Echt goede films zijn niet alleen maar bedoeld om naar te kijken. Zij zijn bedoeld als inspiratiebron om onze verbeeldingskracht en creativiteit te versterken waardoor we het beste uit onszelf kunnen halen
Kent Sanders[1]
Ik denk dat ik er met mijn schilderijen voor kan zorgen dat mensen zich meer levend voelen
Vincent van Gogh (in de film At Eternity’s Gate)
Een creatief persoon is iemand die zowel qua ideeën als gedrag origineel is en/of kan inspelen op veranderingen in zijn of haar omgeving en daardoor een betekenisvolle bijdrage kan leveren aan het eigen leven en/of dat van anderen (Peterson & Seligman, 2004).
Creativiteit kan onderscheiden worden in creativiteit met een grote C en creativiteit met een kleine c.
Grote C creativiteit (Simonton, 2000) wordt getypeerd door uitzonderlijke originaliteit en vindingrijkheid die overduidelijk is waar te nemen door anderen. Hierbij kan men denken aan de creaties van beroemde schilders, dichters en filmmakers.
Kleine c creativiteit verwijst naar de dagelijkse creativiteit of vindingrijkheid, waarin mensen creatieve oplossingen verzinnen op de dagelijkse problemen waar ze mee te maken krijgen.
Creativiteit houdt ook het proces van flow in, dat wil zeggen een bewustzijnsstaat waarin men ervaart dat dingen op een automatische, moeiteloze, en sterk gefocuste manier gaan. Dit wordt ook wel genoemd in de “zone” zijn, waar men zowel vrij is van afleidingen, gepreoccupeerd zijn met zichzelf, als van zorgen. Een goed voorbeeld van in de “zone” of aandachtig aanwezig zijn is de scène The Field in de film The Legend of Bagger Vance (2000), een film die gebaseerd is op het Indiase epos de Bhagavad Gita. Hierin leert de door de eerste wereldoorlog getraumatiseerde golfspeler Junnah op een andere manier, d.i. mindful waar te nemen, waardoor hij niet alleen volledig één wordt met wat hij aan het doen is (het golfspel), maar ook met de wereld om hem heen. In deze bewustzijnstoestand presteert iemand optimaal, vandaar dat ook veel topsporters leren hoe ze in de “zone” kunnen komen.
De film At Eternity’s Gate (2018) over het leven van Vincent van Gogh laat de relatie zie tussen grote C creativiteit en de hierboven beschreven bewustzijnsstaat, waarbij van Gogh in staat is een uitzonderlijke mate van schoonheid te ervaren en dit met behulp van zijn schilderijen tracht over te brengen op de kijker[2]. Inspirerende voorbeelden van kleine c creativiteit zijn onder meer La Vita è Bella (1997), The Terminal (2004) en Hors Normes (2019). Zie verder ook de lijst met aanbevolen films hieronder.
Aanraders om creatiever in het leven te staan:
- Lees verhalen, boeken of kijk naar films (zie de lijst hieronder) over bekende creatieve personen om te ontdekken wat hen uniek maakt(e).
- Reserveer regelmatig tijd voor creatieve bezigheden waar je het meest plezier in hebt. Denk minder aan resultaten, geld, roem en/of status die daar het gevolg van kunnen zijn, maar bekwaam je erin om zo volledig mogelijk op te gaan in de bezigheid zelf.
- Oefen met divergent (afwijkend) denken. Onderzoek heeft aangetoond dat wanneer mensen vastlopen m.b.t. de oplossing van een probleem, het helpend kan zijn om tijdelijk afstand te nemen van het probleem en met iets anders aan de slag te gaan. Hierdoor kan ruimte ontstaan voor onbewuste creatieve ideeën.
- Beoefen de een of andere vorm van meditatie. Onderzoek heeft aangetoond dat er een directe verbinding bestaat tussen mindfulness en creativiteit. Harvard wetenschapper Ellen Langer (2005) stelt dat als we op een aandachtige manier creatief zijn de omstandigheden van dat moment ons ingeven wat te doen.
- Stel een originele en praktische lijst met oplossingen op gericht op uitdagingen waar jijzelf of anderen uit je omgeving mee geconfronteerd worden.
Films waarin creativiteit een belangrijke rol speelt:
- La Vita è Bella (1997, Italië)
- The Legend of Bagger Vance (2000,VS)
- A Beautiful Mind (2001, VS)
- Etre et avoir (2002, Frankrijk)
- Pans’ Labyrinth (2006, Mexico)
- Rosso come il cielo (2007, Italië)
- Alice in Wonderland (1951/2010)
- Monsieur Lazhar (2011, Canada)
- At Eternity’s Gate (2018, VS/Engeland/Frankrijk)
- Hors Normes (2019, Frankrijk)
- The Cave (2019, Syrië/Denemarken)
Bronnen onder meer:
Positive Psychology at the Movies 2. Using Films to Build Characterstrenghts and Well-Being. 2nd Edition. Niemiec, R.M., Wedding, D. (2014). Boston: Hogrefe Publishers.
340 Ways to Use VIA Character Strenghts by Tayyab Rashid & Afroze Anjum. University of Penssylvania, 2005.
[1] schrijver, musicus en hoogleraar, specialisaties theologie, kunst en techniek. Een specialiteit van hem is mensen helpen om toegang te verkrijgen tot hun creatieve potentieel.
[2] Een aanrader voor de liefhebbers is het boek: Eigenzinnig kunstzinnig. De visie van Carl Jung op kunst Tjeu van de Berk (2009). Zoetermeer: uitgeverij: Meinema.