Ik verlies nooit, ik win of ik leer Nelson Mandela
Open verschillende deuren en je kunt daar een versie van jezelf vinden, waarvan je niet wist dat die van jou was. Er kan dan van alles gebeuren.
Mary Poppins
Het woord perspectief, dat gezien kan worden als een ander woord voor wijsheid, is niet hetzelfde als intelligentie. Perspectief of wijsheid houdt een superieur (overtreffend) niveau van kennis en beoordelingsvermogen in. Deze kwaliteit heeft betrekking op het in staat zijn om anderen van wijze raad te kunnen voorzien. Een wijs iemand is in staat om zich bezig te houden met belangrijke en ingewikkelde vragen met betrekking tot moraliteit en de betekenis van het leven. Wijze mensen of mensen met perspectief zijn in staat om (meer) betekenis te geven aan gebeurtenissen in hun leven (zie b.v. het citaat van Nelson Mandela). Ook zijn ze zich bewust van hun eigen kwaliteiten en zwakheden en ervaren ze het als een noodzaak om bij te dragen aan de samenleving.
Wijze mensen, hun (denk)processen en de uitkomsten daarvan zijn drie manieren om wijsheid te bediscussiëren en te bestuderen. Wijsheid omvat zowel het intrapersoonlijke (het kan leiden tot een bevredigend leven voor de persoon zelf) als het interpersoonlijke (wijsheid kan het welzijn van anderen bevorderen). Uit verschillende studies is gebleken dat de aanwezigheid van obstakels mensen kan aansporen om zaken in een weidser perspectief te leren zien. Een voorbeeld hiervan is dat mensen door de confrontatie met een ingrijpende ziekte als het ware gedwongen worden om het grotere geheel te zien.
Schwartz en Sharpe (2006) benadrukken het belang van een praktische wijsheid die voor een tegenwicht zorgt ten aanzien van het overmatig gebruik van de andere deugden en kwaliteiten (zie overige blogs op deze site). Zij stellen deze vorm van wijsheid voor als een overkoepelende kwaliteit. De wijsgeer Aristoteles benadrukte al dat de deugd in het midden ligt. Een voorbeeld is te zien in de film Little Buddha waarin Boeddha, in de persoon van Keanu Reeves, na een periode van overmatig vasten tot het inzicht komt dat het gaat om het bewandelen van de middenweg.
Schwartz and Sharpe stellen dat drie zaken van belang zijn wanneer overwogen wordt kwaliteiten in een bepaalde situatie in te zetten:
- Relevantie: vereist de situatie (het inzetten van) een bepaalde kwaliteit?
- Conflict: Welke kwaliteit zal ik inzetten, met name wanneer mijn kwaliteiten met elkaar in strijd zijn?
- Specificiteit: Wat is nodig om de kwaliteit in actie om te zetten?
Bepaalde mindfulness-meditaties zijn speciaal ontworpen om meer perspectief te verkrijgen. Met behulp van deze meditaties oefent men doelbewust met het uitbreiden van het bewustzijn, het leren innemen van een weidser perspectief en het observeren van het grotere geheel in het leven. Een goed voorbeeld hiervan is “de 3 minuten ademruimte” meditatie[1].
Aanraders om (nog meer) perspectief cq wijsheid te ontwikkelen:
- Kies een filosoof, religieus persoon of politicus uit die (relatief) nieuw voor je is en die je inspireert. Lees zoveel mogelijk over deze persoon en zijn of haar werk. Hierbij gaat het niet alleen om het lezen, maar vooral om de integratie en toepassing ervan die ertoe doet. Denk er over na wat deze persoon tegen je zou willen zeggen en hoe je dat zou kunnen toepassen in je dagelijks leven.
- Wees je, indien nodig, bewust van de morele en potentiele consequenties van je toekomstig acties.
- Beoefen optimisme en geduld t.a.v. taken die je het meeste uitdagen.
- Begeef je, en blijf, op het pad van zelfactualisatie. Heb je voldaan aan je behoeften op het gebied van je aanvaard voelen/je ergens thuis voelen, liefde en zelfwaardering? Hoe weet je dat je je volledige potentieel ontwikkeld hebt? Verzeker je ervan dat je steeds stappen zet in de richting van je levensdoelen.
- En, vooral, realiseer je dat de weg cq de reis zelf het doel is. Lees b.v. het gedicht Ihtaka van de Griekse dichter Konstantínos Kaváfis.
Inspirerende films en documentaires waarin perspectief/wijsheid een belangrijke rol speelt:
- Mary Poppins (VS, 1964)
- Stalker (, 1979,Rusland)
- Gandhi (1982, India, Groot-Brittannië, V.S.)
- Little Buddha (1993, VS)
- Antonia (1995, Nederland)
- Tast of Cherry (1997, Iran)
- The Wind Will Carry Us (1999, Iran)
- The Matrix (1999, VS, Australië)
- Spring Forward (2000, VS)
- Life as a house (2001, VS)
- Valentin (2002, Argentinië)
- Whale Rider (2003, Nieuw-Zeeland)
- Crash (VS, 2004)
- The King’s Speech (2010, Groot-Brittannië)
- Star Wars (diverse jaartallen, VS)
- Down to Earth (2015, documentaire, VS)
- The Shack (2017, VS)
Bronnen onder meer:
- Positive Psychology at the Movies 2. Using Films to Build Characterstrenghts and Well-Being. 2nd Edition. Niemiec, R.M., Wedding, D. (2014). Boston: Hogrefe Publishers.
- 340 Ways to Use VIA Character Strenghts by Tayyab Rashid & Afroze Anjum. University of Penssylvania, 2005.
[1] Voor deze en andere oefeningen kan men gratis de VGZ Mindfulness coach app downloaden, zonder dat men verzekerd hoeft te zijn bij VGZ.