“Fear can hold you prisoner. Hope can set you free.” Andy Dufresne in The Shawshank Redemption
De eerste positieve psychologiekwaliteit die aan de orde komt in deze blog is hoop. Hoop behoort evenals vitaliteit, nieuwsgierigheid (in de goede zin van het woord), liefde en dankbaarheid tot de vijf levenssatisfactiekwaliteiten, dat wil zeggen kwaliteiten die verbonden zijn met tevredenheid met het leven. In de vroegchristelijke kerk waren de drie goddelijke deugden Geloof, Hoop en Liefde, afkomstig uit de Psychomachia, belangrijk. In dit zinnebeeldige gedicht uit de vierde eeuw wordt de strijd van de ziel voorgesteld als een gevecht tussen de zeven deugden en de zeven ondeugden. De apostel Paulus en later de Duitse kerkhervormer Luther (1483 tot 1546) stelden dat alles wat er op deze wereld wordt gedaan, voortkomt uit hoop. Uit onderzoek is gebleken dat de levenssatisfactiekwaliteit hoop het allersterkst samen hangt met welbevinden. Het gezegde is niet voor niets “hoop verloren al verloren”.
Wat is hoop nu precies? Hoop kan omschreven worden als een positieve emotie die gebaseerd is op het feit dat je succesvol bezig bent om stappen richting je doel te zetten.
Kort gezegd zijn er twee reacties mogelijk op moeilijkheden of tegenslag: wanhoop of hoop. Bij wanhoop ontstaat er een neerwaartse spiraal. Angst en onzekerheid veroorzaken stress, waardoor er verdriet en zelfs schaamte kunnen ontstaan. Alle aandacht voor positieve dingen gaat verloren, evenals de verbondenheid met anderen om je heen.
Bij hoop zie je wel degelijk wat er aan de hand is. Hoop zorgt echter, in tegenstelling tot wanhoop, voor een opwaartse spiraal! De aandacht voor positieve dingen neemt toe, zodat je liefde en dankbaarheid en andere kwaliteiten kunt voelen en de verbondenheid met belangrijke anderen groter wordt.
Adviezen om (meer) hoop te verkrijgen:
- Probeer je situaties te herinneren waarin je moeilijkheden of tegenslagen overwonnen hebt.
- Bedenk waar je over één of vijf jaar wilt zijn in je leven en wat je dan bereikt wilt hebben. Maak een (globaal) plan en evalueer dat regelmatig
- Omring jezelf met optimistische en toekomstgerichte mensen, met name als je met tegenslag te maken hebt.
- Lees een boek over iemand die ondanks moeilijkheden en tegenslagen zijn of haar doelen heeft bereikt. Hier een paar voorbeelden: De lange weg naar de vrijheid door Nelson Mandela (2017), De Amerikaanse Prinses (2017) door Annejet van der Zijl. De Keuze van Edith Eva Eger (2018).
- Bekijk films waarin hoop een belangrijke rol speelt. In de films waarin hoop centraal staat hebben de hoofdpersonen vaak met veel moeilijkheden en tegenslagen te maken. Zij weigeren echter om op te geven omdat zij hoop hebben op een betere toekomst.
Films waarin hoop een belangrijke rol speelt:
- Stalker (1979, Rusland)
- The Shawshank Redemption (1994, V.S.)
- Good Will Hunting (1997, V.S)
- Patch Adams (1998, VS)
- La Vita è Bella (1998, Italië)
- Pay it Forward (2000, V.S.)
- Freedom Writers (2007, V.S.)
- The Bucket List (2007, V.S.)
- Happy go Lucky (2008, Verenigd Koninkrijk)
- We Bought a Zoo (2011, V.S.)
- Interstellar (2014, V.S.)
- Ballon (2019, Duitsland)
- The Invisible Life of Eurídice Gusmão (2019, Brazilië/ Duitsland)
-
The Unlikely Pilgrimage of Harold Fry (2023, Verenigd Koninkrijk)
Bronnen onder meer:
Positive Psychology at the Movies 2. Using Films to Build Characterstrenghts and Well-Being. 2nd Edition. Niemiec, R.M., Wedding, D. (2014). Boston: Hogrefe Publishers.
Positieve Psychologie in de Praktijk. Bannink, F. (2011). Amsterdam: Hogrefe Uitgevers
340 Ways to Use VIA Character Strenghts by Tayyab Rashid & Afroze Anjum. University of Penssylvania, 2005. Tayyab Rashid.