Spirituele doorbraakervaringen en innerlijke verrijking, waaronder in speelfilms!

Wake up, Neo!

The Matrix (1999)

Doorbraakervaringen, zoals bijvoorbeeld een mystieke ervaring of een bijna-doodervaring, zijn zeer belangrijke veroorzakers van veranderingen in de menselijke psyche en hebben aan de basis gestaan van de wereldculturen, aldus filosoof en theoloog Harry  Moody (1997).

Eigenlijk is het vreemd dat er tot nu toe zo weinig aandacht aan is besteed door de intellectuele bovenlaag. In het ergste geval worden ze als een vorm van psychopathologie gezien terwijl het misschien wel de meest heilzame ervaringen zijn die een mens in zijn of haar leven kan hebben, benadrukt Moody. Zo beschouwde William James dergelijke ervaringen als het meest accurate beeld dat we van de ziel kunnen krijgen, aldus Moody, die stelt dat één van de kenmerken van mystiek bewustzijn is dat de ervaring onuitsprekelijk is. Een moment van doorbraak laat ons zien dat de conventionele manieren waarop we hebben geleerd na te denken over godsdienst, geloof en God oppervlakkig en inadequaat zijn. Dat is de reden dat Paulus verwijst naar de openbaring tijdens zijn doorbraakervaring door middel van de uitdrukking “onuitspreekbaar geschenk”. Als we zo’n moment hebben beleefd,  begrijpen we opeens dat het gewone bewustzijn niet in staat is de raadselen van dit soort momenten te begrijpen; we zien in dat begrippen als eeuwigheid, God, liefde en dood alleen volkomen kunnen worden ervaren, aldus Moody.

Moody stelt dat het begrip “doorbraak” langzaam maar zeker uit de gratie is geraakt. Echter aan het einde van de jaren zestig, na een halve eeuw psychoanalyse, werd duidelijk dat de methoden van de psychotherapie allesbehalve een immer werkzaam wondermiddel waren, benadrukt hij. Freud had,  ten onrechte, al helemaal geen hoge pet op van mystieke ervaringen. Gelukkig komt de aandacht voor deze ervaringen weer terug. Hoewel sommigen beweren dat een dergelijke ervaring niet meer dan een trucje van de hersenen is, zijn er aanwijzingen vanuit de kwantumfysica dat ons bewustzijn wel degelijk kan bestaan buiten de hersenen om. Bernardo Kastrup (auteur, filosoof en computerwetenschapper)  benadrukt  dat we op aarde als het ware gedissocieerd zijn van een extra bewustzijnslaag, waar we als we sterven (of op aarde een doorbraakervaring hebben) weer mee in contact kunnen komen! Bovendien, en dat is misschien nog wel het belangrijkste, is dat mensen die tijdens hun leven een dergelijke ervaring hebben meegemaakt, nadien meer vanuit hun “hogere ik” oftewel vanuit universele waarden gaan leven, zoals liefde en dankbaarheid in plaats vanuit overlevingsemoties zoals angst en woede. Denk bijvoorbeeld aan Saulus die Paulus werd. Kortom, het is zowel een heilzame ervaring voor de betrokkene als voor de (kleinere of grotere) wereld waarin  hij of zij leeft.

Enkele voorbeelden van speelfilms waarin doorbraakervaringen een belangrijke rol spelen:

It is a Wonderful Life (1946), Jonathan Livingston Seagull (1973). A Christmas Carol (1997), The Matrix (1999), Groundhog Day (1993), Little Buddha (1993), The Trumanshow (1998), The Legend of Bagger Vance (2000), The Shack (2017).

 Bron:

 Passages van de ziel; de vijf fasen van spirituele ontwikkeling in de grote wereldreligies en in ons eigen leven op weg naar innerlijke verrijking. geschreven door de filosoof  H.R. Moody (1997

 

 

 

Perspectief zien en goed advies aan anderen kunnen geven

Ik verlies nooit, ik win of ik leer   Nelson Mandela

Open verschillende deuren en je kunt daar een versie van jezelf vinden, waarvan je niet wist dat die van jou was. Er kan dan van alles gebeuren.

Mary Poppins

Het woord perspectief, dat gezien kan worden als een ander woord voor wijsheid, is niet hetzelfde als intelligentie. Perspectief of wijsheid houdt een superieur (overtreffend) niveau van kennis en beoordelingsvermogen in. Deze kwaliteit heeft betrekking op het in staat zijn om anderen van wijze raad te kunnen voorzien. Een wijs iemand is in staat om zich bezig te houden met belangrijke en ingewikkelde vragen met betrekking tot moraliteit en de betekenis van het leven. Wijze mensen of mensen met perspectief zijn in staat om (meer) betekenis te geven aan gebeurtenissen   in hun leven (zie b.v. het citaat van Nelson Mandela). Ook zijn ze zich bewust van hun eigen kwaliteiten en zwakheden  en ervaren ze het als een noodzaak om bij te dragen aan de samenleving.

