Geplaatst op

Sociale intelligentie (emotionele intelligentie, persoonlijke intelligentie)

Ware intelligentie betreft zowel boekenwijsheid als “slimheid van de straat”.

Je kunt al je punten verliezen als je één van deze dingen doet. Een: als je huilt. Twee: als je om je moeder vraagt. Drie: als je hongerig bent en om een snack vraagt! Vergeet het!

La Vita è Bella

Sociaal intelligente mensen zijn zich bewust van de emoties en intenties van zichzelf en anderen. Wat de situatie ook is, ze proberen om iedereen erbij te betrekken en zich comfortabel en gewaardeerd te laten voelen. Sociaal intelligente mensen zijn opmerkzaam ten aanzien van  de gevoelens van anderen en ook  zijn ze eerlijk over hun eigen emoties. Tenslotte zijn ze er in het algemeen bedreven in om gezonde relaties te koesteren.

Een mooi voorbeeld van sociale intelligentie is te vinden in de film La Vita è Bella (1997) waarin de Italiaanse Jood – Guido – zijn zoontje  – Giosué – helpt om (emotioneel) te overleven in een naziconcentratiekamp door te doen alsof het om een spel gaat waarbij hij punten kan winnen. Als Giosué voldoende punten in dit spel verzamelt kan hij een tank winnen, aldus zijn vader. Dit geeft het jongetje perspectief, ondanks de barbaarse omstandigheden binnen het kamp. Door de liefde en ongelooflijke creativiteit van zijn vader blijft hem zo een oorlogstrauma bespaard.

Uit allerlei onderzoek is duidelijk geworden dat je als mens beter af bent met veel sociale intelligentie dan met een hoog IQ. Je hebt een aangenamer leven en de mensen met wie je verkeert ook. Wat zou het mooi zijn als (wereld)leiders langs de meetlat van sociale intelligentie zouden worden gelegd voor ze bijvoorbeeld president mogen worden!

Wat kenmerkt mensen met een hoge sociale intelligentie

  1. Je bent nieuwsgierig naar mensen die je nog niet kent.
  2. Je bent een goede leider.
  3. Je weet waarin je goed bent en ook waarin je slecht bent.
  4. Je kunt anderen je onverdeelde aandacht geven.
  5. Als je van slag bent weet je precies waarvan.
  6. Je kunt met de meeste mensen goed opschieten.
  7. Je vindt het belangrijk om een goed en gewetensvol mens te zijn.
  8. Je bent in staat en bereid om je eigen dingen opzij te schuiven om een ander te helpen.
  9. Je bent goed in het aflezen van de emoties van anderen aan hun gezichtsuitdrukking.
  10. Je vertrouwt op je intuïtie.

Je kunt je sociale intelligentie desgewenst op de volgende manier vergroten

  • Benoem plezierige en onplezierige gevoelens terwijl je ze ervaart. Leer je emoties te monitoren gedurende de dag en niet alleen op tijden waarop ze intens zijn. Dit houdt in dat je je ervan bewust bent, wanneer je een gevoel ervaart. Neem er een week voor om je emoties regelmatig bij te houden (bijvoorbeeld elk uur), wat voor emotie je ook ervaart. Dit kan je helpen om je emotionele mozaïek te ontdekken. NB Door te oefenen met het cultiveren van bepaalde gevoelens zoals bijvoorbeeld dankbaarheid (zie evt. blog dankbaarheid) zul je merken dat je dit gevoel steeds vaker zult ervaren (wat je aandacht geeft groeit!). Zo kan bijvoorbeeld dankbaarheid een grondtoon worden in je leven.
  • Gebruik films als een hulpmiddel. Welke films (zie eventueel deze of overige blogs) roepen emoties op als boosheid, irritatie, bedroefdheid, angst en blijdschap? Ga er van uit dat elke film emoties oproept – zelfs als je reactie mild is – en bekijk of je kunt identificeren waarom die emotie je opvalt op het moment dat je die emotie ervaart.
  • Vraag je af wanneer je een emotie of een gevoel ervaart het volgende af: Is de emotie of het gevoel helpend? Wordt je erdoor gemotiveerd of juist beperkt? Vraag je ook af waarom voel ik me zo? Waarom voelt de ander zich zo?
  • Verzamel voorbeelden van sociale intelligentie. Kijk bijvoorbeeld naar onderstaande films. Kijk naar de verbale en non-verbale uitdrukkingen en nuances van de protagonisten. Waar denken ze specifiek aan? Hoe stemmen ze zich af op de gedachten en de gevoelens van anderen? Welke strategieën gebruiken ze om effectief te reageren?
  • Luister naar anderen met onvoorwaardelijk respect.

Films  waarin sociale intelligentie een belangrijke rol speelt:

  • The Good, the Bad, and the Ugly (1966, Italië/ Spanje/Bondsrepubliek Duitsland/V.S.)
  • Paper Moon (1973, V.S.)
  • Children of a Lesser God (1986, V.S.)
  • Driving Miss Daisy (1989, V.S.)
  • Un Homme et une Femme (1996/Frankrijk)
  • La Vita è Bella (1997, Italië)
  • The Five Senses (1999, Canada)
  • K-Pax (2001, V.S/Duitsland)
  • Don’t Come Knocking (2005, Frankrijk, Duitsland, V.S.)e
  • An Education (2009, Groot-Brittannië)
  • Another Year (2010, Groot-Brittannië)
  • Birdman (2014, V.S.)
  • Boyhood (2014, V.S.)
  • Whiplash (2014, V.S.)
  • An (2015, Japan)
  • Western (2017, Duitsland/Oostenrijk/Bulgarijë)
  • Hors Normes (2019, Frankrijk)

Bronnen onder meer:

Positive Psychology at the Movies 2. Using Films to Build Characterstrenghts and Well-Being. 2nd Edition. Niemiec, R.M., Wedding, D. (2014). Boston: Hogrefe Publishers.

340 Ways to Use VIA Character Strenghts by Tayyab Rashid & Afroze Anjum. University of Penssylvania, 2005. Tayyab Rashid.

Welingelichte kringen.nl

 scienceofpeople. com

Geplaatst op

Voorzichtigheid (voorzichtig zijn en geen onnodige risico’s nemen)

Voorzichtigheid is de voetafdruk van wijsheid                                       Amos Bronsom Alcott (o.m. filosoof)

Er is een tijd voor durven en een tijd voor voorzichtigheid, en een wijs man weet wat er nodig is

John Keating (Robin Williams) in  Death Poets Society

Voorzichtigheid wordt ook wel de moeder van alle deugden genoemd. In de huidige coronacrisis is deze deugd belangrijker dan ooit. We kunnen er immers ons eigen leven en dat van anderen mee redden. Zeker in dit geval is deze kwaliteit sterk gerelateerd aan zelfregulering en volharding, twee andere kwaliteiten  : afstand houden, je handen veelvuldig wassen, mondkapje op, je laten testen als je verkoudheidsklachten hebt, etc., etc. Geen eenvoudige opgave omdat zo lang allemaal vol te houden! Het lukt zelfs immers politici die het ons voorschrijven niet altijd!

Samen met matigheid, standvastigheid en gerechtigheid is voorzichtigheid een van de kardinale deugden die hooglijk  werden gewaardeerd door filosofen in de Oudheid, waaronder Plato. In het Christendom zijn deze vier klassieke deugden opgenomen in de zeven deugden. Kardinaal is afkomstig van het Latijnse woord cardo: scharnier(pin), hengsel waarop een deur rust. Het zijn de kern- of spil-deugden: de deugden “waar het om draait”. Ze zijn extra belangrijk omdat ze in elke andere deugd voorondersteld worden. Bijvoorbeeld: wie op onvoorzichtige of onrechtvaardige wijze vriendelijk zou zijn, of wie geen maat weet te houden in zijn vriendelijkheid, of niet de moed heeft om ook vriendelijk te zijn als dat gevaar oplevert, die beheerst  niet echt de deugd van de vriendelijkheid. Voorzichtigheid is gerelateerd aan het Griekse principe van het gouden midden. Ook in het Boeddhisme speelt de middenweg een belangrijke rol.

