Het is bekend dat humor, meer dan wat voor menselijke kwaliteit ook, een heilzame afstand tot een situatie kan bewerkstelligen en een vermogen om erboven uit te stijgen, als is het maar voor een paar seconden. Viktor E. Frankl (psychiater en holocaustoverlevende)
Van harte lachen is een goede manier om innerlijk te joggen zonder dat je de deur uit hoeft. Norman Cousins in Anatomy of an Illness
De kwaliteit humor omvat volgens Peterson en Seligman (2004) de volgende drie elementen:
- De speelse herkenning, plezier in en of het scheppen van ongerijmdheid.
- Een gelijkmoedige en vrolijke kijk op tegenslag die iemand in staat stelt om de lichte kant van een situatie in te zien.
- Het vermogen om anderen aan het glim(lachen) te brengen.
Deze onderzoekers benadrukken een vorm van humor die moreel gezien goed is en die mensen verder brengt, in die zin dat humor helpend kan zijn om wanhoop te boven te komen en de gezondheid te verbeteren. McGhee (1999) die er vanuit gaat dat speelsheid aan de basis ligt van humor, stelt dat lachen een gunstige uitwerking heeft op onder meer het immuunsysteem, het cardiovasculaire systeem (hart- en bloedvaten), het ademhalingssysteem en het musculaire systeem (de spieren). Voordelen voor de geestelijke gezondheid die hiermee samenhangen zijn onder andere verminderde stress, -angst, -onrust, een toegenomen gevoel van vreugde, een gevoel van controle en optimisme. Peterson en Seligman benadrukken dat humor en speelsheid kwaliteiten zijn met een toegevoegde waarde die met name nuttig zijn als ze gecombineerd worden met een andere kwaliteit, bijvoorbeeld vriendelijkheid.
Aanraders om het leven met meer humor te benaderen en (daardoor) lichter te leven:
- Probeer het effect van je glimlach uit. Je kunt jezelf als een casestudie gebruiken (zie evt. ook de documentaire van Norman Cousins). Ga bijvoorbeeld naar een sociale plek (zoals een winkelcentrum of een sportieve bijeenkomst) en glimlach naar iedereen die je ontmoet. Maak oogcontact en merk op wat voor effect je gedrag op jezelf en anderen heeft. Probeer hetzelfde uit, maar dan op een misnoegde, verveelde manier. Merk op wat jezelf ervaart en hoe anderen reageren. Welke verschillen vallen het meest op? Welk pad wil je volgen? Een echte aanrader in dit kader is de film Groundhog Day [1](1994), waarin Phil (Bill Murray) van een chagrijnige, alleen op zichzelf gerichte, man transformeert in een uiterst beminnelijk mens en zo een bron van liefdevolle vriendelijkheid wordt omdat hij er eindelijk achter is gekomen waar het in het leven om gaat, waardoor hij zelf uiteindelijk ook echt gelukkig wordt.
- Probeer het vermakelijke en de lichte kant in zoveel mogelijk situaties te zien, juist ook in moeilijke situaties. In aanvulling hierop kun je aan het einde van de dag bedenken wat de drie grappigste dingen waren die je hebt meegemaakt of waarin je een aandeel had. Wat vond je met name grappig in die situaties? Eventueel kun je ze opschrijven.
- Sluit vriendschap met iemand met veel gevoel voor humor en spreek daar regelmatig mee af.
- Probeer elke week een film te zien uit je favoriete komediegenre. Bekijk eerst wat je lievelingscategorie is. Bijvoorbeeld een luchtige film zoals Alice in Wonderland, een klassieker als Forest Gump of bijvoorbeeld een zwarte komedie van Tim Burton.
- Wat zou een komiek zeggen? Vraag jezelf dit af, elke volgende keer als je je overweldigd voelt. Komieken maken grappen over zichzelf, lachen om hun problemen, en maken grappen over anderen om hen heen. Zij herinneren ons eraan om speels te blijven en onszelf niet te serieus te nemen, zelf als het leven uiterst serieus lijkt te moeten worden genomen. Komieken realiseren zich de ambiguïteit en grilligheid in situaties die verbonden is aan humor en ze kunnen nauwkeurig de vinger leggen op opgeblazenheid, hoogmoedigheid en arrogantie.
Films waarin humor in diverse verschijningsvormen een belangrijke rol speelt:
- Zorba the Greek (1964, Engeland, Griekenland)
- Amadeus (1984, VS)
- Groundhog Day (1993, VS)
- Ridicule (1996, Frankrijk)
- La vita è bella (1997, Italië)
- Patch Adams (1998, VS)
- Murderball (documentaire, 2005, VS)
- Intouchables (2011, Frankrijk)
- Youth (2015, Italië)
- Toni Erdman (2016, Duitsland)
- The Other Site of Hope (2017, Finland)
- Le Grand Bain (2018, Frankrijk)
- Riders of Justice (2020, Denemarken)
- The Duke (2020, Groot Brittannië)
Bronnen onder meer:
Humor as survival training for a stressed-out world: The 7 humor habits program. McGhee , P.E. (2010). Bloomington, IN; Author House.
Positive Psychology at the Movies 2. Using Films to Build Characterstrenghts and Well-Being. 2nd Edition. Niemiec, R.M., Wedding, D. (2014). Boston: Hogrefe Publishers.
PS Heb je zelf een tip voor een goede film op dit gebied, laat het dan weten, het wordt zeer gewaardeerd!
[1] Het script van Groundhog Day is geschreven door Danny Rubin,een zenboeddhist, die zocht naar een manier om de essentie van de leer van Boeddha in een vorm te gieten die de westerse ziel aanspreekt.