet de ander goed, maar is op de eerste plaats goed voor jezelf. Het werkt bevrijdend om wrok, boosheid en bitterheid los te laten die verbonden zijn met jouw onvermogen om anderen te vergeven.

Schrijf de voordelen van vergeving op. Denk na over een persoon en een situatie waarin je je tekort gedaan voelde. Neem 20 minuten om de voordelen die je hierdoor hebt ervaren, op te schrijven. Verruimde het je wereldbeeld? Nam een van je kwaliteiten toe? Verschafte het je een ruimer perspectief of een dieper zelfbegrip?

Lees boeken over vergeving. Bijvoorbeeld: Boek van Vergeving; van wond naar wonder. Willem Glaudemans (2013). Uitgeverij Ankh- Hermes BV en/of De Keuze; Leven in Vrijheid. Edith Eger (2018). Uitgeverij Bruna. Dit laatste boek gaat ook over zelfvergeving.

Wees geduldig. Als er iets is dat onderzoekers hebben ontdekt, dan is het dat vergeving een proces is dat tijd nodig heeft. Vergeven is niet iets dat je zomaar even doet! Zie ook het advies van Sunim. Geduld, openheid, en eerlijke reflectie zijn sleutelingrediënten. Aan vergeving zijn meerdere emoties verbonden en je kunt verschillende stadia van vergeving ervaren (deze kunnen gelijk zijn aan die van een rouwproces (2), waarbij vergeving loslaten inhoudt). Vergeven is iets dat vaak steeds opnieuw moet gebeuren, waarbij je echter wel steeds verder kunt komen in het proces.

(2) De vijf fasen van rouw: Omgaan met verlies (Elisabeth Kübler Ross).

Films die behulpzaam kunnen zijn bij het vergevingsproces

  • Dead Man Walking (1995, V.S.)
  • Regret to Inform (1998, VS)
  • The Straight Story (1999, VS) ]
  • In My Country (2004, Engeland, Ierland, Zuid-Afrika)
  • Departures (2008, Japan)
  • Incendies (2010, Canada)
  • The Railway Man (2013, Engeland, Australie)
  • Under Sandet (2015, Denemarken, Duitsland)
  • Coco (2017, VS)
  • The Shack (2017, VS)
  • A Beautiful Day in the Neighborhood (2019, V.S)

Bronnen onder meer:

  • Houden van dingen die niet perfect zijn: Compassie voor jezelf en anderen” H. Sunim (2019). Amsterdam: Uitgever de Boekerij.
  • Positive Psychology at the Movies 2; Using Films to Build Character Strenghts and Well-Being (R.M. Niemiec & D. Wedding). Hogrefe, 2013.