Rashin en Anjum (2005) omschrijven voorzichtigheid als volgt: Voorzichtigheid is een praktische oriëntatie  met betrekking tot toekomstige doelen. Het houdt in voorzichtig zijn voor wat betreft de keuzes die men maakt, geen onnodige risico’s nemen en lange termijndoelen voor ogen houden wanneer men korte termijn besluiten neemt. Voorzichtige individuen monitoren hun gedrag en houden impulsiviteit in toom en anticiperen op de consequenties van hun acties. Deze kwaliteit is niet synoniem met vrekkigheid of verlegenheid, maar houdt  een intelligent en efficiënt perspectief in om grotere doelen in het leven te bereiken.

Tips om aan de slag te gaan met (meer) voorzichtigheid

  • Denk twee keer na voordat je iets zegt. Doe deze oefening minstens tien keer in een week en schrijf het effect hiervan op.
  • Visualiseer de consequenties van je beslissingen op een termijn van één, tien en vijf jaar.
  • Neem belangrijke besluiten wanneer je relaxed bent en niet als je je angstig of depressief voelt.
  • Overleg zo nodig met belangrijke anderen voordat je een beslissing neemt.
  • Bestudeer de karakters in bijvoorbeeld The Girl With the Dragon Tattoo, Driving Miss Daisy en The Queen. Hoe laten ze discretie, behoedzaamheid en voorzichtigheid zien in hun gedrag? De acteurs en actrices laten op briljante wijze de subtiliteit in hun karakters zien – met hun gezichtsuitdrukking, gebaren, kleine gedragingen, woordkeus, maar ook in wat niet gezegd of uitgedrukt wordt. Dit is niet zonder bedoeling. Wat vertelt je dit over wat de karakters werkelijk denken en voelen? Waarom maken ze gebruik van voorzichtigheid? Welke “selftalk” zouden ze gebruiken om deze kwaliteit na te leven?

 Films  waarin voorzichtigheid een belangrijke rol speelt:

  • Stalker (1979, Rusland)
  • Driving Miss Daisy (1989, V.S.
  • The Shawshank Redemption (1994, V.S.)
  • Sense and Sensibility (1995, Groot-Brittannië)
  • As Good As Its Gets (1997, V.S.)
  • The Road Home (1999, China)
  • Not One Less (1999, China)
  • The Story of the Weeping Camel (2003, Duitsland/Mongolië)
  • The Darwin Awards (2006, V.S.)
  • The Queen (2006, Groot-Brittannië)
  • Hancock (2008, V.S.)
  • The Taking of Pelham (2009, V.S.)
  • Youth in Revolt (2009, V.S.)
  • The Girl With the Dragon Tattoo (2011, V.S.)
  • An (2015, Japan)

Bronnen onder meer:

Positive Psychology at the Movies 2. Using Films to Build Characterstrenghts and Well-Being. 2nd Edition. Niemiec, R.M., Wedding, D. (2014). Boston: Hogrefe Publishers.

340 Ways to Use VIA Character Strenghts by Tayyab Rashid & Afroze Anjum. University of Penssylvania, 2005. Tayyab Rashid.

 

 

 

 

Geplaatst op

Nederigheid

Als je nederig bent zal niets je raken, lof noch schande, omdat je weet wie je bent

Moeder Theresa

Het kenmerk van een ware held is nederigheid

Kung Fu Panda

Robert Long zong het vroeger al: dankbaar moet je zijn, nederig en klein. Niet bepaald een reclame voor de kwaliteit nederigheid! Mogelijk is dit het gevolg van het feit dat nederigheid ten onrechte geassocieerd wordt met een lage zelf-waardering en nietswaardigheid.  Waarachtige nederigheid houdt echter het volgende in: een accurate inschatting van de eigen  mogelijkheden,  erkenning van de eigen beperkingen, openheid voor nieuwe ideeën, de eigen successen in perspectief kunnen zetten, de waarde van alles en iedereen kunnen zien en “zichzelf kunnen vergeten”[1] (Tangney, 2000, 2002).

Het woord nederigheid is etymologisch gerelateerd aan het Latijnse woord humilis (laag, deemoedig) en humus (aarde); mensen die deemoedig zijn, zijn psychologisch gezien geaard en “down to earth”. Hoewel nederigheid verwant is aan bescheidenheid, kan nederigheid gezien worden als een interne kracht, die gerelateerd is aan het besef dat men niet het centrum van het universum is, wat uiterst bevrijdend kan zijn!  In The Trumanshow (1998), die gebaseerd is op de mythe van de Grot van Plato, wordt dit op weergaloze wijze weergegeven.

In tegen stelling tot nederigheid is bescheidenheid  meer extern en gerelateerd aan gedragingen, zoals hoe men zich kleedt, iemands houding en publieke verklaringen.

Recente studies hebben de kwaliteit nederigheid gerelateerd aan vriendelijkheid. Mensen die nederig zijn, zijn meer behulpzaam naar mensen die in nood zijn, dan mensen die minder nederig zijn.  Ook zouden mensen met voornoemde kwaliteit genereuzer en meer vergevingsgezind zijn. Omdat nederigheid voorkomt dat mensen teveel met zichzelf bezig zijn en ook zorgt voor een beter begrip van zichzelf en van anderen, is het een relevante kwaliteit voor leiderschap, met name charismatisch leiderschap. Zie bijvoorbeeld de film Ghandi (1982).

Praktische tips:

  • Wees je bewust van je sterfelijkheid. De volgende Boeddhistische oefening kan daarbij behulpzaam zijn. Visualiseer je eigen dood. Stel jezelf bijvoorbeeld voor dat je lichaam vergaat in het graf. Deze oefening helpt om ons ervan bewust te maken dat we maar tijdelijk op deze aarde zijn. Leer jezelf aan om als je ’s morgens opstaat tegen jezelf te zeggen “ ik ben een schepsel dat zal sterven”. Dit kan helpen om te bitterzoete overgangen in het leven te waarderen. Variaties op deze oefening, genaamd “stervensreflectie” en “bewustzijn van sterfelijkheid” zijn bestudeerd door psychologen op het vakgebied van de positieve psychologie en zijn gerelateerd aan een toename in dankbaarheid ( Frias, Watkins, Webber, & Froh, 2011).
  • Erken je fouten en verontschuldig je naar anderen als dat nodig is.
  • Leer van narcisten. In het dagelijks leven, de wereldpolitiek en in films kunnen we zien wat deze mensen voor schade aan kunnen brengen. Dit kan helpend zijn om ons bewust te maken van de waarde van nederigheid en bescheidenheid. Het kijken naar de neiging van jezelf om op dingen aanspraak te maken, gevoelens van grandiositeit of superioriteit, en jezelf (te) belangrijk vinden, kan je vertellen hoe ver je nog te gaan hebt. Probeer voornoemde neigingen te beperken.
  • Probeer bescheiden te zijn. Mensen houden ervan om over zichzelf te praten, soms meer dan wat dan ook. Oefen jezelf erin om jezelf te “vergeten” door niet over jezelf te praten in bepaalde situaties of voor een bepaalde periode (bijvoorbeeld voor een dag). Zet je problemen en je behaalde successen opzij en besteed meer aandacht aan luisteren.
  • Loop blootsvoets en voel de aarde. Deze eenvoudige oefening kan verrassend behulpzaam zijn om je te helpen te verbinden met de aarde en meer “geaard” te worden.

