Eerlijk en fair zijn en iedereen gelijk behandelen

Eerlijk en fair zijn betreft het vermogen van de mens om boven zijn of haar vooroordelen uit te stijgen

Wes Fessler, Amerikaanse schrijver

Dat wat we voor correct, goed en waar houden is correct, goed en waar voor iedereen, anders zijn we niet meer dan de een of andere roversstam.

King Arthur in First Knight

Deze kwaliteit, die onder de deugd gerechtigdheid valt,   staat op het ogenblik erg centraal in veel landen in de wereld als gevolg van de wrede dood van George Floyd; overal vinden er  demonstraties plaats tegen institutioneel en maatschappelijk racisme en hiermee samenhangende discriminatie. Er nemen ook opvallend veel mensen die zelf geen slachtoffer zijn van racisme, maar die zich  solidair verklaren, deel aan deze demonstraties. Inmiddels is er, in samenhang hiermee, een  beeldenstorm gaande waarbij beelden van historisch omstreden mensen, over het algemeen mannen, worden neergehaald. Eens werden ze geëerd werden om hun heldhaftigheid, waarbij er niet gekeken werd naar het leed van duizenden, zo niet miljoenen mensen, dat daardoor veroorzaakt werd. Leed wat in een aantal gevallen voortduurt tot in onze tijd, denk bijvoorbeeld aan psychologisch en lichamelijk geweld tegen de nakomelingen van hun tot slaaf gemaakte voorouders, zoals donkere voetbalspelers die geschoffeerd worden door spreekkoren en de dood van George Floyd. Op dit moment  lijkt er een begin van een wereldwijde maatschappelijk beweging gaande met als doel een samenleving waarin iedereen eerlijk en fair behandeld wordt.

Het leven en werk van Mohandas  (Mahatma) Ghandi is een mooi voorbeeld van het principe van eerlijk en fair zijn en iedereen gelijk behandelen. Voor wie hem nog niet heeft gezien, is de film Ghandi (1982) een aanrader.  Peterson en Seligman (2004) bespreken in dit kader twee tradities waarin moreel redeneren bestudeerd wordt: de gerechtigheids-redenering benadering en de zorg-redenering benadering. Eerstgenoemde benadering is met name gerelateerd aan de  theorie van Lawrence Kohlberg, die een theorie van morele ontwikkeling heeft ontwikkeld. In deze theorie worden 6 stadia onderscheiden  waarbij in het kader van deze blog vooral stadium 6 (post-conventioneel niveau) van belang is, omdat in dit stadium acceptatie van universeel ethische principes centraal staat. De zorg-redenering benadering met betrekking tot gerechtigheid   benadrukt dat  zorg en compassie belangrijke kwaliteiten zijn ten aanzien van de beslissing of een bepaalde handeling eerlijk en fair is.

Praktische toepassingen:

• Probeer de volgende keer dat je een fout maakt dat aan jezelf en zo nodig aan de ander toe te geven.
• Beschouw in het geval van morele dilemma’s beide kanten van de kwestie. Een cruciaal aspect hierbij is om daar niet alleen over te reflecteren, maar een en ander ook te bespreken met anderen. Inspirerende films in dit kader zijn The Trap, Police, Adjective, Counterfeiters of The Children Act.
• Kijk of je vooroordelen koestert jegens mensen die afkomstig zijn uit een andere cultuur. Heb je negatieve gevoelens tegenover bijvoorbeeld Marokkaanse, Turkse of Antilliaanse mensen? Als dat het geval is, zijn deze gevoelens het gevolg van ervaringen, of gaat het echt om vooroordelen?
• Neem stelling als mensen in je omgeving anderen discrimineren. Waar mogelijk altijd en overal. Ook als het ongemakkelijk is op een verjaardagsfeestje, in een winkel of op straat.
• Zoek naar mogelijkheden om in contact te komen met andere culturen zodat je wereld groter wordt. Ga bijvoorbeeld een keer uit eten in een restaurant met een keuken uit het Midden-Oosten of ga naar een intercultureel festival.

Films waarin eerlijk /fair zijn en iedereen gelijk behandelen een belangrijke rol speelt:

• Sullivans Travels (1941, V.S.)
• 12 Angry Men (1957, V.S.)
• To Kill a Mocking Bird (1962, V.S.)
• The Burmese Harp (1965, Japan)
• A Man for all Seasons (1966, Groot-Brittannië)
• Serpico (1973, V.S.)
• Norma Rae (1979, V.S.)
• The Wave (1981, V.S.)
• Ghandi (1982, India/Groot-Brittannië)
• Crimson Gold (2003, Iran)
• Motorcycle Diaries (2004, Argentinië)
• The Counterfeiters (2007, Oostenrijk)
• The Trap (2007, Servië)
• Avatar (2009, Groot-Brittannië, V.S.)
• Police, Adjective (2009, Roemenië)
• In a Better World (2010, Denemarken)
• Western (2018, Duitsland)
• A Hidden Life (2019, Duitsland/V.S.)
• The Perfect Candidate (2019, Saoedi-Arabië)

Bronnen onder meer:

Positive Psychology at the Movies 2. Using Films to Build Characterstrenghts and Well-Being. 2nd Edition. Niemiec, R.M., Wedding, D. (2014). Boston: Hogrefe Publishers.

340 Ways to Use VIA Character Strenghts by Tayyab Rashid & Afroze Anjum. University of Penssylvania, 2005.