In de vorige blog is aandacht besteed aan de vele mogelijkheden van de film. In deze blog worden oefeningen beschreven om een en ander in praktijk te brengen *.
Maar eerst wat opmerkingen vooraf. Als je naar kunst kijkt, bijvoorbeeld naar een schilderij of een goede film, zoek je in feite naar iets in jezelf, naar een beweging in jezelf. Dit gaat voorbij woorden, denken en logica. Je zoekt naar iets wat resoneert en wat je niet uit kunt leggen. Het gaat om een diffuus, gevoelig gebied waarbij de blik meer naar binnen gaat. In eerste instantie kijken we vaak alleen naar bijvoorbeeld een film. Als iemand je uitleg geeft kan kijken overgaan in zien. Daarom kan het zinvol zijn om vooraf goede recencies over een film te lezen zodat je meer uit dit medium kunt halen. Een volgende stap is gewaarzijn. Gewaarzijn is de stille onveranderlijke achtergrond waarin alle veranderingen van het bewustzijn worden opgemerkt. Bij gewaarzijn in relatie tot de film gaat het erom dat je zowel in contact bent met de film als met je lichaam en kijkt naar je denken. Hieronder volgt een oefening in gewaarzijn.
Zorg ervoor dat je comfortabel zit voor je een film gaat bekijken. Breng je aandacht eerst naar je lichaam, zonder dat je je daarvoor inspant, en daarna naar je ademhaling. Adem in en uit op een natuurlijke wijze. Besteed enige tijd aandacht aan hoe je ademhaalt terwijl je niets aan je ademhaling probeert te veranderen. Besteed ook aandacht aan delen van je lichaam waar je spanning voelt. Als je je hiervan bewust wordt, laat je adem dan naar deze delen van je lichaam toe gaan. Om spanning te verminderen kun je experimenteren met ademen naar elk deel van je lichaam dat gespannen is. Forceer je ademhaling nooit.
Je milde aandacht is voldoende om je te helpen om meer aanwezig en gebalanceerd te zijn, omdat die spontaan je ademhaling corrigeert en verdiept als het nodig is. Observeer je ervaring zonder kritisch te zijn of commentaar te leveren. Als je bijvoorbeeld merkt dat je aan het oordelen bent of je zorgen aan het maken bent, observeer dan de aard van je innerlijke dialoog als je terugkeert naar je ademhaling. Leg oordelen en zorgen bewust terzijde.
Zodra je kalm en gecentreerd bent kunt je gaan beginnen met het kijken naar de film. Het merendeel van de diepere inzichten ontstaan wanneer je zowel aandacht besteed aan het verhaal als aan jezelf. Breng gedurende het kijken je innerlijke aandacht naar een volledig lichaamsbewustzijn. Dit houdt in dat je je bewust bent van zowel je hoofd, je hart als je buik, kortom van alle delen van je lichaam. Zo nu en dan kun je aandacht besteden aan je ademhaling vanuit een innerlijk aandachtsgebied – je subtiele, altijd aanwezige intuïtieve kern. Observeer hoe de beelden, de ideeën, conversaties, en karakters in de film je ademhaling beïnvloeden. Probeer niet te analyseren als je aan het kijken bent. Wees volledig aanwezig bij de ervaring.
Na het bekijken van de film kun je op het volgende reflecteren:
Herinner je je wanneer je ademhaling veranderde toen je de film bekeek? Kan dit een aanwijzing zijn dat iets je uit balans bracht?
Vraag jezelf het volgende af: Als een deel van de film dat je raakte (in positieve of negatieve zin) een van je dromen was geweest, hoe zou je dan de symboliek daarin geduid hebben?
Merk op wat je aansprak of juist niet of waar je zelfs een afkeer van had in de film. Welke karakters spraken je met name aan en welke juist niet? Heb je je kunnen identificeren met een van de karakters?
Waren er een of meer karakters in de film die gedrag vertoonden dat jij ook zou willen nastreven? Ontwikkelden zij bepaalde competenties of andere capaciteiten die jij ook zou willen ontwikkelen?
Merk op of er aspecten waren in de film die met name moeilijk waren om naar te kijken. Kan dit gerelateerd zijn aan iets dat je wellicht onderdrukt hebt (schaduw)? Het ontdekken van onderdrukte aspecten in je psyche kan positieve kwaliteiten vrijmaken en je meer volledige en authentieke zelf helpen openbaren.
Heb je iets ervaren dat je verbond met je innerlijke wijsheid of “hoger zelf” terwijl je naar de film keek?
Het kan helpend zijn om de antwoorden op te schrijven.
NB Als sommige van de genoemde richtlijnen bruikbaar voor je blijken te zijn bij het bekijken van films, kun je overwegen om ze ook in je dagelijks leven toe te passen. Deze richtlijnen zijn bedoeld om je te helpen beter te leren waarnemen zodat je kwaliteit van leven kan toenemen.
Bronnen:
P. Thissen: Mindfull in het museum (Gemeentemuseum den Haag 14-12-2016)
B. Wolz (www.cinematherapy.com). NB Op deze website staan onder Index diverse speelfilms gerubriceerd op onderwerp, bijvoorbeeld onder het kopje Inspiratie: films over de ‘zoektocht naar betekenis’ of ‘het verkrijgen van hoop en bemoediging/vernieuwing’ en onder het kopje Persoonlijke issues: films die ‘boosheid en vergeving’ of het ‘nastreven van persoonlijke doelen en waarden’ als onderwerp hebben.
* Zoek indien nodig goede psychologische hulp voor je met de oefeningen gaat beginnen
De speelfilm, uiteraard ter vermaak, maar de film heeft meer mogelijkheden. Dit medium kan ons ook helpen om (innerlijke) deuren te openen waardoor we kunnen helen en tot bloei kunnen komen.