Films die (meer) nederigheid kunnen bevorderen

  • The Pride of the Yankees (1942, V.S.)
  • The Keys of the Kingdom (1944, V.S.)
  • Monsieur Vincent (1946, Frankrijk)
  • Gandhi (1982, India/Groot-Brittannië)
  • The Fourth Wise Man (1985, V.S.)
  • Rainman (1988, V.S.)
  • The Trumanshow (1998, V.S.)
  • The Prince of Egypt (1998, V.S.)
  • Charisma (1999, Japan)
  • The Legend of Bagger Vance (2000, V.S.)
  • Son of the Bride (2001, Argentinië/Spanje)
  • The Tiger and The Snow (2005, Italië)
  • 10 Questions for the Dalai Lama (2006, V.S.)
  • Peaceful Warrior (2006, V.S.)
  • Fearless (2006, China/Hong Kong/V.S.)
  • Departures (2008, Japan)
  • Kung Fu Panda (2008, V.S.)
  • A Somewhat Gentleman (2010, Noorwegen)
  • The Two Popes (2019, Groot-Brittannië/ Italië / Argentinië/V.S.)
  • A Hidden Life (2019, Duitsland/V.S.)

Bronnen onder meer:

Positive Psychology at the Movies 2. Using Films to Build Characterstrenghts and Well-Being. 2nd Edition. Niemiec, R.M., Wedding, D. (2014). Boston: Hogrefe Publishers.

340 Ways to Use VIA Character Strenghts by Tayyab Rashid & Afroze Anjum. University of Penssylvania, 2005.

 

 

[1] Dit betekent natuurlijk niet dat je niet goed voor jezelf zorgt. Dat laatste is juist een voorwaarde om jezelf te kunnen vergeten!

Geplaatst op

Eerlijk en fair zijn en iedereen gelijk behandelen

Eerlijk en fair zijn betreft het vermogen van de mens om boven zijn of haar vooroordelen uit te stijgen

Wes Fessler, Amerikaanse schrijver

Dat wat we voor correct, goed en waar houden is correct, goed en waar voor iedereen, anders zijn we niet meer dan de een of andere roversstam.

King Arthur in First Knight

Deze kwaliteit, die onder de deugd gerechtigdheid valt,   staat op het ogenblik erg centraal in veel landen in de wereld als gevolg van de wrede dood van George Floyd; overal vinden er  demonstraties plaats tegen institutioneel en maatschappelijk racisme en hiermee samenhangende discriminatie. Er nemen ook opvallend veel mensen die zelf geen slachtoffer zijn van racisme, maar die zich  solidair verklaren, deel aan deze demonstraties. Inmiddels is er, in samenhang hiermee, een  beeldenstorm gaande waarbij beelden van historisch omstreden mensen, over het algemeen mannen, worden neergehaald. Eens werden ze geëerd werden om hun heldhaftigheid, waarbij er niet gekeken werd naar het leed van duizenden, zo niet miljoenen mensen, dat daardoor veroorzaakt werd. Leed wat in een aantal gevallen voortduurt tot in onze tijd, denk bijvoorbeeld aan psychologisch en lichamelijk geweld tegen de nakomelingen van hun tot slaaf gemaakte voorouders, zoals donkere voetbalspelers die geschoffeerd worden door spreekkoren en de dood van George Floyd. Op dit moment  lijkt er een begin van een wereldwijde maatschappelijk beweging gaande met als doel een samenleving waarin iedereen eerlijk en fair behandeld wordt.

Het leven en werk van Mohandas  (Mahatma) Ghandi is een mooi voorbeeld van het principe van eerlijk en fair zijn en iedereen gelijk behandelen. Voor wie hem nog niet heeft gezien, is de film Ghandi (1982) een aanrader.  Peterson en Seligman (2004) bespreken in dit kader twee tradities waarin moreel redeneren bestudeerd wordt: de gerechtigheids-redenering benadering en de zorg-redenering benadering. Eerstgenoemde benadering is met name gerelateerd aan de  theorie van Lawrence Kohlberg, die een theorie van morele ontwikkeling heeft ontwikkeld. In deze theorie worden 6 stadia onderscheiden  waarbij in het kader van deze blog vooral stadium 6 (post-conventioneel niveau) van belang is, omdat in dit stadium acceptatie van universeel ethische principes centraal staat. De zorg-redenering benadering met betrekking tot gerechtigheid   benadrukt dat  zorg en compassie belangrijke kwaliteiten zijn ten aanzien van de beslissing of een bepaalde handeling eerlijk en fair is.

Praktische toepassingen:

  • Probeer de volgende keer dat je een fout maakt dat aan jezelf en zo nodig aan de ander toe te geven.
  • Beschouw in het geval van morele dilemma’s beide kanten van de kwestie. Een cruciaal aspect hierbij is om daar niet alleen over te reflecteren, maar een en ander ook te bespreken met anderen. Inspirerende films in dit kader zijn The Trap, Police, Adjective, Counterfeiters of The Children Act.
  • Kijk of je vooroordelen koestert jegens mensen die afkomstig zijn uit een andere cultuur. Heb je negatieve gevoelens tegenover bijvoorbeeld Marokkaanse, Turkse of Antilliaanse mensen? Als dat het geval is, zijn deze gevoelens het gevolg van ervaringen, of gaat het echt om vooroordelen?
  • Neem stelling als mensen in je omgeving anderen discrimineren. Waar mogelijk altijd en overal. Ook als het ongemakkelijk is op een verjaardagsfeestje, in een winkel of op straat.
  • Zoek naar mogelijkheden om in contact te komen met andere culturen zodat je wereld groter wordt. Ga bijvoorbeeld een keer uit eten in een restaurant met een keuken uit het Midden-Oosten of ga naar een intercultureel festival.

Films waarin eerlijk /fair zijn en iedereen gelijk behandelen een belangrijke rol speelt:

  • Sullivans Travels (1941, V.S.)
  • 12 Angry Men (1957, V.S.)
  • To Kill a Mocking Bird (1962, V.S.)
  • The Burmese Harp (1965, Japan)
  • A Man for all Seasons (1966, Groot-Brittannië)
  • Serpico (1973, V.S.)
  • Norma Rae (1979, V.S.)
  • The Wave (1981, V.S.)
  • Ghandi (1982, India/Groot-Brittannië)
  • Crimson Gold (2003, Iran)
  • Motorcycle Diaries (2004, Argentinië)
  • The Counterfeiters (2007, Oostenrijk)
  • The Trap (2007, Servië)
  • Avatar (2009, Groot-Brittannië, V.S.)
  • Police, Adjective (2009, Roemenië)
  • In a Better World (2010, Denemarken)
  • Western (2018, Duitsland)
  • A Hidden Life (2019, Duitsland/V.S.)
  • The Perfect Candidate (2019, Saoedi-Arabië)

Bronnen onder meer:

Positive Psychology at the Movies 2. Using Films to Build Characterstrenghts and Well-Being. 2nd Edition. Niemiec, R.M., Wedding, D. (2014). Boston: Hogrefe Publishers.

340 Ways to Use VIA Character Strenghts by Tayyab Rashid & Afroze Anjum. University of Penssylvania, 2005.

 

 

 

Geplaatst op

Een open houding hebben en dingen van alle kanten kunnen bekijken

 

Als iemand in staat is om me te laten zien dat wat ik denk of doe niet goed is, wil ik dat met plezier veranderen, omdat ik de waarheid zoek, iets wat iemand nooit kan beschadigen. Het is de persoon die doorgaat met zelfmisleiding en onwetendheid die beschadigd wordt.

Marcus Aurelius, meditaties

Ik probeer je geest te bevrijden, Neo. Maar ik kan je alleen maar de deur laten zien. Jij bent degene die de deur door moet gaan.