Wijze mensen, hun (denk)processen en  de uitkomsten daarvan zijn drie manieren om wijsheid te bediscussiëren en te bestuderen. Wijsheid omvat zowel het intrapersoonlijke (het kan leiden tot een bevredigend leven voor de persoon zelf) als het interpersoonlijke (wijsheid kan het welzijn van anderen bevorderen). Uit verschillende studies is gebleken dat de aanwezigheid van obstakels mensen kan aansporen om zaken in een weidser perspectief te leren zien. Een voorbeeld hiervan is dat mensen door de confrontatie met een ingrijpende ziekte als het ware gedwongen worden om het grotere geheel te zien.

Schwartz en Sharpe (2006) benadrukken  het belang van een praktische wijsheid die voor een tegenwicht zorgt ten aanzien van het  overmatig gebruik van de andere  deugden en kwaliteiten (zie overige blogs op deze site). Zij stellen deze vorm van wijsheid voor als een overkoepelende kwaliteit. De wijsgeer Aristoteles benadrukte al dat de deugd in het midden ligt. Een voorbeeld is te zien in de film Little Buddha waarin Boeddha, in de persoon van Keanu Reeves, na een periode van overmatig vasten tot het inzicht komt dat het gaat om het bewandelen van de middenweg.

Schwartz and Sharpe stellen dat drie zaken van belang zijn wanneer overwogen wordt kwaliteiten in een bepaalde situatie in te zetten:

  1. Relevantie: vereist de situatie (het inzetten van) een bepaalde kwaliteit?
  2. Conflict: Welke kwaliteit zal ik inzetten, met name wanneer mijn kwaliteiten met elkaar in strijd zijn?
  3. Specificiteit: Wat is nodig om de kwaliteit in actie om te zetten?

Bepaalde mindfulness-meditaties zijn speciaal ontworpen om meer perspectief te verkrijgen. Met behulp van deze meditaties oefent men doelbewust met het uitbreiden van het  bewustzijn, het leren innemen van een weidser perspectief en het observeren van het grotere geheel in het leven. Een goed voorbeeld hiervan is “de 3 minuten ademruimte” meditatie[1].

Aanraders om (nog meer) perspectief cq wijsheid te ontwikkelen:

  • Kies een filosoof, religieus persoon of politicus uit die (relatief) nieuw voor je is en die je inspireert. Lees zoveel mogelijk over deze persoon en zijn of haar werk. Hierbij gaat het niet alleen om het lezen, maar vooral om de integratie en toepassing ervan die ertoe doet. Denk er over na wat deze persoon tegen je zou willen zeggen en hoe je dat zou kunnen toepassen in je dagelijks leven.
  • Wees je, indien nodig, bewust van de morele en potentiele consequenties van je toekomstig acties.
  • Beoefen optimisme en geduld t.a.v. taken die je het meeste uitdagen.
  • Begeef je, en blijf, op het pad van zelfactualisatie. Heb je voldaan aan je behoeften op het gebied van je aanvaard voelen/je ergens thuis voelen, liefde en zelfwaardering? Hoe weet je dat je je volledige potentieel ontwikkeld hebt? Verzeker je ervan dat je steeds stappen zet in de richting van je levensdoelen.
  • En, vooral, realiseer je dat de weg cq de reis zelf het doel is. Lees b.v. het gedicht Ihtaka van de Griekse dichter Konstantínos Kaváfis. 

Inspirerende films en documentaires waarin perspectief/wijsheid een belangrijke rol speelt:

  • Mary Poppins (VS, 1964)
  • Stalker (, 1979,Rusland)
  • Gandhi (1982, India, Groot-Brittannië, V.S.)
  • Little Buddha (1993, VS)
  • Antonia (1995, Nederland)
  • Tast of Cherry (1997, Iran)
  • The Wind Will Carry Us (1999, Iran)
  • The Matrix (1999, VS, Australië)
  • Spring Forward (2000, VS)
  • Life as a house (2001, VS)
  • Valentin (2002, Argentinië)
  • Whale Rider (2003, Nieuw-Zeeland)
  • Crash (VS, 2004)
  • The King’s Speech (2010, Groot-Brittannië)
  • Star Wars (diverse jaartallen, VS)
  • Down to Earth (2015, documentaire, VS)
  • The Shack (2017, VS)

Bronnen onder meer:

  • Positive Psychology at the Movies 2. Using Films to Build Characterstrenghts and Well-Being. 2nd Edition. Niemiec, R.M., Wedding, D. (2014). Boston: Hogrefe Publishers.
  • 340 Ways to Use VIA Character Strenghts by Tayyab Rashid & Afroze Anjum. University of Penssylvania, 2005.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

[1] Voor deze en andere oefeningen kan men gratis de VGZ Mindfulness coach app downloaden, zonder dat men verzekerd hoeft te zijn bij VGZ.