Movies touch our hearts, and awaken our vision, and change te way we see things. They take us to other places. They open doors and minds.
Martin Scorcese (filmregisseur, documentairemaker, scenarioschrijver en acteur).
De speelfilm, uiteraard ter vermaak, maar de film heeft meer mogelijkheden. Dit medium kan ons ook helpen om (innerlijke) deuren te openen waardoor we kunnen helen en tot bloei kunnen komen.
Allereerst is het natuurlijk gewoon heerlijk om, al of niet met een zak popcorn, lekker te ontspannen bij een film, thuis, in de bioscoop, of elders. Dat is op zich al uiterst belangrijk, vooral in deze hectische tijd omdat we bijna constant “aan” staan. Kortom, soms is er niets fijner dan een “couch potato” te zijn en even helemaal niets te hoeven!
Maar voor mensen die zich (daarnaast) verder willen ontwikkelen is het goed om te weten dat de film nog veel meer mogelijkheden biedt. De psychotherapeute Birgit Wolz stelt dat films op de volgende wijze gebruikt kunnen worden: 1) prescriptief, 2) evocatief en 3) cathartisch.
Ad 1 Prescriptief: dat wil zeggen dat een film gebruikt kan worden als inspiratiebron voor specifieke gewenste kwaliteiten of gedrag. Deze benadering is gebaseerd op de aanname dat het kijken naar een film ons in een lichte trancestraat kan brengen, wat helpend kan zijn om met een rijp en wijs aspect in onszelf in contact te komen. Hierdoor kunnen we problemen beter aan en kunnen onze positieve kwaliteiten versterkt worden. Zo kunnen bepaalde films helpend zijn om onze zelfwaardering te versterken en ons leren om met bepaalde angsten om te gaan. Ook kunnen films bewerkstelligen dat we bijvoorbeeld in contact worden gebracht met onze moed en vastberadenheid. De combinatie van het kijken naar films met bewust gerichte aandacht, d.w.z. mindfull kijken, kan een helende werking hebben en bevorderlijk zijn voor onze persoonlijke ontwikkeling. Door films kunnen we ook toegang krijgen tot onontdekte kwaliteiten en deze vervolgens ontwikkelen.
Ad 2 Evocatief: Films kunnen ook gebruikt worden voor zelfontdekking. Ze kunnen beschouwd worden als de “collectieve dromen” van onze tijd. Wanneer bepaalde films iets bij ons doen resoneren, raken ze aan het onbewuste deel van onze psyche (zie ook het citaat van I. Bergman elders op deze site). Het begrijpen van onze emotionele reactie op een film kan, evenals het begrijpen van onze dromen, als een venster op ons onderbewustzijn werken. Hierdoor kunnen we onze onbewuste innerlijke wereld op een bewust niveau brengen. Wanneer we onze reacties ten opzichte van filmkarakters begrijpen, kunnen we ons zelf leren kennen op een manier waar we ons voorheen niet bewust van waren. Dit kan bevorderlijk zijn voor het verkrijgen van een grotere geestelijke gezondheid. Ook kunnen we er een completer mens door worden. In feite kan alleen een meer omvattend bewustzijn ons helpen om ongezonde patronen los te laten en ons meer te verbinden met ons authentieke zelf. Bij dit proces worden films gebruikt op een evocatieve manier. In tegenstelling tot de de prescriptieve manier is de keuze van een film hier niet gebonden aan een bepaald soort film.
Ad 3 Cathartisch: Tenslotte kan een film gebruikt worden voor emotionele bevrijding. Door middel van catharsis (emotionele zuivering) kunnen verborgen of onderdrukte emoties los gemaakt worden. De natuur heeft ons voorzien van natuurlijke cathartische processen zoals lachen en huilen om ons door en voorbij onze pijn te voeren. Omdat veel films ideeën eerder door middel van emotie dan door intellect overbrengen, kunnen ze ervoor zorgen dat de neiging om gevoelens te onderdrukken wordt geneutraliseerd en daardoor het loskomen van emoties bevorderen. Door het uitlokken van emoties kan het kijken naar films deuren openen die anders gesloten blijven (zie het citaat van M. Scorcese). Voor velen van ons is het veiliger en daardoor gemakkelijker om onze verdedigingsmiddelen los te laten terwijl we naar een film kijken dan om dit te doen in het echte leven met of in de nabijheid van echte mensen. Door identificatie met een bepaald karakter en de toestand waarin het karakter zich bevindt, kunnen we emoties ervaren waar we voorheen geen toegang toe hadden. De wijsgeer Aristoteles stelde al dat “tragedische toneelstukken het vermogen hebben om de geest te louteren en ons helpen om te gaan met dié aspecten van het leven die niet door middel van rationele gedachten gereinigd kunnen worden.”
Bron:
onder meer B. Wolz. Website cinematherapy.com.
NB Onder het kopje Index op deze site zijn (positieve psychologie)films gerangschikt op onderwerp te vinden.
1 Het wordt aanbevolen om, indien nodig, goede professionele hulp te zoeken.