Morpheus, die Neo aanmoedigt om dingen niet zo maar aan te nemen in The Matrix

Bij deze kwaliteit ligt het accent op logisch denken, redeneren en rationaliteit. Iemand die een  open houding heeft, is in staat om alle kanten van een opinie, idee, plan of geloof in ogenschouw te nemen, met name (ook) zaken die niet overeenkomen met zijn of haar eigen mening. Echter, hij of zij is daarbij eveneens kritisch (op een constructieve manier) en zal niet zomaar alles aannemen. Een belangrijk kenmerk van een open houding is ook dat iemand op basis van  “voortschrijdend inzicht”, bereid is van mening te veranderen als hij of zij inzichten opdoet die in tegenspraak zijn met verworven inzichten tot op dat ogenblik.

In het kader van het bovenstaande kan  een onderscheid gemaakt worden tussen een gefixeerde mind-set en een groei-mind-set. De gefixeerde mind-set omvat beperkt luisteren (naar anderen), rigiditeit, en het idee dat de eigen opvattingen superieur zijn aan die van anderen, terwijl de groei -mindset onder meer een open houding, flexibiliteit en veerkracht vereist. Dit stelt iemand in staat om te leren van zijn of haar fouten. Voor de groei-mindset zijn meerdere kwaliteiten of sterke kanten nodig. Met name de kwaliteiten een open houding hebben en nieuwsgierigheid in de goede zin van het woord zijn hierbij belangrijk.

Zeven strategieën om je geest meer te openen:

  1. Kom uit je comfortzone: We leven allemaal in de comfortzone waarin we ons veilig voelen, deze plek verlaten maakt ons bang omdat we niet weten wat we daarbuiten zullen aantreffen. Echter, om onze geest meer te openen is het belangrijk dat we die bekende ruimte verlaten om nieuwe dingen te proberen. Het is daarbij belangrijk om kleine stappen te zetten die je kunnen helpen om je comfortabeler te voelen in geval van onzekerheid, nieuwheid en verandering, tot ze een deel van je leven worden.
  2. Zet overal vraagtekens bij: Kinderen bevragen altijd van alles. Maar op een gegeven moment in ons leven stoppen we daarmee en accepteren we bijna alles onvoorwaardelijk. Om een open geest te ontwikkelen is het belangrijk dat we weer terugkeren naar die kinderlijke nieuwsgierigheid en ons opnieuw het waarom van alles afvragen. Op deze manier kunnen we zelfs díe dingen uitdagen die we altijd als vanzelfsprekend hebben ervaren, maar die mogelijk hun bestaansreden hebben verloren. Op dat moment kan onze wereld zich op een ongelooflijke manier uitbreiden.
  3. Wees niet bang om een vergissing te maken: We kunnen ons niet ontwikkelen als we bang zijn om fouten te maken. In plaats daarvan moeten we accepteren dat we, als we een ander pad inslaan, het normaal is dat we het soms verkeerd hebben. Dat is geen reden om gefrustreerd of ontmoedigd te raken. Onze fouten geven ons de gelegenheid om te leren en als mens te groeien waardoor we waardevolle lessen kunnen leren. Wanneer je jezelf de gelegenheid geeft om te falen, durf je paden in te slaan die vroeger door angst niet toegankelijk waren. Onthoud dat alleen degene die niets doet nooit iets verkeerds kan doen, maar daardoor ook niet als mens kan groeien.
  4. Erken je kwetsbaarheid: Een van de meest beangstigende dingen voor mensen is het erkennen van hun kwetsbaarheid. In een maatschappij die ons aanmoedigt om sterk te zijn is erkennen dat we kwetsbaar zijn not done. Echter, om een meer open geest te ontwikkelen moeten we eerst erkennen dat we niet alles weten en dat we niet onkwetsbaar zijn en dat we fouten kunnen maken. De oefening om je kwetsbaarheden te erkennen is een oefening in intellectuele nederigheid en wijsheid die erg stimulerend kan zijn.
  5. Laat de controle los: Je kunt je geest niet openen als je vasthoudt aan controle, aan je vooroordelen, je gebruikelijke manier van denken en doen. Als je nieuwe ideeën en ervaringen wilt toelaten in je leven, is het belangrijk om niet overal meer de controle over te willen hebben. Wanneer je begint te “stromen”, open je je ogen voor de wereld en je begint daarin allerlei schatten te ontdekken. Vasthouden aan controle is als met een beperkte visie door een tunnel rijden. Controle loslaten is als de wereld in 360 graden zien.
  6. Laat de behoefte om te oordelen los: Om een nieuw idee in onze al bestaande opvattingen in te passen is gemakkelijk. Wat moeilijker is, is om in onze mentale schema’s een ander en zelfs een idee dat ermee in tegenspraak is, op te nemen. Juist dat echter kan ons weer verder brengen in onze ontwikkeling. Om deze ideeën te laten binnenkomen moeten we ons oordeel tijdelijk opschorten, zodat we een psychologische afstand kunnen innemen die ons toestaat om de informatie zo objectief mogelijk te wegen. Vervolgens kunnen we besluiten of het nodig is om onze mentale schema’s te veranderen om er die ideeën in op te kunnen nemen.
  7. Open jezelf voor de wereld: De mensen, de natuur, de cultuur en zelfs de dingen die ons omringen vormen een indrukwekkende bron van inspiratie en kennis als we er voor open staan en kunnen ons in belangrijke mate verrijken. We hoeven alleen maar de intellectuele nederigheid te hebben om onze ogen ervoor te openen en er ons voordeel mee te doen. Zo kunnen bijvoorbeeld de mensen waarvan je het het minst verwacht je een waardevolle les leren.

Inspirerende films die een meer open houding en de bereidheid om zaken van verschillende kanten te bekijken kunnen bevorderen:

  • Rashômon (1950, Japan)
  • 12 Angry Man (1957, V.S.)
  • Solaris (1972, Rusland)
  • Stalker (1979, Rusland)
  • A Pure Formality (1994, Italië)
  • Before Sunrise (1995, V.S.)
  • Fargo (1996, V.S.)
  • The Matrix (1999, V.S./Australië)
  • No Man’s Land (2001, Bosnië)
  • Japanese Story (Australië, 2003)
  • Monsieur Ibrahim (Frankrijk, 2003)
  • The Terminal (2004, V.S.)
  • Before Sunset (2004, V.S.)
  • The Class (2008, Frankrijk)
  • Sherlock Holmes (2009, Groot-Brittannië)
  • Sherlock Holmes : A Game of Shadows (2011, Groot-Brittannië, V.S.)
  • Water (2015, India/Canada)
  • The Children Act (2017, Groot Brittannië)
  • Western (2017, Duitsland)

Bronnen onder meer:

Positive Psychology at the Movies 2; Using Films to Build Characterstrenghts and Well-Being. 2nd Edition. Niemiec, R.M., Wedding, D. (2014). Boston: Hogrefe Publishers.

340 Ways to Use VIA Character Strenghts by Tayyab Rashid & Afroze Anjum. University of Penssylvania, 2005.

https://psychology-spot.com/

 

 

Geplaatst op

Leergierig zijn (liefde voor het leren)

Liefde voor het leren is de meest noodzakelijke passie…daarin ligt ons geluk. Het is een gegarandeerde remedie die ons lijden kan verlichten, een oneindige bron van plezier.

Emilie du Chatelet ( Franse wiskundige, natuurkundige en schrijfster ten tijde van de Verlichting)

Akeelah: 5000. Ik heb ze allemaal geleerd, maar ik had wat hulp.
Dr. Larabee: Je moet heel goed voorbereid zijn.
Akeelah: weet u, toen ik een klein meisje was en mijn vader dood ging, huilde ik de hele tijd. Maar toen…vond ik iets dat hielp.
Dr. Larabee: wat was dat?
Akeelah: ik spelde en spelde en ik voelde me beter.
Misschien, als u aan haar denkt, kunt u proberen te spellen. Het kan misschien helpen.

Spellen als een passie en een manier om met ingrijpende gebeurtenissen om te gaan in de film Akeelah and the Bee[1]

Zowel de Franse Emilie als het 11-jarige Afro-Amerikaanse meisje Akeelah uit bovengenoemde film hebben een rijke bron van troost gevonden in het leren. Misschien wel een van de meest fantastische dingen van leren is dat een leergierig persoon nooit uitgeleerd raakt. Mensen voor wie deze kwaliteit tot hun kernkwaliteiten behoort, kunnen worden beschouwd als gezegende mensen, omdat het ze een bepaalde openheid naar de buitenwereld geeft, hoewel ze  natuurlijk ook met veel belangstelling hun innerlijke wereld kunnen onderzoeken.

Het is bijna onmogelijk om depressief of somber te zijn en je met enthousiasme en toewijding ergens in te verdiepen, zo is te zien  aan de opmerkingen van Emilie en Akeelah. De kwaliteit liefde voor het leren is overigens gerelateerd aan de kwaliteit nieuwsgierigheid (zie eerdere blog) met dát verschil dat het hier gaat om meer systematisch toevoegen van kennis aan wat men al weet. Nieuwsgierig zijn, in de goede zin van het woord, kan wel  helpend zijn om zoveel mogelijk te leren. Mensen die ervan houden om nieuwe dingen te leren hebben  over het algemeen vertrouwen in hun vermogen om te leren, ze hebben er plezier in en vinden het heerlijk om te leren om het leren zélf.

Het komt nogal eens voor dat, als mensen helemaal opgaan in het leren, ze een toestand van flow ervaren. Dit is een optimale bewustzijnstoestand waarin we ons erg goed voelen en ons best doen. Voor de liefhebbers: een toestand van flow gaat gepaard met  de alpha-theta-golffrequentie in de hersenen, dit is ook de hersenzone waar tegelijkertijd gammagolven kunnen optreden. Gammagolven binden ideeën uit verre uiteenlopende gebieden in de hersenen, die herinneringen, ervaring en nieuwe stimulansen verbinden. Gammagolven treden alleen op in combinatie met thetagolven, die gerelateerd zijn aan ontspanning. Met andere woorden we zijn in flow enerzijds super ontspannen en tegelijkertijd supergeconcentreerd. In de scène The Field in de film The Legend of Bagger Vance (2000) zien we hoe Junnah (Matt Damon) van de mysterieuze caddy Bagger Vance (Will Smith) leert om zodanig golf te spelen dat hij in een flowtoestand terecht komt. Wat opvalt is dat zijn depressieve stemming als sneeuw voor de zon lijkt te verdwijnen.

 Aanraders voor mensen die de kwaliteit liefde voor het leren (nog meer) willen cultiveren:

  • Stel doelen voor jezelf. Wanneer je denkt aan wat je wilt bereiken overweeg dan díe dingen die waarschijnlijk zullen leiden tot een goed resultaat, een gevoel van “meesterschap” en een gevoel van dingen voor elkaar gekregen te hebben
  • Denk na over belangrijke interesses die je ooit had. Welke interesses heb je mogelijk verwaarloosd. Welke passies heb je genegeerd omdat je het te druk had? Ga opnieuw aan de slag met je hobby of interesse en zorg dat je er volledig in opgaat (de flow 😊!)
  • Omarm zelfverbetering. Het is verstandig om nooit te denken dat er niets meer te leren valt of te denken dat je jezelf niet verbeteren kunt.
  • Ga bewust met leren aan de slag. Reserveer bijvoorbeeld 30 minuten per dag om iets te leren. Probeer die tijd ook echt vol te maken zonder je te laten afleiden. Je kunt bijvoorbeeld overwegen een nieuw boek te lezen of specifieke dingen op Internet op te zoeken over een onderwerp dat je interesseert.
  • Overweeg een levenslange “student” te worden. Volg bijvoorbeeld elk jaar minstens een cursus, die niet met je werk te maken heeft als je werk hebt, maar die aansluit bij je interesses.

Laat je inspireren door films en documentaires waarin liefde voor het leren een belangrijke rol speelt:

  • Madame Curie (1943, V.S.)
  • The Enigma of Kaspar Hauser (1974, West-Duitsland)
  • Yentl (1983, V.S.)
  • Billy Eliot (2000, Groot-Britannie)
  • A Beautyfull Mind (2001, V.S.)
  • Les Choristes (2004, Frankrijk)
  • Harvie Krumpet (2004, Australië)
  • Mad Hot Ballroom (2005, V.S.)
  • Memoires of a Gheisha (2005, V.S.)
  • Akeelah and the Bee (V.S., 2007)
  • Julie and Julia (2009, V.S.)
  • Temple Grandin (2010, V.S.)
  • Girl Rising (2013)
  • American Promise (2015)
  • The Invincible Da Vinci (2019)

Bronnen onder meer:

Positive Psychology at the Movies 2. Using Films to Build Characterstrenghts and Well-Being. 2nd Edition. Niemiec, R.M., Wedding, D. (2014). Boston: Hogrefe Publishers.

 

 

 

 

[1] Een spellingswedstrijd is een competitie waarin aan deelnemers gevraagd wordt om een ruime selectie aan woorden te spellen, meestal met een gevarieerde moeilijkheidsgraad. Om deel te nemen moeten deelnemers de spelling van woorden memoriseren zoals ze in een woordenboek beschreven zijn, en ze vervolgens op die manier reciteren.

 

.

Geplaatst op

Perspectief zien en goed advies aan anderen kunnen geven

Ik verlies nooit, ik win of ik leer   Nelson Mandela

Open verschillende deuren en je kunt daar een versie van jezelf vinden, waarvan je niet wist dat die van jou was. Er kan dan van alles gebeuren.

Mary Poppins

Het woord perspectief, dat gezien kan worden als een ander woord voor wijsheid, is niet hetzelfde als intelligentie. Perspectief of wijsheid houdt een superieur (overtreffend) niveau van kennis en beoordelingsvermogen in. Deze kwaliteit heeft betrekking op het in staat zijn om anderen van wijze raad te kunnen voorzien. Een wijs iemand is in staat om zich bezig te houden met belangrijke en ingewikkelde vragen met betrekking tot moraliteit en de betekenis van het leven. Wijze mensen of mensen met perspectief zijn in staat om (meer) betekenis te geven aan gebeurtenissen   in hun leven (zie b.v. het citaat van Nelson Mandela). Ook zijn ze zich bewust van hun eigen kwaliteiten en zwakheden  en ervaren ze het als een noodzaak om bij te dragen aan de samenleving.

Wijze mensen, hun (denk)processen en  de uitkomsten daarvan zijn drie manieren om wijsheid te bediscussiëren en te bestuderen. Wijsheid omvat zowel het intrapersoonlijke (het kan leiden tot een bevredigend leven voor de persoon zelf) als het interpersoonlijke (wijsheid kan het welzijn van anderen bevorderen). Uit verschillende studies is gebleken dat de aanwezigheid van obstakels mensen kan aansporen om zaken in een weidser perspectief te leren zien. Een voorbeeld hiervan is dat mensen door de confrontatie met een ingrijpende ziekte als het ware gedwongen worden om het grotere geheel te zien.

Schwartz en Sharpe (2006) benadrukken  het belang van een praktische wijsheid die voor een tegenwicht zorgt ten aanzien van het  overmatig gebruik van de andere  deugden en kwaliteiten (zie overige blogs op deze site). Zij stellen deze vorm van wijsheid voor als een overkoepelende kwaliteit. De wijsgeer Aristoteles benadrukte al dat de deugd in het midden ligt. Een voorbeeld is te zien in de film Little Buddha waarin Boeddha, in de persoon van Keanu Reeves, na een periode van overmatig vasten tot het inzicht komt dat het gaat om het bewandelen van de middenweg.

Schwartz and Sharpe stellen dat drie zaken van belang zijn wanneer overwogen wordt kwaliteiten in een bepaalde situatie in te zetten:

  1. Relevantie: vereist de situatie (het inzetten van) een bepaalde kwaliteit?
  2. Conflict: Welke kwaliteit zal ik inzetten, met name wanneer mijn kwaliteiten met elkaar in strijd zijn?
  3. Specificiteit: Wat is nodig om de kwaliteit in actie om te zetten?

Bepaalde mindfulness-meditaties zijn speciaal ontworpen om meer perspectief te verkrijgen. Met behulp van deze meditaties oefent men doelbewust met het uitbreiden van het  bewustzijn, het leren innemen van een weidser perspectief en het observeren van het grotere geheel in het leven. Een goed voorbeeld hiervan is “de 3 minuten ademruimte” meditatie[1].

Aanraders om (nog meer) perspectief cq wijsheid te ontwikkelen:

  • Kies een filosoof, religieus persoon of politicus uit die (relatief) nieuw voor je is en die je inspireert. Lees zoveel mogelijk over deze persoon en zijn of haar werk. Hierbij gaat het niet alleen om het lezen, maar vooral om de integratie en toepassing ervan die ertoe doet. Denk er over na wat deze persoon tegen je zou willen zeggen en hoe je dat zou kunnen toepassen in je dagelijks leven.
  • Wees je, indien nodig, bewust van de morele en potentiele consequenties van je toekomstig acties.
  • Beoefen optimisme en geduld t.a.v. taken die je het meeste uitdagen.
  • Begeef je, en blijf, op het pad van zelfactualisatie. Heb je voldaan aan je behoeften op het gebied van je aanvaard voelen/je ergens thuis voelen, liefde en zelfwaardering? Hoe weet je dat je je volledige potentieel ontwikkeld hebt? Verzeker je ervan dat je steeds stappen zet in de richting van je levensdoelen.
  • En, vooral, realiseer je dat de weg cq de reis zelf het doel is. Lees b.v. het gedicht Ihtaka van de Griekse dichter Konstantínos Kaváfis. 

Inspirerende films en documentaires waarin perspectief/wijsheid een belangrijke rol speelt:

  • Mary Poppins (VS, 1964)
  • Stalker (, 1979,Rusland)
  • Gandhi (1982, India, Groot-Brittannië, V.S.)
  • Little Buddha (1993, VS)
  • Antonia (1995, Nederland)
  • Tast of Cherry (1997, Iran)
  • The Wind Will Carry Us (1999, Iran)
  • The Matrix (1999, VS, Australië)
  • Spring Forward (2000, VS)
  • Life as a house (2001, VS)
  • Valentin (2002, Argentinië)
  • Whale Rider (2003, Nieuw-Zeeland)
  • Crash (VS, 2004)
  • The King’s Speech (2010, Groot-Brittannië)
  • Star Wars (diverse jaartallen, VS)
  • Down to Earth (2015, documentaire, VS)
  • The Shack (2017, VS)

Bronnen onder meer:

  • Positive Psychology at the Movies 2. Using Films to Build Characterstrenghts and Well-Being. 2nd Edition. Niemiec, R.M., Wedding, D. (2014). Boston: Hogrefe Publishers.
  • 340 Ways to Use VIA Character Strenghts by Tayyab Rashid & Afroze Anjum. University of Penssylvania, 2005.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

[1] Voor deze en andere oefeningen kan men gratis de VGZ Mindfulness coach app downloaden, zonder dat men verzekerd hoeft te zijn bij VGZ.

Geplaatst op

Waardering voor schoonheid en uitmuntendheid (kunnen genieten van de mooie en bijzondere dingen in het leven)

 

Aanwezigheid is noodzakelijk om je bewust te kunnen zijn van de schoonheid, de luister en de heiligheid van de natuur…Als je je bewust hiervan wilt worden, moet eerst je verstand zwijgen. Je moet even je persoonlijke bagage van problemen, verleden, toekomst en al je andere kennis loslaten, want anders zie je zonder te zien, hoor je zonder te horen. Je totale aanwezigheid is nodig.          

Eckhart Tolle

Tot op de dag van vandaag heb ik geen idee waar die twee Italiaanse dames over zongen. De waarheid is, ik wil het niet weten. Sommige dingen kunnen beter ongezegd blijven. Ik houd ervan om te denken dat ze over zo iets moois zongen, dat het eigenlijk niet in woorden uit te drukken is…en dat je hart daarom pijn doet. Ik vertel je, die stemmen gingen omhoog…hoger en verder dan waarover iemand in deze grauwe plaats durft te dromen. Het was alsof een mooie vogel in onze kleurloze kleine kooi fladderde en de wanden ervan liet verdwijnen. En voor heel even, voelde iedereen in de Shawshank zich vrij.

The Shawshank Redemption

Waardering voor schoonheid en uitmuntendheid omvat verschillende dimensies, waaronder een overweldigend gevoel van eerbied of ontzag, verwondering, bewondering, verbazing en verheffing. Het wordt een kwaliteit of een sterke kant in mensen wanneer ze de goedheid, schoonheid en bijzondere dingen om zich heen leren zien. Deze ervaring leidt over het algemeen tot een gevoel van eerbied en verbinding dat vaak gepaard gaat met de drang om iets te willen betekenen voor anderen (mensen, dieren of de natuur in het algemeen).

Peterson en Seligman noemen drie typen ervaringen van schoonheid die kunnen inspireren tot het doen van het goede: 1) Fysieke schoonheid (bijvoorbeeld een zonsondergang), 2) vaardigheid of talent (bijvoorbeeld een symfonie), 3. deugd of morele goedheid (bijvoorbeeld een vriendelijke daad)

Er zijn verschillende studies gedaan op het gebied van eerbied, verheffing en dergelijke. Het ervaren van eerbied is onder meer verbonden met een groter gevoel van welzijn. Eerbied is bij mensen opgewekt in experimenten en bleek te leiden tot religieuze en spirituele gevoelens; met name eerbied voor de natuur leidt tot een gevoel van eenheid met anderen of het andere in het algemeen. Een  aanrader, naast natuurlijk jezelf in de natuur begeven (!), in dit kader is de documentaire Leaning into the Wind (2017) over de in Schotland gevestigde Engelse kunstenaar Andy Goldsworthy die op een bijzondere wijze als het ware cocreëert met de natuur. Een andere aanrader is het filmproject De fascinerende wereld van bomen van Monique Smulders (2019).

Naar de waardering voor uitmuntendheid is veel minder onderzoek gedaan. Wat het dichtste bijkomt is waarschijnlijk de studie met betrekking tot bewondering, dat een reactie is op niet-morele uitmuntendheid of prestaties van anderen, bijvoorbeeld het geblinddoekt (!) oplossen van een Rubik’s kubus. Uit onderzoek blijkt dat dit bij waarnemer(s) leidde tot het ervaren van meer energie, de wens om e.e.a. te kopiëren, en om hierin te slagen.

De ervaring van mensen die kijken naar films met karakters die goedheid of schoonheid portretteren en zich daardoor geïnspireerd voelen om goed voor anderen te zijn wordt cinematische elevatie genoemd. Veel mensen ervaren dit bijvoorbeeld bij de film Ghandi  (1982) Als mensen een film zien waarin karakters niet-morele uitmuntendheid vertonen, bijvoorbeeld op het gebied van sport, en zich gemotiveerd voelen om zichzelf (op dat gebied) te verbeteren wordt dit cinematische admiratie genoemd.

Praktische toepassingen om meer oog te krijgen voor de schoonheid en bijzondere dingen in het leven :

  • Beoefen mindfulness. Lees bijvoorbeeld de Kracht van het Nu van Eckart Tolle of de boeken van Jon Kabat- Zinn en Thich Nhat Hanh. Voor de liefhebbers is ook Het Geheim van Shambhala van James Redfield (bekend van de Celestijnse Belofte) een aanrader.
  • Probeer elke dag de (innerlijke) schoonheid van het “gewone” gewaar te worden, zoals bijvoorbeeld regendruppels op een spinnenweb, een wolkenlucht, de glans in de ogen van iemand anders. Probeer je zintuigen te gebruiken om niet alleen “dieper” te zien, maar ook om bijvoorbeeld “dieper” te luisteren. Het ervaren van voornoemde schoonheid kan vervolgens weer een gevoel van dankbaarheid en liefde oproepen, waardoor je nog meer schoonheid kunt ervaren, waardoor je in een positieve flowspiraal kunt komen.
  • Probeer zo mogelijk elke dag in aanraking te komen met schoonheid en/ of uitmuntendheid die gecreëerd is door andere mensen bijvoorbeeld door het luisteren naar (klassieke) muziek die je diep raakt, een museumbezoek, of het doorbladeren van een kunsttijdschrift.
  • Stel jezelf open voor cinematische elevatie. Kies een film die je waarschijnlijk zal inspireren, bijvoorbeeld op grond van een recensie. Stel jezelf erop in om kwaliteiten, b.v. schoonheid, te ervaren. Stel je ook open om de emoties van de karakters te ervaren. Observeer de morele goedheid van de karakters. Als de film over is blijf dan een tijdje zitten. Wat inspireerde je het meest in een karakter? Voel je je geïnspireerd om ook het goede voor anderen te doen? Kijk eventueel ook of er andere hiermee samengaande kwaliteiten zijn aan te treffen, zoals bijvoorbeeld eerlijkheid, vergevingsgezindheid, of vriendelijkheid. Is er een doel dat je zou willen stellen dat geïnspireerd is door dit gevoel van motivatie?
  • Houd eventueel een (speciaal) dagboek bij gedurende een bepaalde periode waarin je in een paar zinnen schrijft over iets moois dat je opviel. Je kunt je op één soort type schoonheid focussen (natuur, artistiek of moreel) of op alle drie.

Films en documentaires die de waardering voor schoonheid en uitmuntendheid kunnen faciliteren.

  • Der Himmel über Berlin (1987, Frankrijk, Duitsland)
  • American Beauty (1999, VS)
  • Far Away So Close! (1993, Duitsland)
  • The Legend of Bagger Vance (2000, VS)
  • Amélie (2001, Frankrijk)
  • Waking Life (2001, VS)
  • The Story of The Weeping Camel (2003, Mongolië/Duitsland)
  • Genesis (2004, Frankrijk)
  • Departures (2008, Japan)
  • Midnight in Paris (2011, VS)
  • Leaning into the Wind (2017, Duitsland)
  • At Eternitity’s Gate (2018, VS/ Groot-Brittannië/ Frankrijk)
  • De fascinerende wereld van bomen (2019, Nederland)
  • Mrs. Lowry and Son (2019, Groot-Brittannië)

Bronnen onder meer:

  • Positive Psychology at the Movies 2. Using Films to Build Characterstrenghts and Well-Being. 2nd Edition. Niemiec, R.M., Wedding, D. (2014). Boston: Hogrefe Publishers.
  • De kracht van het nu in de praktijk. Tolle, E. (2004). Ankh-Hermes bv, Deventer.

 

Geplaatst op

Zelfcontrole (zelfcontrole hebben over emoties en gedrag)  

Zelfcontrole (zelfcontrole hebben over emoties en gedrag)

 Een enorme drang om te eten, om vreemd te gaan, of om een ander onderuit te halen: het zit allemaal verankerd in onze hersenen. Maar we kunnen onze slechte neigingen wel beïnvloeden.

Margriet Sitskoorn, neuropsycholoog

 Boven alles zelfcontrole  Cinderella (2015)

Iedereen heeft hebzuchtige, afgunstige, trotse, vraatzuchtige, geile, boze en luie hersenen. In Passies van het brein gaat neuropsycholoog Margriet Sitskoorn in op de hersenprocessen achter wat wel de  zeven hoofdzonden[1] genoemd wordt (hoogmoed, jaloezie, boosheid, vraatzucht, wellust, hebzucht en lusteloosheid) . Ze maakt duidelijk waarom het zo menselijk en verleidelijk is om toe te geven aan onze “slechte verlangens”: die prikkelen namelijk het beloningssysteem in het brein en bezorgen ons daarmee genot. Mede daarom is het soms zo moeilijk om ons zelf aan te sturen.

Zelfcontrole of zelfregulering kan als volgt omschreven worden: het betreft een verworven (of te verwerven!) vaardigheid die gepaard gaat met geestelijke rijping en training. Bij zelfcontrole zijn  duidelijke normen, het in de gaten houden (monitoren)  van het eigen gedrag, een goed gestructureerd plan, rekening houden met mogelijk op te treden obstakels en beoefening van deze kwaliteit van belang om gewenste veranderingen te bereiken (Bolt, 2004).

Een andere kwaliteit die verbonden is met zelfcontrole is voorzichtigheid. Interessant is ook dat zelfcontrole een van de kernkwaliteiten is, samen met hoop, vriendelijkheid, sociale intelligentie, en perspectief, die kunnen helpen om een buffer te vormen tegen de negatieve gevolgen van stress en trauma  (Park & Peterson, 2006c, 2009a). Zie in dit kader bijvoorbeeld de veel geprezen documentaire For Sama (2019). Van belang is het om te weten dat zelfcontrole niet onuitputtelijk is. Je kan het vergelijken met een spier, die je kunt trainen, maar die ook uitgeput kan raken. Als we onszelf uitputten door overmatige zelfcontrole, moeten we er weer even van uitrusten zodat de spier kan herstellen.

Zelfcontrole. Het klinkt als een saai braaf iets, maar zonder dat kunnen we in extreme gevallen “verloren” raken en in de goot eindigen. Daarnaast echter is zelfcontrole  belangrijk om grotere en/of kleinere doelen in je leven te bereiken. Zelfcontrole is ook gerelateerd aan andere kwaliteiten. Het goede nieuws is bovendien dat ons beloningssysteem ook geprikkeld kan worden door bijvoorbeeld het afvinken van to do lijstjes! En daarna heb je gelukkig geen kater of andere ellende, maar een blijvend goed gevoel.

Zoals bij alles kwaliteiten gaat het hier natuurlijk ook weer om de gulden middenweg. De filosoof Aristoteles stelde al dat de deugd in het midden ligt. Boeddha roept uit in de film (1993) Little Buddha (gebaseerd op het verhaal van Boeddha) “het gaat om de middenweg” als hij ontdekt dat extreem vasten  niet werkt.

 Aan de slag met (nog wat meer) zelfcontrole:

  • Stel voor zover gewenst/nodig “levensprojecten”, d.w.z. langer lopende trajecten, vast, zoals bijvoorbeeld het schrijven van een boek of het opzetten van een vrijwilligersproject. Hierbij kun je bijvoorbeeld denken aan wat je gerealiseerd cq bijgedragen zou willen hebben als je aan het eind van je leven op je geleefde leven terug kijkt. Stel eventuele subdoelen vast en evalueer die regelmatig, bijvoorbeeld  maandelijks of jaarlijks. Vier het bereikt hebben van de subdoelen (dopamine!) en neem zodoende even vrij ervan voor de broodnodige ontspanning van de “zelfcontrolespier”.
  • Stel een plan vast met behulp van SMART-doelen. SMART[2] staat voor specifiek, meetbaar, haalbaar, relevant en tijdgebonden. Als je doelen aan elk van deze vijf criteria voldoen dan vergroot je in belangrijke mate je kans om je doelen, waaronder het vergroten van je zelfcontrole, te behalen.
  • Volg een dagelijkse routine en stel eventueel een weekschema op, waarin je diverse activiteiten inplant, zoals gezondheidsgewoonten, werk of huishoudelijke klussen.
  • Beoefen mindfulness. Mindfulness houdt in het richten van de aandacht op het huidige moment met een nieuwgierige, open en accepterende houding. Onderzoek heeft uitgewezen dat beoefening van mindfulness helpend is bij zelfregulering. Hoe vaardiger je erin wordt om je geest erop te “betrappen” als die weer op de automatische pilootstand staat, hoe eerder je je aandacht weer kunt richten op het huidige moment. Als mindfulness nieuw voor je is, zijn de boeken van Kabat-Zinn (1990) of Nhat Hahn (1975) aan te bevelen.
  • Lees het boek Wilskracht; de herontdekking van de grootste kracht van de mens, geschreven door Roy F. Baumeister en John Tierney (2012).

Films  waarin zelfcontrole een belangrijke rol speelt:

  • In The Heat of the Night (1968, VS)
  • Mishima (A Life in Four Chapters (1985)
  • Little Buddha (1993)
  • Forest Gump (VS, 1994)
  • Spring, Summer, Autumn, Winter (2003, Zuid-Korea)
  • The Syrian Bride (2004, Israel/Frankrijk)
  • March of the Pinguins (2004, Frankrijk)
  • The Chorus (2004, Frankrijk)
  • Twilight (2008, VS)
  • Frozen (2013, VS)
  • Birdman (2014, VS)
  • Cinderella (2015, VS/Engeland)
  • Frozen 2 (2019, VS)
  • A Hidden Life (2019, Duitsland/VS)

Bronnen onder meer:

Passies van het brein; waarom zondigen zo verleidelijk is. Margriet Sitskoorn (2010). Amsterdam: uitgeverij Bert Bakker.

Positive Psychology at the Movies 2. Using Films to Build Characterstrenghts and Well-Being. 2nd Edition. Niemiec, R.M., Wedding, D. (2014). Boston: Hogrefe Publishers.

340 Ways to Use VIA Character Strenghts by Tayyab Rashid & Afroze Anjum. University of Penssylvania, 2005.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

[1] Voor de goede orde wil ik vermelden dat het ervaren van bepaalde emoties, zoalsl bijvoorbeeld boosheid,  heel normaal en gezond is, zie bijvoorbeeld de blog over vergeving. Het gaat er meer om dat we onszelf en anderen niet schaden door ze ongeremd uit te leven.

[2] Er is geen overeenstemming over waar elke letter van het acronym SMART voor staat. Hierboven wordt echter de meest gangbare conceptualisatie gebruikt.

Geplaatst op

Creativiteit (creatief zijn)

Echt goede films zijn niet alleen maar bedoeld om naar te kijken. Zij zijn bedoeld als inspiratiebron om onze verbeeldingskracht en creativiteit te versterken waardoor we het beste uit onszelf kunnen halen

Kent Sanders[1]

Ik denk dat ik er met mijn schilderijen voor kan zorgen dat mensen zich meer levend voelen

Vincent van Gogh (in de film At Eternity’s Gate)

Een creatief persoon is iemand die zowel qua ideeën als gedrag origineel is en/of kan inspelen op  veranderingen in zijn of haar omgeving en daardoor een betekenisvolle bijdrage kan leveren aan het eigen leven en/of dat van anderen (Peterson & Seligman, 2004).

Creativiteit kan onderscheiden worden in creativiteit met een grote C en creativiteit met een kleine c.

Grote C creativiteit (Simonton, 2000) wordt getypeerd door uitzonderlijke originaliteit  en vindingrijkheid die overduidelijk is waar te nemen door anderen. Hierbij kan men denken aan de creaties van beroemde schilders, dichters en filmmakers.

Kleine c creativiteit verwijst naar de dagelijkse creativiteit of vindingrijkheid, waarin mensen creatieve oplossingen verzinnen op de dagelijkse problemen waar ze mee te maken krijgen.

Creativiteit houdt ook het proces van flow in, dat wil zeggen een bewustzijnsstaat waarin men ervaart dat dingen op een automatische, moeiteloze, en sterk gefocuste manier gaan. Dit wordt ook wel genoemd in de “zone” zijn, waar men zowel vrij is van afleidingen, gepreoccupeerd zijn met zichzelf, als van zorgen. Een goed voorbeeld van in de “zone” of aandachtig aanwezig zijn is de scène The Field in de film The Legend of Bagger Vance (2000), een film die gebaseerd is op het Indiase epos de Bhagavad Gita. Hierin leert de door de eerste wereldoorlog getraumatiseerde golfspeler Junnah op een andere manier, d.i. mindful  waar te nemen, waardoor hij niet alleen volledig één wordt met wat hij aan het doen is (het golfspel), maar ook met de wereld om hem heen. In deze bewustzijnstoestand presteert iemand optimaal, vandaar dat ook veel topsporters leren hoe ze in de “zone” kunnen komen.

De film At Eternity’s Gate (2018) over het leven van Vincent van Gogh laat de relatie zie tussen grote C creativiteit en de hierboven beschreven bewustzijnsstaat, waarbij van Gogh in staat is een uitzonderlijke mate van schoonheid te ervaren en dit met behulp van zijn schilderijen tracht over te brengen op de kijker[2]. Inspirerende voorbeelden van kleine c creativiteit zijn onder meer La Vita è Bella (1997), The Terminal (2004) en Hors Normes (2019). Zie verder ook de lijst met aanbevolen films hieronder.

Aanraders om creatiever in het leven te staan:

  • Lees verhalen, boeken of kijk naar films (zie de lijst hieronder) over bekende creatieve personen om te ontdekken wat hen uniek maakt(e).
  • Reserveer regelmatig tijd voor creatieve bezigheden waar je het meest plezier in hebt. Denk minder aan resultaten, geld, roem en/of status die daar het gevolg van kunnen zijn, maar bekwaam je erin om zo volledig mogelijk op te gaan in de bezigheid zelf.
  • Oefen met divergent (afwijkend) denken. Onderzoek heeft aangetoond dat wanneer mensen vastlopen m.b.t. de oplossing van een probleem, het helpend kan zijn om tijdelijk afstand te nemen van het probleem en met iets anders aan de slag te gaan. Hierdoor kan ruimte ontstaan voor onbewuste creatieve ideeën.
  • Beoefen de een of andere vorm van meditatie. Onderzoek heeft aangetoond dat er een directe verbinding bestaat tussen mindfulness en creativiteit. Harvard wetenschapper Ellen Langer (2005) stelt dat als we op een aandachtige manier creatief zijn de omstandigheden van dat moment ons ingeven wat te doen.
  • Stel een originele en praktische lijst met oplossingen op gericht op uitdagingen waar jijzelf of anderen uit je omgeving mee geconfronteerd worden.

Films waarin creativiteit een belangrijke rol speelt:

  • La Vita è Bella (1997, Italië)
  • The Legend of Bagger Vance (2000,VS)
  • A Beautiful Mind (2001, VS)
  • Etre et avoir (2002, Frankrijk)
  • Pans’ Labyrinth (2006, Mexico)
  • Rosso come il cielo (2007, Italië)
  • Alice in Wonderland (1951/2010)
  • Monsieur Lazhar (2011, Canada)
  • At Eternity’s Gate (2018, VS/Engeland/Frankrijk)
  • Hors Normes (2019, Frankrijk)
  • The Cave (2019, Syrië/Denemarken)

Bronnen onder meer:

Positive Psychology at the Movies 2. Using Films to Build Characterstrenghts and Well-Being. 2nd Edition. Niemiec, R.M., Wedding, D. (2014). Boston: Hogrefe Publishers.

340 Ways to Use VIA Character Strenghts by Tayyab Rashid & Afroze Anjum. University of Penssylvania, 2005.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

[1] schrijver, musicus en hoogleraar, specialisaties theologie, kunst en techniek. Een specialiteit van hem is mensen helpen om toegang te verkrijgen tot hun creatieve potentieel.

[2] Een aanrader voor de liefhebbers is het boek: Eigenzinnig kunstzinnig. De visie van Carl Jung op kunst Tjeu van de Berk (2009). Zoetermeer: uitgeverij: Meinema.